7 tips bij Netwerk- en Ketenregie

Meer dan ooit werken organisaties samen in verschillende samenwerkingsverbanden. Soms vormt de organisatie een schakel in een keten, maar nog vaker is er sprake van een netwerk waarbij niet duidelijk is wie de lead heeft. Het creëren van een gelijkwaardige samenwerking vraagt kennis en vaardigheden. Het vraagt een andere manier van organiseren.

Regievoeren is de doelgerichte beïnvloeding van een samenwerkingsverband van ‘onafhankelijke’ partners om een gezamenlijke opgave te realiseren. Denk bijvoorbeeld aan de bestrijding van radicalisering, de realisatie van de omgevingswet, circulaire economie, de wijkaanpak en aan de samenwerking in welzijn en zorg. Onafhankelijk betekent hier dat er  geen sprake is van hiërarchie, maar wel van een onderlinge afhankelijkheid om de opgave te realiseren. Niemand kan het zonder de ander.

Is regievoering een methodiek?

Het antwoord is simpel: Nee! Het is een manier van sturen van een gelijkwaardig samenwerkingsverband. Maar de manier is afhankelijk van de aard van de samenwerking en de cultuur van de partners. Geen blauwdruk en organisatieconcept, maar veel do’s en don’ts om de samenwerking effectief te beïnvloeden.

De basisfilosofie van regievoeren is dat je niet de baas bent en dat je je dienend opstelt ten opzichte van de opgave van de partners. Het is een beïnvloedingsstrategie.

Zeven praktische handreikingen

1. De opgave is leidend
   Samenwerking zonder een duidelijke bedoeling is zonde van de tijd. Partners moeten zich willen committeren aan de gezamenlijke opgave. Een opgave is iets anders dan een opdracht. De opdracht krijg je, de opgave voel je. Partners die niets toevoegen aan de opgave, moet u loslaten: werk samen waar dat nuttig en noodzakelijk is. Samenwerking mag nooit het doel worden. Een opgave gaat over wat u wilt bereiken.
2. Meervoudig kijken
   Iedereen kijkt vanuit zijn of haar eigen perspectief. Iedereen heeft gelijk vanuit dat perspectief. Pas als u dat kunt zien, kunt u bruggen bouwen. Voorkom discussies over wie gelijk heeft. Maar spreek partners aan op hun verantwoordelijkheid voor de opgave. Creëer openheid en een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
3. Choose your battles
   De regisseur accepteert de verantwoordelijkheid voor de realisatie van de opgave, maar kan niemand dwingen. Maar ook de partners zijn verantwoordelijk en alleen de samenwerking kan succes creëren. De effectieve regisseur overziet de patronen in de samenwerking en intervenieert waar het systeem succesvol en structureel beïnvloed kan worden. De kwaliteit van uw regie wordt bepaald door uw vermogen om goede interventies te kiezen. Dit verschilt per persoon. De introverte strateeg heeft een ander arsenaal dan de jonge hond.
4. Verantwoordelijk voor de consequenties van wat men doet of laat
   U kunt iemand aanspreken op een beslissing die hij of zij heeft genomen of het gedrag dat iemand laat zien, maar de ander heeft meestal goede redenen en argumenten. Aanspreken wordt sterker als de verantwoordelijkheid zich uitstrekt tot de gevolgen van het besluit of het gedrag. Bij regie gaat het bijvoorbeeld over de gevolgen voor de samenwerking en de gevolgen voor de realisatie van de opgave.
5. Belangen en passie
   Mensen handelen nooit tegen hun belangen in. U kunt belangen beïnvloeden. Maar zelfs als mensen belang hebben bij gedrag of een keuze, kiezen mensen soms anders. Gedrag wordt sterk beïnvloed door passie. Hoe raakt het vraagstuk de ander persoonlijk? Hier gaat het om persoonlijke waarden en vertrouwen. Energie moet stromen. Behalve belangen, kunt u ook passie en energie beïnvloeden.
6. Samenwerken is iets anders dan onderhandelen
   We focussen in netwerken vaak op de uiteenlopende belangen van de partners in plaats van de focus op de gezamenlijke opgave. Dan begint de onderhandeling vanzelf. Samenwerken gaat over co-creatie: u creëert iets in de buitenwereld. Onderhandelen heeft als doel om een besluit te nemen: wie doet en krijgt wat. Als het besluit is genomen is de ‘samenwerking’ klaar. Onderhandeling richt zich op de partners en niet op de buitenwereld. Ook in samenwerking wordt onderhandeld, maar de onderhandeling is een ondergeschikt middel en geen doel. Als samenwerkingspartner kunt u de focus simpel verleggen als u bewust bent van wat er gebeurt.
7. Sluit aan bij de werkvorm
   Een structureel samenwerkingsverband blijkt in de praktijk niet duurzaam te werken zonder ‘regie’. Programmatisch Creëren kent de sturingsvariant Sturen op basis van regie. Feitelijk betekent dit dat het programma wordt gerealiseerd door de gelijkwaardige samenwerking van de lijnorganisatie en partnerorganisaties. Ditzelfde geldt feitelijk voor projectmanagement en procesmanagement. Ook hier is soms sprake van een ‘gelijkwaardige’ samenwerking van organisaties. In de methodiek verschilt de samenwerking tussen al deze werkvormen. De overeenkomst zit in de regievoering als ‘sturingsvorm’ bij gelijkwaardige samenwerking. De regisseur moet dus niet alleen vakbekwaam zijn in de regievoering, maar ook de werkmethodiek beheersen waarbinnen regie wordt gevoerd.

Eigen stijl en kracht

Juist omdat regievoering altijd situatie- en persoonsgebonden is, geeft deze cursus veel ruimte om uw eigen persoonlijke kwaliteiten te ontwikkelen. Tegelijkertijd biedt de diversiteit van deelnemers een beeld van de mogelijkheden en een uitdaging om de eigen kwaliteiten te verbreden.

Geschreven door: Hans Licht