Check, check, samen check

Artikel door: Irene Biemond, Teelen Kennismanagement

Alwéér PDCA

Velen van u zullen niet direct enthousiast worden van het woord PDCA-cyclus. Dit model wordt namelijk te pas en te onpas gebruikt. Ook in het hoger onderwijs is de PDCA-cyclus gemeengoed.

Samen checken

Toch zie ik in de toetspraktijk nog vaak dat de PDCA-cyclus niet helemaal wordt toegepast. Vooral de check-fase wordt nog wel eens overgeslagen. En juist die evaluatiefase is het meest waardevolle deel van de PDCA-cyclus: de evaluatie geeft immers input voor de verbetering.

Als de tijd wordt genomen voor gezamenlijk evalueren en reflecteren zie ik mensen wél enthousiast worden: het is fijn om samen na te denken over wat goed gaat en wat beter kan.

Ik geef enkele tips die examencommissies kunnen gebruiken om het samen checken te stimuleren:

Maak examinatoren verantwoordelijk voor hun evaluaties

Leg vast dat een examinator verantwoordelijk is voor het evalueren van de eigen toetsen. Natuurlijk kunnen de NSE-resultaten en de toets- en itemanalyses daarbij worden gebruikt. Maar stimuleer dat examinatoren ook input vragen aan anderen (studenten, collega’s, surveillanten, toetsbureau). Een inzagemoment kan waardevolle informatie van studenten opleveren over de toets. En waarom niet eens aan studenten vragen om direct na de afname schriftelijke feedback te geven op het tentamen?

Leg verplichte evaluatie vast in procedures

Om evalueren van toetsen door examinatoren niet vrijblijvend te laten zijn, kun je er als examencommissie voor kiezen dit vast te leggen in procedures. Laat examinatoren bijvoorbeeld standaard een (korte) verantwoording van de toegepaste cesuur of een reactie op het slagingspercentage inleveren. Het is helemaal mooi als het lukt de examinator samen met een collega te laten reflecteren op dit soort zaken.

Controleer of een toetscyclus centraal staat

Check als examencommissie of een toetscyclus wordt gebruikt bij interne cursussen over toetsing (in het hbo bijvoorbeeld bij de BKE- en SKE-trajecten). In een toetscyclus zit de PDCA-cyclus ingebouwd. Een examinator die een toets verbetert, zal dus moeten beginnen met het verzamelen van gegevens over de bestaande toets. Hoe meer de examinator hierbij moet samenwerken met collega’s, hoe beter.

Betrek studenten bij de Do-fase

Als wordt gewerkt met (toets)opdrachten is het waardevol een extra check in te bouwen in de Do-fase. Niet alleen collega’s reflecteren dan op de ontwikkelde toets, maar ook studenten. Stimuleer dat studenten meedenken over bijvoorbeeld beoordelingscriteria, toetsopdracht en scoringsvoorschriften. Ook hier is natuurlijk de vraag of deze werkwijze in interne cursussen over toetsing aandacht krijgt.

Zorg dat het normaal is toetsing samen te evalueren

Laat dit onderwerp bijvoorbeeld standaard agenderen bij een teamoverleg. En zorg ervoor dat de toetsdeskundigheid van de examinator een vast gespreksonderwerp is in functioneringsgesprekken.

Geef zelf het goede voorbeeld

Organiseer als examencommissie evaluatiebijeenkomsten. Bekijk bijvoorbeeld een toetsprogramma, afstudeerprocedure, specifieke toetsvorm of afnameprocedure eens samen met beleidsmedewerkers, docenten, studenten, toetsbureaumedewerkers, opleidingscommissieleden, curriculumcommissieleden, leden van het college van beroep en/of onderwijsmanagers.

Sla ook in andere gevallen de check-fase niet over. Evalueer en reflecteer in het jaarverslag van de examencommissie. En ga regelmatig na of u niet alleen het voorliggende probleem hebt opgelost, maar er ook voor hebt gezorgd dat het niet meer gebeurt…

Ik hoop dat ook u enthousiast wordt van samen checken!