SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Door: Evy den Hengst, freelance onderwijskundig schrijver en instructional designer bij Elevate.
Nieuwe ontwikkelingen en technologieën in het (online) onderwijs volgen elkaar in rap tempo op. Met zoveel verschillende leermogelijkheden is het een uitdaging om overal van op de hoogte te blijven. Laat staan het optimale leereffect te bereiken.
Elke werkdag stap ik met enthousiasme in mijn rol als e-moderator bij verschillende online cursussen. Ik ben ervan overtuigd dat de e-moderator onderdeel is van een nieuwe generatie docenten en onmisbaar is in het online onderwijs. In deze blog vertel ik je graag meer aan de hand van drie belangrijke stappen.
First things first: wat is een e-moderator?
De term e-moderator komt voort uit de visie van Gilly Salmon (2011). Zij doet al jarenlang onderzoek naar de invloed van de e-moderator in online onderwijs. De term moderator komt je vast bekend voor. Wanneer je de definitie opzoekt kom je van alles tegen. De persoon die censuur pleegt, een gespreksleider die voor structuur en verdieping zorgt of een (geestelijk) adviseur. Dat is een brede functieomschrijving. Net zo breed als de functie van de e-moderator. Het enige verschil is, de e-moderator doet nóg meer.
Het werkveld van de e-moderator is natuurlijk de ‘online wereld’. We gebruiken het internet voor van alles en nog wat. Streamen van films, spelletjes spelen of serieuze leerresultaten bereiken, het zijn werelden van verschil. Voor dit laatste heb je leerdoelen nodig en begeleiding. Daar is natuurlijk technische begeleiding voor te bedenken, zoals videobegeleiding. Maar zelfs het beste vooraf opgenomen filmpje kan zijn doel missen doordat niet volledig is toegespitst op jouw (leer)behoefte. En daar komt de e-moderator in beeld. Hij of zij vertegenwoordigt de menselijke kant van de technologie, de ‘human touch’. Het is de gids die jou aan de hand neemt en jou begeleidt om het beste te halen uit jezelf en uit het veilige leerklimaat. Het is de spin in het web, achter de schermen betrokken om een betrokken community te creëren waar social learning centraal staat.
Creëren, motiveren en verbinden
De hamvraag is natuurlijk, hoe doe je dat? Hoe begeleid je (als docent) deelnemers in hun online leerproces. Gilly Salmon (2011) heeft op basis van uitvoerig onderzoek een vijf fasen plan ontwikkelt. Zij stelt dat iedere groep deelnemers vijf fasen doorloopt, telkens leidend tot een hoger gehalte aan interactie. Voor iedere fase omschrijft zij vervolgens wat de rol van de e-moderator is en welke technische ondersteuning de groep (zeer waarschijnlijk) nodig heeft. Het is zeker een aanrader om dit een keer goed uit te pluizen, maar voor deze blog voldoet een praktische vertaalslag naar 3 concrete punten.
1. Creëer een veilig online leerklimaat
In een veilig leerklimaat voelt iedereen zich op zijn gemak om vragen te stellen en gedachten te delen. De e-moderator zet de toon en heet iedere deelnemer persoonlijk welkom, helpt met (technische) problemen en straalt enthousiasme uit. Het is belangrijk dat iedereen zich voorstelt zodat de laagdrempeligheid om vragen te stellen en met elkaar te communiceren direct zichtbaar wordt. De e-moderator speelt hierin een sleutelrol.
2. Motiveer deelnemers en moedig ze aan om actief te blijven
Door kleinere groepen te gebruiken (maximaal 16-20 deelnemers) dan bij bijvoorbeeld een MOOC, kan de e-moderator deelnemers persoonlijk motiveren en aanmoedigen. Hij of zij deelt complimenten uit, schrijft samenvattingen, betrekt deelnemers bij discussies en zorgt voor een ‘sociale aanwezigheid’. Daar tegenover staat dat de e-moderator de leerdoelen in het vizier houdt en – indien nodig – kritische vragen of harde deadlines stelt. Het is belangrijk dat de e-moderator niet te overheersend is in de groep. Het draait om de sociale interactie tussen de deelnemers, niet om de e-moderator.
3. Verbind de deelnemers tot een duurzame learning community
Het ultieme doel is het creëren van een community waarin deelnemers elkaars vragen Het ultieme doel is dus het creëren van een community waarin deelnemers door middel van interactie tot nieuwe inzichten komen. Als e-moderator bevorder je dit actief door deelnemers aan elkaar te verbinden op basis van de reacties die ze hebben gedeeld. Zijn ze het met elkaar eens, of juist niet? Hiermee kun je al gauw 80% van alle discussies succesvol aanpakken.
Natuurlijk blijft de aanwezigheid van een inhoudsexpert ontzettend belangrijk. Niet alleen voor de overige 20% van de vragen, maar ook om gesprekken extra verdieping te geven. Dit kan een dubbelrol zijn van de e-moderator, maar dat is niet per se noodzakelijk. Hoewel het soms frustrerend kan zijn voor deelnemers om niet direct de garantie van het juiste antwoord te krijgen, zorgt de tijd die ze er extra over na moeten denken juist dat de kennis dieper wordt gewaarborgd. Waar in het begin nog concrete instructies nodig zijn, zullen deelnemers dit later in het proces zelfstandig oppakken.
Zelf besteed ik verspreid over iedere werkdag gemiddeld één uur per cursus aan het e-moderatorschap. Net als bij het klassieke face-to-face onderwijs is verwachtingsmanagement onmisbaar. Deelnemers moeten weten wanneer ze hun docent/e-moderator kunnen bereiken, offline of online.
Aan de slag!
De e-moderator creëert, motiveert en verbindt de deelnemers tot een online learning community. Het ligt daarmee in het verlengde van de rol van de ‘klassieke’ docent. Uiteraard vergt het oefening om nieuwe (technische) skills aan te leren, maar het is voor iedereen mogelijk om een goede e-moderator te worden. Waar wacht je nog op?
Literatuur: Salmon, G. (2011. E-moderating: the key to teaching and learning online. New York/London: Routledge.)
Opleiding Onderwijskundig e-Learning Ontwerper
Als opleidingsprofessional is e-Learning ontwerpen steeds meer een onderdeel van uw taak. Maar hoe zorgt u ervoor dat e-learning bijdraagt aan goed en effectiever leren?
