SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Hans Smit is adjunct-directeur Bedrijfsvoering GGD Hollands Noorden en lid van de commissie BBV vanuit zijn rol als bestuurslid van de FAMO. Deze Commissie beantwoordt vragen van decentrale overheden over de toepassing van het Besluit Begroting en Verantwoording. In aanloop naar het seminar Jaarrekeningactualiteiten voor Gemeenten en Provincies bespraken we de huidige stand van zaken. “Er zijn nog behoorlijk wat vragen door de nieuwe BBV.”
“Het Besluit begroting en verantwoording geeft aan hoe gemeenten (en andere overheden) hun begroting en jaarrekening moeten verantwoorden. Maar tussen de regelgeving en de dagelijkse praktijk blijkt veel ruimte voor vragen over de interpretatie bij het toepassen van de regels. Daarmee komen gemeenten naar ons toe. Als commissie verschaffen we duidelijkheid. We geven wel inzicht, maar geen advies. En we trekken ook geen partij in een discussie tussen bijvoorbeeld accountant en gemeente, wanneer die het onderling oneens zijn over een interpretatie.
Speelt dat bijvoorbeeld in discussies over vastgoedwaardering?
“Onder meer. Het BBV richt zich op de verslagleggingsvereisten. Bijvoorbeeld over hoe je om moet gaan met de waardering van vastgoed. Je kijkt naar aanschafprijs, en levensduur en de afschrijving van dat vastgoed. De wijze waarop dit moet is vastgelegd in de BBV en is vrij objectief. Een andere wijze van waardering is volgens de fiscale regelgeving; die is minder objectief: het komt meer aan op taxaties en zo. Fiscale regelgeving volgt meer het Burgerlijk Wetboek, waarin regelgeving voor bedrijven beschreven staat. Maar die regels zijn niet hetzelfde als die voor decentrale overheden. Ook vraagt de BBV een andere aanpak dan de fiscale verslaglegging.”
Het BBV dient ook een ander doel.
“De verslaglegging volgens BBV dient om gemeenteraden te informeren: om goed inzicht te geven en een bestuurlijke afweging mogelijk te maken. Dat is wat anders dan een fiscale aangifte. Daar gaat het erom dat je volgens fiscale spelregels verlies en winst moet gaan bepalen.”
“Nu ook gemeenten (naast BTW) vennootschapsbelasting moeten gaan betalen, levert dat wel complicaties op. De fiscus gaat uit van andere benadering dan gemeenten namelijk het wel of niet maken van winst. Bij gemeenten gaat het om efficiënt en effectief besteden van middelen en wat het dan werkelijk kost of gekost heeft (historische waarde). Bij waarderen van vastgoed gaat de fiscus uit van de actuele “marktwaarde” van vastgoed bijvoorbeeld: het ooit voor 100 euro gekochte vastgoed is nu 100.000 euro waard. Dus je hebt dan (fictieve) winst gemaakt! En zo zijn er meer verschillen: die zullen een rol gaan spelen bij het bepalen van al dan niet te betalen vennootschapsbelasting. We verwachten dat dit nog jaren van gesteggel gaat opleveren.”
Krijgt de Commissie BBV hier dan ook de meeste vragen over?
“Veel vragen gaan over grondbeleid, en we krijgen ook veel vragen over overhead. Want die moet volgens het nieuwe BBV apart worden verantwoord, niet bij de primaire kosten of programma’s. Dat geeft gedoe – wat is overhead dan precies in de ogen van de wetgever? Wij verduidelijken dat.”
“Een tweede stuk daarin is: hoe ga je om met overhead bij het berekenen van tarieven? Daar is nog onvoldoende ervaring in. Een burger kan het overheadtarief te hoog vinden, en de gemeente ter verantwoording roepen. Als overheid moet je dan goed beslagen ten ijs komen. Wij hebben daar een notitie over gemaakt die wel veel vragen beantwoord. Maar we moeten nog afwachten wat er nog aan praktijkvraagstukken uit gaat voortvloeien.”
Rechtmatigheid
“Er gaat nog iets veranderen bij de verantwoording over rechtmatigheid. Op dit moment is het zo dat de jaarrekening door de gemeente wordt opgesteld, en dat de accountant toetst of die getrouw en rechtmatig is opgesteld. Dat laatste betekent dat netjes volgens van toepassing zijn de wetten en regels is gehandeld. Dat staat naast het BBV. Bij de jaarrekening wordt dit onderzocht en getoetst door gemeente zelf en door de accountant. Die geeft aan tot in hoeverre sprake is van goedkeuring in de accountantsverklaring.”
“De gedachte vanuit de Commissie-Depla is dat het College verantwoordelijk is voor de uitvoering. De gemeenteraad veracht dat het college de zaken netjes heeft uitgevoerd. Daar past bij dat het College zelf verantwoording aflegt daarover door het afgeven van een rechtmatigheidsverklaring. Daar ligt een onderbouwing onder, die de accountant alleen toetst op getrouwheid: zijn de feiten juist en volledig.
Wat gaat de gemeente daarvan merken?
“Geopperd wordt dat het zou kunnen betekenen dat de gemeente het niet alleen zelf gaat doen, maar dat de accountant het dan nog eens dunnetjes over gaat doen. Dat is twee maal werk, twee maal kosten. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.
Nieuwe BBV vanaf de begroting 2017
De BBV zijn gewijzigd met als doel meer transparantie en meer vergelijkbaarheid. Let wel: dit is nadrukkelijk vanuit de gemeenten zelf gewild.
“Maar daarmee zijn we er nog niet. Want gemeenten mogen nog steeds hun begroting en jaarrekening opstellen op basis van zelf bepaalde programma’s volgens een eigen verdeling. Bijvoorbeeld 10 procent aan ‘openbare orde’, 20 procent aan ‘zorg’, enzovoort. En straks wel met een apart bedrag aan kosten overhead. Maar het feit dat gemeenten daarin een eigen beleid mogen kiezen, staat de vergelijkbaarheid in de weg. De oplossing die daarop is bedacht, is dat gemeenten informatie moeten aanleveren aan het CBS in zogenaamde “taakvelden”, die wettelijk zijn omschreven. Op basis van die cijfers kun je wel goed vergelijken. Vanaf eerste kwartaal volgend jaar gaan we dat zien. Dan krijg je benchmarks. Dat wordt wel spannend.”
Waarom? Verwacht u dat die benchmarks grote invloed krijgen?
“Ja. De post overhead noemde ik niet voor niets, want daarop is al gauw kritiek, en willen bestuurders van gemeenten daar eerder op bezuinigen dan op programma’s. Als je nu ziet dat andere gemeenten in de benchmark veel minder kosten maken voor overhead zal dit onder het vergrootglas komen. Je zal dus goed moeten weten waardoor dit komt en goed moeten uitleggen. Door de vergelijkbaarheid gaat daar veel meer de focus op komen.”
Meer weten?
Tijdens het seminar Jaarrekeningactualiteiten speciaal voor gemeenten en provincies gaat Hans Smit verder in op o.a. de ontwikkelingen omtrent het BBV; de uitvoering in de praktijk en de aankomende wijzigingen.
