SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Als IB’er heb je te maken met veel verschillende gespreksrollen; adviseren, begeleiden, coördineren, bemiddelen, signaleren en ondersteunen. In elke rol wordt er net iets anders van je verwacht maar de basis blijft hetzelfde: luisteren, samenvatten en doorvragen. Ook jezelf open en eerlijk opstellen en nieuwsgierig zijn helpen bij een goed gesprek…. Dan kan het niet meer misgaan!
We weten allemaal dat communicatie voor bijna 60% uit lichaamstaal bestaat, 30% uit stemklank en slechts 10% uit woorden. Het gaat er echter om hoe je die percentages invult. Hiervoor zal je op een goede wijze gebruik moeten maken van LSD en OEN. Maar vergeet ook niet dat het heel belangrijk is om te proberen om je te verplaatsen in de ander. Bedenk vooraf hoe de boodschap over kan komen. Wanneer je daar zicht op hebt ben je in staat om de boodschap aan te passen zodat de inhoud goed over komt. Controleer ook altijd of de boodschap goed is aangekomen. Wees een echte OEN in gesprekken: open eerlijk en nieuwsgierig. Door open te zijn kan er afstemming komen (later meer hierover). Wanneer je eerlijk bent gaat er niemand met verkeerde verwachtingen of ideeën naar huis en nieuwsgierigheid nodigt uit tot het stellen van open vragen om zo meer te weten te komen. Bekijk zelf in onderstaand voorbeeld hoe dit misgaat door dit niet te doen.
Een volledig mislukt gesprek (prakijkvoorbeeld)
Jeanine is sinds vorig jaar IB’er op een school van ruim 130 leerlingen. De school bestaat voornamelijk uit allochtone leerlingen. Halverwege het schooljaar heeft Jeanine een gesprek met de vader van Ibrahim over de uitslag van het capaciteitenonderzoek van Ibrahim. Ibrahim’s vader is een aardige man wie op het oog ook vrij goed Nederlands spreekt. Toch is Jeanine zenuwachtig voor het gesprek. Gelukkig is ook de orthopedagoog aanwezig wie het onderzoek heeft uitgevoerd. De vader van Ibrahim komt binnen en Jeanine steekt gelijk van wal: “Fijn dat u er bent. Dit is Maja, zij heeft het onderzoek bij Ibrahim gedaan. Uit het onderzoek blijkt dat Ibrahim een intelligentie heeft van 78. Dat betekent dat hij een moeilijk lerend niveau heeft. Ibrahim heeft wel heel goed zijn best gedaan tijdens het onderzoek.” Vader: “Oh, dus hij is goed?” Jeanine: “Ja, hij heeft goed zijn best gedaan maar het leren is wel moeilijk voor hem.” Vader: “Oh, dus hij heeft het goed gedaan maar het was niet makkelijk?” “………..” Zo gaat het gesprek nog even door. Vader vindt het allemaal verwarrend en het lukt Jeanine onvoldoende om vader duidelijk te maken wat er nu precies uit het onderzoek naar voren kwam. Ze probeert in verschillende woorden en zelfs met tekeningen duidelijk te maken hoe het zit. Aan het einde van het gesprek weet Jeanine zeker dat vader haar nu eindelijk begrepen heeft. Maar dan vraagt de orthopedagoog aan vader: “Fijn dat u er vandaag was meneer. Kunt u mij vertellen wat u nu thuis aan uw vrouw gaat vertellen over de uitslag van het onderzoek?” Vader: “Ja, dat hij goed zijn best heeft gedaan en slim is. Dat hij dokter kan worden als hij wil.”
Voorbereiding
We voeren behoorlijk wat gesprekken op een dag. Maar het voeren van een goed gesprek is nog niet zo eenvoudig als men denkt. Oefening baart kunst, zeker wanneer je je gesprekken evalueert nadien. Een goede voorbereiding is echt het halve werk. Bedenk vooraf wat het doel is van het gesprek, wie je gesprekspartner is en wat je minimaal kwijt wil in het gesprek. Maak vooraf bijvoorbeeld een checklist van bespreekpunten. Wanneer Jeanine haar gesprek beter had voorbereid dan had zij wellicht vooraf met de orthopedagoog besproken hoe zij het ingewikkelde verhaal van intelligentie en getallen duidelijk konden maken aan een vader die de Nederlandse taal niet zo machtig is.
