Waarom is integriteit binnen een publieke organisatie zo belangrijk?

Integriteit staat bij Tilburg University hoog in het vaandel en dit komt o.a. vanwege de publieke functie die de organisatie heeft. Maar waarom is integriteit binnen een publieke organisatie zo belangrijk? Wij spraken Jolanda Peters, Hoofd Internal Audit & Compliance binnen Tilburg University over het integriteitsbeleid van de Universiteit. Jolanda zorgt voor verankering van integriteit binnen de strategie en het beleid van de Universiteit en het gedrag van medewerkers.

Wat betekent integriteit voor jou?

Integriteit is voor mij een karaktereigenschap waarbij iemand zich houdt aan normen en waarden (waaronder die van het bedrijf waar deze persoon werkt) ook als deze van buitenaf onder druk komt te staan. Eerlijkheid en betrouwbaarheid staan centraal en je handelt in het belang van de organisatie waar je voor werkt. Belangrijk is ook dat je  als persoon altijd verantwoording kunt afleggen over je eigen gedrag en de keuzes die je gemaakt hebt.

Wat integer is verandert in de loop van de tijd en is afhankelijk van de samenleving. Een voorbeeld van dit laatste is het ontvangen van relatiegeschenken; Was het een aantal jaren geleden nog acceptabel om uitnodigingen of geschenken te accepteren, nu hebben steeds meer bedrijven het beleid dat het accepteren hiervan niet toegestaan is (in verband met risico op belangenverstrengeling).

Wat houdt integriteit binnen Tilburg University in?

Tilburg University wil een eerlijke en betrouwbare organisatie zijn waarbij we verantwoording kunnen afleggen over gedrag en keuzes die we maken. Dit verwachten wij ook van onze medewerkers.  We worden gefinancierd door publieke middelen en het is van groot belang dat we hier zorgvuldig en doelmatig mee omgaan.

Waarom is dit binnen de universiteit zo belangrijk?

Zoals gezegd vanwege onze publieke functie. Daarnaast moeten we als organisatie het goede voorbeeld geven. We leiden studenten op waarbij ons profiel gebaseerd is op kennis, kunde en karakter. Ethiek en Integriteit is hierbij een belangrijk onderdeel.

Indien we op het gebied van integriteit incidenten hebben, dan staat dit direct in de krant vanwege onze publieke functie. De affaire Stapel wordt direct aan Tilburg University gelinkt terwijl wij de organisatie zijn die dit gesignaleerd hebben en er meerdere universiteiten mee te maken hadden. Dit heeft voor ons een lange nasleep en dit hoor je niet als mensen het over de affaire Stapel hebben.

Tegen wat voor uitdagingen loop je in jouw functie tegenaan?

• Wetenschappelijke organisatiestructuur: Er is sprake van een grote prestatiedruk (bijv. publicaties /subsidies) voor wetenschappers. Deze druk in combinatie met de hiërarchie zorgt voor perverse prikkels en ethische dilemma’s. Daarnaast hebben wetenschappers een bijzonder recht,  academische vrijheid, maar dit is vanzelfsprekend geen vrijbrief voor niet integer handelen. Deze aspecten gecombineerd met een ingewikkelde governance zorgen voor uitdagingen op het gebied van integriteit.
• Bespreekbaarheid en aanspreekbaarheid: Hoe zorg je ervoor dat medewerkers elkaar aanspreken op niet-integer gedrag? En hoe zorg je dat leidinggevenden hun medewerkers aanspreken? We zijn als organisatie nu druk bezig om awareness te creëren door bijvoorbeeld het aanbieden van actieve bystander trainingen. Hierbij gaan we in op:
  • Wat zijn de spelregels (en waarom)?
  • Wat moet je doen als je een dilemma hebt?
  • Waar kun je terecht als je een dilemma hebt?
  • En hoe kun je een collega aanspreken?

Waarom zou iedere organisatie naar jouw mening een integriteitscoordinator in dienst moeten hebben?

• Blijvend aandacht aan besteden: Integriteit niet iets is wat je erbij kunt doen omdat het zo diep in de organisatie geworteld is heeft het continue aandacht nodig. Je bent er niet met een gedragscode en een vertrouwenspersoon. Veel organisaties besteden alleen aandacht aan integriteit bij indiensttreding of bij de lancering van een nieuwe regeling, maar je moet continue aandacht geven om het bewustzijn hoog te houden.
• Bewustwording creeren: Leg uit waarom het zo is. Als medewerkers weten waarom ze nevenwerkzaamheden moeten melden (en dat dit ook ter bescherming van hen zelf is) dan zullen ze veel eerder genegen zijn om dit te doen. Je moet ook periodiek vragen om dit te controleren en actualiseren omdat dit anders eenvoudig vergeten wordt (ze moeten al zo veel). Alleen dan neemt je risico op belangenverstrengeling af.
• Onafhankelijke positie: Daarnaast is het heel goed om iemand vanuit een onafhankelijke positie deze rol te laten uitvoeren omdat deze functionaris meldingen kan ontvangen en analyseren en eventueel ook onderzoek kan doen (vanuit een onafhankelijke en onpartijdige positie). Vaak komen signalen op micro niveau en pas als je ze combineert zie je het echte issue. Een voorbeeld hiervan is een klacht van een student over de niet respectvolle behandeling door een docent. Meestal los je dit case by case op door met beide in gesprek te gaan, maar als je door deze centrale coördinatie ziet dat er 3 meldingen over eenzelfde docent binnenkomen, pak je dit anders aan (niet incidenteel). In geval van onderzoeken is belangrijk dat dit zorgvuldig gebeurt in verband met eventuele vervolgstappen. Bij veel organisaties gebeurt dit door leidinggevende of bijvoorbeeld personeelszaken en door procedurefouten kun je vervolgens niet doorpakken.

Wat kun jij doen om integriteit te verankeren binnen de strategie en het beleid van jouw organisatie?

Op 31 oktober a.s. start de eerstvolgende editie van de opleiding Integriteitscoordinator in het publieke domein. Om integriteitsschendingen en misstanden in jouw organisatie te voorkomen is actuele kennis van cruciaal belang. In deze opleiding leer je hoe jouw organisatie voldoet aan de wettelijke en basisnormen integriteit waaraan alle overheidsinstanties zich moeten houden.