Wat kenmerkt de Nederlandse Controller?

De Nederlandse Controller is veel meer dan de ontwerper, inrichter en beheerder van (financiële) informatiesystemen. Hij is vooral ook degene die het management adviseert over het gebruik van die systemen. Hoe passen de cijfers in een planning en control cyclus? Worden de cijfers gebruikt als instrumenten om diverse afdelingsmanagers af te rekenen of juist als basis om problemen te bediscussieren en de dialoog te starten? Zijn de cijfers ‘afsluiters’ of ‘ontsluiters’?

Voorts speelt de Nederlandse Controller een belangrijke rol in processen van strategische besluitvorming. Hij plaats cijfering in de context van de creatie van publieke waarde en hoewel hij er alles aan doet om met betrouwbare cijferinformatie te komen is hij zich terdege bewust van de onzekerheid die in de cijfers besloten ligt. Hij weet dat cijfers niet het ultieme antwoord op strategische vragen geven, maar helpen om richting te geven aan de strategische besluitvorming.
De moderne Nederlandse Controller is veel meer een betrokken ondersteuner van het management dan een waakhond. Hij probeert een bijdrage te leveren aan een organisatiecultuur die zich kenmerkt door geinformeerd vertrouwen, maar die niet verhindert dat opportunisme en mogelijke corruptie worden aangepakt. Hij weet dat risicomanagement veel meer is dan het nalopen van ‘checklists’; dat het om intensieve communicatie tussen allerlei organisatieleden vraagt.

De moderne Nederlandse Controller

De moderne Nederlandse Controller weet dat de control systemen en praktijken niet alleen tot economisch verantwoord beslissingsgedrag moeten leiden, maar ook tot ethisch verantwoord gedrag. Hij weet dat regels en systemen weliswaar nodig zijn, maar dat zowel economisch verantwoord als ethisch gedrag vooral van organisatieleden vraagt dat zij de specifieke situatie van een specifiek moment voorop stellen. De controller weet daarom dat hij bij moet dragen aan een cultuur waarin managers de moed hebben om de regels buitenspel te zetten als de situatie daarom vraagt en om zich daarover na afloop te verantwoorden. Hij weet bovendien dat hij vrije ruimte van organisatieleden kan beinvloeden met diverse vormen van ‘soft controls’.

De moderne Nederlandse Controller speelt bij voortduring een tegenrol (‘counter-role’) ten opzichte van het management. Die tegenrol is evenwel niet geïncorporeerd in een ‘waakhond’ of een ‘politieagent’, maar in een kritisch ‘ondersteuner’. De moderne controller schuwt de strijd met andere organisatieleden niet als hij dat in het belang van de organisatie acht, maar plaatst die strijd in een dialectisch verband van these-antithese-synthese. Hij ziet zichzelf eerst en vooral als een netwerkspeler en minder als een actor in een bepaalde hierarchie.