De toekomst van het onderwijs

In deze presentatie vertelt Dirk van Damme over de toekomst van het onderwijs. Veel van wat er 10-20 jaar geleden voorspeld werd, gebeurde uiteindelijk niet. In 2008 werd er door een aantal experts gebrainstormd over mogelijke scenario’s voor de toekomst van het hoger onderwijs. Dirk kijkt aan de hand van de volgende onderwerpen/trends terug op dat plaatje:

1. Globalisering

Er verandert veel waardoor we niet precies weten hoe globalisering er vandaag de dag uitziet. Kijk maar naar Brexit, verkiezing van Trump, nationalisme etc. Wanneer zal hier het debat losbarsten over bijvoorbeeld het onderwerp; internationale studenten in Nederland binnenlaten? Dit zijn namelijk ook “ vreemdelingen”.

Een andere opvallende verandering is dat landen als China, India in razendsnel tempo universiteiten uit de grond stampen. Deze landen houden hun topstudenten in eigen land i.p.v. ze naar Europa of de Verenigde Staten te sturen. Hierdoor stijgen de kosten voor internationale studenten en er zijn weinig succesverhalen meer. Nu is er natuurlijk een fundamenteel probleem dat de internationalisering hoger onderwijs eigenlijk bij uitstek een voorbeeld is van hoe globalisering toenemende ongelijkheid creëert op wereldschaal. Die spanning leidt natuurlijk voor een stuk tot een internationale studentenstroom, maar de ongelijkheid op wereldschaal is eigenlijk ongezien. Er is geen enkele andere maatschappelijke sector die zo’n grote mondiale ongelijkheid heeft.

2. Credentials of competenties?

Credentialism is de Engelse term voor diplomagerichtheid, kwalificatiedrift. De vraag is gaat er een einde komen aan ” diploma’s” ? Dirk van Damme neemt al die grote voorspellingen over het einde van de universiteit en einde van diploma’s met een grote korrel zout.

Wel is het zo dat voor een toenemend aantal beroepen een diploma geen automatische toegang meer betekent. Je ziet dat eigenlijk meer en meer beroepen zich internationaal organiseren en veel van de Angelsaksische logica importeren, die een onderscheid maakt tussen kwalificatie en accreditatie voor een beroep. Er is ook een toenemend wantrouwen naar de waarde van kwalificaties, degrees, credits et cetera.

Ernst & Young zei bijvoorbeeld: “We gaan niet meer kijken naar kwalificaties. Wanneer wij mensen rekruteren zullen wij de competenties zelf assessen.” Een belangrijke uitspraak, gevolgd door andere mondiale bedrijven.

3. Flexibel, digitaal en open?

Open, digitaal aanbod verwerft binnen de context van het hoger onderwijs langzaam en zeker een plaats. Eigenlijk is dit niet nieuw, want open universiteiten bestaan al vele decennia. Wel zijn er veel vragen over Online Education wat betreft de kwaliteit en effectiviteit. Daarnaast is de uitval erg hoog bij zulke studievormen.

Een ander belangrijk fenomeen; flexibel studeren. Heel veel landen leggen hier beperkingen aan op. Het publiek gefinancierde onderwijs legt beperkingen op op het vlak van studieduur, verlenging, flexibele trajecten et cetera. Wat is de consequentie: dat overheden gaan kijken naar alternatieve vormen van financiering en naar het creëren van een fundingmix, voornamelijk door private financieringen op te drijven. Scandinavische landen doen voorlopig niet mee in de evolutie, die blijven zweren bij hun recht op gratis hoger onderwijs.

4. Wie financiert het?

Heel veel landen blijven hun investeringsniveau optrekken, maar in Noord West Europa is er een stagnatie tot achteruitgang. In Nederland blijft het op het moment op hetzelfde niveau.

Er is een toename in Private for Profit instellingen in Europese landen. Gevolg is dat bijvoorbeeld in de UK, Private For Profit aanbieders slecht scoren en de publieke universiteiten nog hoge tevredenheidsscore behalen. In de toekomst zullen overheden, werkgevers en studenten in toenemende mate vragen stellen over de value for money, want waarom meer betalen als diploma’s niet meer garant staan voor competenties?

5. Kennis, innovatie en productiviteit?

Productiviteit:
De fundamentele vraag is: ” hoe komt het dat de productiviteit niet stijgt, terwijl:

• Iedereen de mond vol heeft van innovatie
• Het aantal hoger opgeleiden groeit
• De technologie een enorme vooruitgang boekt

Zelfs de knapste economen krijgen het vandaag de dag niet opgelost. Een van de denksporen is de toegevoegde waarde in kennis en competenties, die van belang zou zijn in innovaties, aan het dalen is.

Kennis/innovatie:
40% van de hogeropgeleiden werkt in een ander domein dan waar het voor gestudeerd heeft. Het toont ook aan dat er mobiliteit is op de arbeidsmarkt, je kan perfect andere dingen doen dan waar je voor gestudeerd hebt. Maar op macro-economisch vlak maken veel mensen zich zorgen over dat soort plaatjes, omdat dit de innovatieketen en de fundamentele logica onder de kenniseconomie in gevaar brengt. Plus het feit dat heel veel innovaties die door toenemende kennis en onderzoek en onderwijs worden gegenereerd, maatschappelijk destructief zijn. En economisch contraproductief zijn.

Het mooiste voorbeeld is Apple; ingebouwde software in een machine steken, zodanig dat machines na verloop van jaren kapot gaan en dat je een nieuwe moet kopen. Het is maatschappelijk destructief, maar het zorgt voor individueel profijt.

6. Wat brengt het nog op?

Zeker! Hoger onderwijs brengt nog altijd veel op, individueel en maatschappelijk. De mensen verdienen nog altijd over lifetime veel meer aan een hoger onderwijs diploma dan dat ze er in investeren. Daarnaast zijn mensen die hoger onderwijs diploma hebben, gezonder dan mensen zonder hoger onderwijsdiploma. Hoe dat precies komt? Dat weten we niet goed. De belangrijkste investering is dus niet zozeer gezondheidspreventie, het is onderwijs.

De volledige presentatie van Dirk van Damme kunt u hier bekijken.