Veilig gedrag belonen geeft meer bewustzijn

Veiligheid moet een overtuiging zijn. Menselijk gedrag heeft het grootste aandeel in onveilige situaties op de werkvloer. Maar om veilig werken te internaliseren bij de werknemer, is meer nodig dan een helm en een strenge toezichthouder.

Cijfers

Vincent Meier is veiligheidsadviseur bij D&F Group, docent op de opleiding Safety Manager en voorzitter van de convenantwerkgroep de Menselijke Factor. Als adviseur geeft hij advies over veiligheid en begeleidt hij bedrijven bij het veranderen van hun veiligheidscultuur. Vincent Meier is een man van de cijfers. En die cijfers spreken boekdelen: ‘Feit is dat 99 procent van de ongevallen gevolg is van menselijk falen. Tien tot vijftien procent van alle dodelijke slachtoffers vallen tijdens onderhoudswerkzaamheden, vijftien tot twintig procent tijdens correctief onderhoud.’ Ook precieze aantallen, variërend van onveilige situaties tot dodelijke ongevallen, zijn bekend. Volgens Vincent Meier moet je daar in de praktijk altijd een percentage bij optellen: ‘Ik hanteer de ijsbergtheorie. Aan de onderkant van de ijsberg zitten zo’n 30.000 gevaren als gevolg van onveilige situaties en handelingen. In werkelijkheid zijn het er waarschijnlijk veel meer. Dit zijn situaties die proactief te voorkomen zijn. Alles wat daarboven zit aan incidenten is al gebeurd. Daar kan alleen nog reactief op worden ingesprongen.’

Stops

Wat betreft veiligheid tijdens onderhoud, ziet Vincent Meier vooral risico’s voor, tijdens en net na stops. Dit komt onder meer door de tijdsdruk maar ook doordat er in die periodes veel ingeleende krachten aan het werk zijn. Onderhoudswerk kent vier soorten gevaren, namelijk fysieke, biologische, chemische en psychosociale gevaren. Oplossingen zijn er op drie niveaus: ‘Technisch gezien is voorbereiding cruciaal. Hier kan een bedrijf al vroeg mee beginnen. Weet wat er mis is of kan zijn. Op organisatorisch niveau is structuur nodig, net als duidelijke communicatie, samenwerking, databases met historische informatie om van te kunnen leren, een controle van de effectiviteit van het systeem. Dit heeft dus alles te maken met het managementsysteem. Het derde niveau is gedrag, dit valt te sturen met training, toezicht, coaching en mensen aanspreken.’

Dirty dozen

Vincent Meier: ‘Onderzoek wijst uit dat er twaalf onderliggende redenen zijn die het onveilige gedrag van mensen verklaren, de ‘dirty dozen’. Dit gaat van vermoeidheid tot onvoldoende assertiviteit. Je moet je van deze punten bewust worden om er iets aan te kunnen doen. Want medewerkers nemen niet altijd zelf hun verantwoordelijkheid. Als er genoeg druk op staat, gaat productie vaak voor.’ Vincent Meier werkt met de VeiligheidCultuurBox, een traject dat helpt om gedrag te verbeteren. Het leert personeel om veilig gedrag te vertonen. De VeiligheidCultuurBox focust op factoren als leiderschap, inzicht, training, werkomgeving, het voorkomen van incidenten en het borgen van de veiligheidscultuur. Het valt of staat met het in de praktijk brengen van deze theorie. Vincent Meier hamert op zichtbaarheid van de boodschap: ‘Laat een veiligheidskundige op de vloer rondlopen. Je moet veilig werken overal aanwezig laten zijn, dat kan onder meer met foto’s in de keet die tonen wat onveilig is. Ook tijdens overleg zijn die zichtbaar. Dit geeft iedereen meer inzicht. Natuurlijk, coaching op de werkvloer is makkelijker gezegd dan gedaan. Mensen willen zien dat als ze iets melden, het probleem ook wordt opgelost. Voer dus goed actiemanagement.’

Doel stellen

In feite moet je een hele stop inrichten aan de hand van veiligheid. Een stuurgroep kan hierbij helpen, aldus Vincent Meier. ‘Een stuurgroep kan bepalen wat belangrijk is en wat de veiligheidsregels zijn. Zij kunnen per kwartaal een veiligheidsthema prioriteren waar een verbeterteam vervolgens aan gaat werken. En blijf continu de cultuur meten, zodat veranderingen zichtbaar worden. Bedrijven die het traject ingaan, houden ook de leercurve bij. Zo zie je steeds wanneer je een volgende stap maakt.’ Vincent Meier noemt een voorbeeld van een initiatief dat bedrijven kunnen nemen om de veiligheid te verbeteren. ‘Het voorkomen van incidenten tijdens de stop begint al zo’n negen maanden van tevoren. Veiligheid begint met een goede werkvoorbereiding. Je kunt bijvoorbeeld een paar maanden voor de stop de directie van de contractors bij elkaar brengen en het doel duidelijk stellen: geen incidenten. Een plant manager moet deze verwachtingen ook communiceren naar het personeel. Je bewust zijn van wat er mis kan gaan en waardoor dat mis kan gaan, is het startpunt. Stel dus een lijst op van grootste oorzaken en incidenten. Geef de medewerkers voorafgaand aan een shutdown een lijst met doodzondes. Als je dit helder communiceert aan het begin, is het meteen duidelijk: houd je je niet hieraan, dan moet je van de plant af. Dit kan de eerste keer ten koste gaan van je planning, wellicht loop je uit met de werkzaamheden. Maar dan doe je het de volgende keer beter en de contractors zullen er dan meteen in mee gaan. Deze aanpak vergt wel moed. Accepteer niets wat de veiligheid van de stop ondermijnt.’

Meer weten?

Op de opleiding Safety Manager leert u van o.a. Vincent Meier hoe u de veiligheid op de werkvloer in uw organisatie kunt verbeteren.