Goede opbouw van het gesprek
Een goede opbouw van het gesprek is essentieel voor de effectiviteit ervan. Begin met de inleiding en geef hierin aan:
- Het doel van het gesprek: samen komen tot een besluit van overgaan of doubleren
- Duur van het gesprek: het gesprek duurt maximaal een uur
- De rollen: de IB’er als zorgverantwoordelijke, de leerkracht als inhoudelijk deskundige, ouders als gelijkwaardige gesprekspartner en leerling als……
- Verwachtingen: ga na wat eenieders verwachtingen zijn van het gesprek. (wat verwacht u van dit gesprek? Wat zou er over een uur moeten liggen? Wanneer bent u tevreden? Waar moeten we in ieder geval over praten?
- Verslaglegging: maak afspraken over wie het verslag maakt, waar dit terecht komt (wie mag het lezen? Wel of niet in het leerlingdossier?)
- Samenvatting/evaluatie: vat het gesprek in eigen woorden kort samen. Kom tot een conclusie of benoem in het kort waar over gesproken is. Vraag aan het einde van het gesprek altijd even terug aan je gesprekspartner hoe hij/zij het gesprek ervaren heeft en of de verwachtingen waargemaakt zijn. Vraag bijvoorbeeld wat ze straks thuis aan hun partner gaan vertellen over het gesprek.
Luisteren, Samenvatten, Doorvragen (LSD)
Totale miscommunicatie (praktijkvoorbeeld)
De moeder van Elize (groep 4) komt onverwacht de kamer van de IB’er binnenlopen. Ze is zichtbaar emotioneel en begint gelijk haar verhaal. “Ik maak me zorgen over ons Elize want ze kwam gister weer thuis met een 4 voor rekenen. Ik begrijp er niks van. In groep 3 was ze zo’n sterke leerling. Maar ja, ze heeft het ook niet echt makkelijk de laatste tijd. Ik begrijp het ook wel. Maar toch maar ik me zorgen…” De IB’er wordt overvallen door het geëmotioneerde bezoek van moeder en schiet gelijk in de actie. “Ja ik kan het me voorstellen. Dat is ook niet leuk natuurlijk, ook niet voor Elize. Wat we kunnen doen is bijvoorbeeld extra werk mee naar huis? Ik zal eens aan de leerkracht vragen of ze een pakketje kan maken. Daarnaast kunnen we ook op school wel wat schuiven voor haar. Ik denk bijvoorbeeld aan één van de twee gymlessen. Ze kan er best één missen, dan kan ze tijdens die tijd de rekenles meevolgen in de andere groep 4. Die extra aandacht kan ze best gebruiken. Lijkt je dit een goede oplossing? Ik zal vanmiddag gelijk de leerkracht hierop aanspreken.”
Doordat de IB’er de LSD technieken niet toepast mist ze de hele intentie van het gesprek. Ze ziet moeder enigszins emotioneel binnenkomen. De IB’er had haar op dit moment beter een stoel en een glas water aan kunnen bieden en even goed moeten luisteren naar het verhaal van moeder. Hierna had zij eerste verhaal van moeder kunnen samenvatten:
Samenvatting: moeder maakt zich zorgen om de rekenresultaten en er speelt iets waardoor ze het niet makkelijk heeft.
Doorvragen op wat er speelt –> oma is overleden, Elize heeft het hier moeilijk mee.
Doorvragen op de rekenresultaten (waar zou dit door kunnen komen?) –> Elize mag niet meer met materialen rekenen van de leerkracht. Dit vindt zij erg lastig.
Vervolgens had zij aan moeder kunnen vragen wat volgens moeder een juiste oplossing zou kunnen zijn. De IB’er had dan weer de kans gehad om goed te luisteren, vervolgens weer samen te vatten en indien nodig door te vragen.
Meer informatie?
Tijdens de 3-daagse opleiding Intern Begeleider leert u o.a. hoe u uw collega’s coacht en begeleidt in het pedagogisch handelen en hoe u de leerlingzorg optimaal vormgeeft!
Bekijk het programma van de opleiding Intern Begeleider
