Vier decennia beveiliging en veiligheid

De afgelopen jaren is het veiligheidsdomein ingrijpend veranderd. Richard B. Franken (60) is dit jaar vier decennia werkzaam in het veiligheidsdomein en heeft deze veranderingen van nabij meegemaakt. Arjen de Kort van Security Management ging met hem terug in de tijd. Aan de hand van een viertal thema’s schetsten zij een persoonlijk tijdsbeeld.

Het verleden kan op verschillende manieren worden beschreven. De laatste jaren wint narratieve geschiedschrijving aan populariteit, waardoor een persoonlijk tijdsbeeld ontstaat. Het verhaal van Richard Franken over de recente historie van het veiligheidsdomein is er een voorbeeld van.

1979-1990: beveiligen = bewaken

“In 1979 startte ik mijn loopbaan in het veiligheidsdomein bij het Korps Rijkspolitie. In die tijd had je de Gemeentepolitie voor de grote steden en het Korps Rijkspolitie voor de overige plaatsen en de landelijke veiligheidszaken. Daarnaast was er de Koninklijke Marechaussee voor de militaire politietaak en de grensbewaking. Een bijzonderheid was toen dat het Korps Rijkspolitie Schiphol tegen terreuraanslagen bewaakte in combinatie met ‘gatebeveiliging’ uitgevoerd door het particuliere beveiligingsbedrijf Seceurop. Een vroege vorm van publiek-private samenwerking, waar toen verder nog geen sprake van was.

Beveiliging was, plat gezegd, vooral bewaking en gericht op de inzet van mannen al dan niet met hond. Verder was het heel gebruikelijk dat ’s avonds en ’s nachts verschillende surveillanceauto’s van diverse beveiligingsbedrijven rondreden op industrieterreinen. Screening, opleidingen en examinering van beveiligers stonden nog in de kinderschoenen en de politie beschouwde hen toch een beetje als mislukte agenten.

In het bedrijfsleven deed eind jaren tachtig onder invloed van een aantal grote aanslagen en door de impact van zware criminaliteit het risicomanagement denken voorzichtig zijn intrede. Vooral grote bedrijven als Shell, Philips en de NS zetten hun eigen bedrijfsbeveiligingsorganisaties op.”

1991-2000: particuliere beveiliging

“Eind 1989 stapte ik over naar de commerciële beveiligingswereld. Ik werd commercieel en operationeel directeur van Gom Security Service, het latere Trigion. Voor de particuliere beveiligingswereld was dit een gouden decennium. Het credo in de markt was ‘Wie de mensen heeft, heeft het werk’. De politie liet namelijk steeds meer taken vallen en was eigenlijk wel blij met de opkomst van bijvoorbeeld Collectieve Beveiligingsprojecten.

De particuliere beveiligingssector werd gedomineerd door vijf grote, veelal multinationale manbeveiligingsbedrijven. Daarnaast bestonden er tientallen kleinere manbeveiligingsbedrijven. Met de ISO 9001-certificering zette de sector de eerste stap op weg naar verdere professionalisering. De rol van de Particuliere Alarmcentrales werd groter en naast alarmafhandelaar werden zij ook steeds meer servicecentrale. Ook de particuliere onderzoeksbureaus groeiden sterk, vooral doordat de ook toen al door reorganisaties getroffen politie steeds minder prioriteit gaf aan dit soort zaken.”

2001-2010: publiek-private samenwerking

“De terreuraanslagen op 11 september 2001 in de VS veroorzaakten een aardverschuiving in het risicomanagement denken. Het onvoorspelbare bleek toch te kunnen – en uiteindelijk ook te voorspellen. Er kwam strengere wetgeving, met het verbod om vloeistoffen mee te nemen in vliegtuigen als meest extreme voorbeeld.

Deze jaren zagen steeds meer publiek-private samenwerkingen het daglicht, variërend van het project ‘Oog en Oor’ in de Rotterdamse haven, de start van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding – de latere NCTV, tot het project Live View waarin videobeelden van een overval rechtstreeks naar de politie worden gestreamd. Particuliere beveiligingsorganisaties gingen buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) leveren aan gemeentes. Ook werd duidelijk dat de vitale infrastructuur van ons land meer beveiligingsaandacht mocht krijgen.

Meer werk dus voor de beveiligingsindustrie en een claim op meer innovatie in de sector met de nadruk op techniek. Door dit alles werd een meer integrale benadering van het beveiligingsvraagstuk gangbaar: bij het treffen van maatregelen werd vanuit een risicoanalyse niet langer alleen naar organisatorische, bouwkundige en technische aspecten gekeken maar ook naar de beveiliging van de IT-componenten. Cybersecurity stond nog wel in de kinderschoenen en de finishing touch bleef de inzet van de mens.”

