Signaleren van online sporen van radicaliserende personen

Tijdens de aanslag op de luchthaven Zaventem en het metrostation (maart 2016) verschenen binnen 12 uur meer dan één miljoen (!) Nederlandstalige berichten op sociale media en nieuwsmedia. Op sociale media en nieuwsmedia zag je observaties, hulpvragen, uitingen van medeleven en afschuw, statements van politici, verslaggeving door nieuwsmedia, spontane burgerhulp, feiten, fouten en mythen. Kip of ei? Zorgde het bereik van deze online media voor impact of juist andersom?!

John Rozema, adviseur bij HowAboutYou en spreker op het congres Radicalisering & Terrorisme, houdt zich bezig met het verbinden van inwoners en overheid: issue-analyse, omgevingsanalyse bij incidenten en sociale media.

Escalatieladder meetbaar maken

Extremisme is de volgende stap van iemand die is geradicaliseerd. Hij is bereid om de ‘daad bij het woord’ te voegen en wil zijn omgeving geforceerd zijn waarden of overtuiging opleggen, desnoods met geweld. Een terroristische aanslag is de ultieme stap in deze escalatieladder. Voor de goede orde: iemand die ‘radicaliseert’ is niet automatisch een terrorist. Kenmerkend voor het proces van radicalisering en uitingen van extremisme, is het motief om actief publiciteit te zoeken: van werving gelijkgestemden tot aan ontwrichting van de samenleving. Geradicaliseerde personen laten sporen achter.

Signaleren of opsporen

Wij zijn benieuwd of je die sporen al in een vroeg stadium meetbaar kunt maken door gebruik te maken van o.a. sociale media. Je kunt de focus leggen op “opsporing” van deze individuen, maar wij zijn meer geïnteresseerd in het maatschappelijk effect. Kun je online wervingsactiviteiten van geradicaliseerde personen opsporen? Kun je de sentimenten, het discours meten waarmee de werving gepaard gaat? Kun je sympathie- en antipathiebewegingen zichtbaar maken? Immers op sociale media zullen ronselaars ook te maken krijgen met tegengeluiden. Hoe ontwikkelen sociale netwerken en leerpatronen zich rond die geradicaliseerde personen? Er bestaat nog geen signaleringsfunctie die deze ontwikkelingen in beeld brengt.

Open data als ‘hartslagmeter’?

Op dit moment gebruiken we openbare data van o.a. Facebook en Twitter om vragen en beeldvorming in kaart te brengen tijdens een terroristische aanslag. Waarom zouden we dat niet kunnen doen bij de (escalatie)processen die voorafgaan aan een aanslag? Voorbeeld: opsporingsdiensten ‘kennen’ geradicaliseerde personen die actief bezig zijn met wervingsactiviteiten. Opsporing van individuen laten we over aan opsporingsdiensten; wij zijn juist geïnteresseerd in de maatschappelijke effecten. Laten we daarom de sociale netwerken monitoren van deze ‘radicalen’. Monitor en analyseer deze openbare (!) data op sentimenten, discours/linguïstiek en issues. Daarmee kunnen we ritmes en patronen meten. Zodra dat ritme schuift of kantelt naar een andere fase van de escalatieladder, zien we dat. Met andere woorden: je gaat sociale leerprocessen in communities/netwerken meetbaar maken. Daarmee introduceren we een inputbron voor beleidsmakers en opsporingsdiensten die nadenken over maatregelen of interventies in kader van polarisatie en radicalisering.

Een escalatiemonitor

De kennis en techniek is aanwezig om een escalatiemonitor te ontwikkelen. Het maken van omgevingsanalyses tijdens en na afloop van een incident hebben we onder de knie. We herkennen de patronen rond incidenten, waarmee we snel vragen en dominante frames analyseren. We weten hoe netwerken functioneren en hoe sociale leerpatronen werken. Uit linguïstische analyses en de psychologie weten we dat er verbanden bestaan tussen taaluitingen en gedrag. Zit in de combinatie van al die kennis en tools de potentie van een escalatiemonitor? Kun je een escalatiemonitor ook omdraaien en i.p.v. escalaties ook ‘liefde’ of ‘samenhang’ voorspellen?

Inspiratiesessie

Tijdens deze inspiratiesessie op 31 januari 2017 op het congres Radicalisering & Terrorisme gaan we het idee van een “escalatiemonitor” uitwerken. Een instrument waarmee bestuurders en beleidsmakers op elk moment inzicht krijgen in welke richting hun ‘wijken’ zich ontwikkelen. Wij delen de bouwstenen en ideeën nodigen deelnemers uit om mee te denken. Voor deze sessie zoeken we personen die gaten willen schieten, ideeën hebben bij ontwikkeling, concrete input willen leveren, financieringsmogelijkheden weten, partner willen worden, etc.

Meer weten?
Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.

Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u dwingende groepsculturen herkent en opvang en hulpverlening biedt aan uittreders van dwingende groepen.

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.