2011-2020: cybersecurity

“Met de snel voortschrijdende digitalisering zagen we steeds meer nieuwe vormen van (cyber)criminaliteit de kop opsteken. Daarmee verschenen er nieuwe beveiligingsorganisaties ten tonele die diensten aanboden tegen deze nieuwe criminaliteit. Dit was het begin van een totaal nieuwe dimensie in de beveiligingsindustrie, compleet met nieuwe regelgeving met name gericht op het beschermen van onze persoonlijke data zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming.

Ook beveiligingstechnisch veranderde het een en ander. Een alarmmelding ontvangen op je mobiele device werd gemeengoed, evenals bijvoorbeeld de voorspellende waarde omtrent criminele ontwikkelingen vanuit Big Data. Interpol en Europol kregen meer ‘global work’ te doen, veelal met een cyber-achtergrond. En de politie slaagde er steeds vaker in criminele sites te hacken, wat veel belastende informatie opleverde. Congres

Deze laatste jaren ontstond er overigens een chronisch gebrek aan politiemensen, beveiligers en cyberdeskundigen. De sector worstelde met het feit dat zij steeds meer op achterstand leek te raken ten opzichte van (cyber)criminelen en terroristen. Er ontstond daardoor behoefte aan meer veiligheidsinnovaties en een snellere invoering ervan. Reden voor het ministerie van Justitie & Veiligheid om steeds meer de samenwerking met het bedrijfsleven te zoeken als het om innovaties ging.”

2021 en verder

“Inmiddels is security- of risicomanagement een niet meer weg te denken aspect van ondernemen in de breedste zin van het woord. De continuïteit van een organisatie is immers bijna volledig afhankelijk geworden van zaken als automatisering, calamiteitenplanning en gedegen risicoanalyses. Elke organisatie zou daarom in de nabije toekomst een Certified Risk Officer (CRO) moeten aanstellen.

Het volgen van criminele geldstromen in het kader van ondermijning en terreur, Big Data-analyse met de snelheid van een kwantumcomputer en AI-gestuurd, leveren informatie van onschatbare waarde op over werkwijze, gedrag en achtergronden van personen en organisaties. Dat alles vraagt om een andere ‘beveiligingsarchitectuur’. Het landschap zal sterk en sneller dan ooit veranderen. Risico’s zullen niet vanuit wat wij al weten, maar van wat nog kan gebeuren geanalyseerd moeten worden. Dan heb ik het over ‘futureproof’ risicoanalyses. Met zelfs aandacht voor de gevolgen van een pandemie.

Veiligheid is vandaag de dag niet meer iets van alleen de overheid of een deel van het bedrijfsleven. Ook de burger, de kenniswereld en de diverse maatschappelijke organisaties hebben kennis van veiligheidsaspecten. En de grens tussen het werkgebied van Justitie en Defensie is vager dan ooit. Alleen het bundelen van al die kennis – en budgetten – maakt de voorzieningen effectief genoeg om criminaliteit en (staats-)terrorisme voldoende tegengas te geven. Lees ook

Maar ook de juiste afweging van vrijheid en controle, niet alleen als het gaat om persoonsgegevens, blijft de komende jaren een aandachtspunt. De politie zou meer de regierol mogen oppakken en natuurlijk voor voldoende betrokkenheid bij preventie, opsporing en vervolging moeten zorgdragen.

Maar er zijn meer manieren om betere resultaten te verkrijgen. Zo is de accountant vaak een prima forensisch speurder en de ‘ethical hacker’ een goede sparringpartner voor de Officier van Justitie. En niet ieder jaar meer budget voor de politie om onze veiligheid te vergroten, maar out-of-the-box denken over de juiste man of vrouw op de juiste plek of over een keuze voor andere voorzieningen.”

Borg de aandacht voor veiligheid

Tot slot van een bijzonder interview wil Richard Franken nog het volgende delen met de lezers van Security Management. “Wat ik de afgelopen decennia heb geleerd is dat je niet bang moet zijn voor nieuwe ontwikkelingen, maar dat je ze moet omarmen. Daarom wil ik de komende jaren mijn kennis en ervaring blijven delen met iedereen in het veiligheidsdomein, want samen maken wij de wereld een beetje veiliger.”

Meer weten?

Tijdens de opleiding Security Manager leer je wat de belangrijkste trends en ontwikkelingen zijn op het terrein van security management en hoe je mogelijke dreigingen voor jouw organisatie in kaart brengt.