7 Tips bij netwerk- en ketenregie

Meer dan ooit werken organisaties samen in verschillende verbanden. Soms vormt een organisatie een schakel in een keten, maar vaak is er sprake van een netwerk waarbij niet duidelijk is wie de lead heeft. Het creëren van een gelijkwaardige samenwerking vraagt een andere manier van organiseren.

Door doelgerichte regievoering over meerdere onafhankelijke partners, kan een gezamenlijke opgave te gerealiseerd worden. Denk bijvoorbeeld aan bestrijding van radicalisering, realisatie van de omgevingswet, circulaire economie, een wijkaanpak en samenwerking in welzijn en zorg. Onafhankelijk betekent hier dat er geen hiërarchie is, maar wel een onderlinge afhankelijkheid. Niemand kan de opgave realiseren zonder de ander.

Is regievoering een methodiek?

Het antwoord is simpel: nee. Het is een manier van sturen van een gelijkwaardig samenwerkingsverband. Maar de manier is afhankelijk van de aard van de samenwerking en de cultuur van de partners. Geen blauwdruk en organisatieconcept, maar veel do’s en don’ts om de samenwerking effectief te beïnvloeden.

De basisfilosofie van regievoeren is dat je niet de baas bent en dat je je dienend opstelt ten opzichte van de opgave. Het is een beïnvloedingsstrategie.

Zeven praktische handreikingen

1. De opgave is leidend
   Samenwerking zonder een duidelijke bedoeling is zonde van de tijd. Partners moeten zich willen committeren aan de gezamenlijke opgave. Een opgave is iets anders dan een opdracht. De opdracht krijg je, de opgave voel je. Partners die niets toevoegen aan de opgave, laat je los: werk alleen samen waar dat nuttig en noodzakelijk is. Samenwerking mag nooit het doel worden. Een opgave gaat over wat jullie willen bereiken.
   
2. Meervoudig kijken
   Iedereen kijkt vanuit zijn of haar eigen perspectief. Iedereen heeft gelijk vanuit dat perspectief. Pas als je dat kunt zien, kun je bruggen bouwen. Voorkom discussies over wie gelijk heeft, maar spreek partners juist aan op hun verantwoordelijkheid voor de opgave. Creëer openheid en een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
   
3. Choose your battles
   De regisseur accepteert de verantwoordelijkheid voor de realisatie van de opgave, maar kan niemand dwingen. Ook de partners zijn verantwoordelijk en alleen de samenwerking kan succes creëren. De effectieve regisseur overziet de patronen in de samenwerking en intervenieert waar het systeem succesvol en structureel beïnvloed kan worden. De kwaliteit van je regie wordt bepaald door je vermogen om goede interventies te kiezen. Dit verschilt per persoon. De introverte strateeg heeft een ander arsenaal dan de jonge hond.
   
4. Verantwoordelijk voor de consequenties van wat men doet of laat
   Je kunt iemand aanspreken op een beslissing die hij of zij heeft genomen of het gedrag dat iemand laat zien, maar de ander heeft meestal goede redenen en argumenten. Aanspreken wordt sterker als de verantwoordelijkheid zich uitstrekt tot de gevolgen van het besluit of het gedrag. Bij regie gaat het bijvoorbeeld over de gevolgen voor de samenwerking en de gevolgen voor de realisatie van de opgave.
   
5. Belangen en passie
   Mensen handelen nooit tegen hun belangen in. Je kunt belangen beïnvloeden. Maar zelfs als mensen belang hebben bij gedrag of een keuze, kiezen mensen soms anders. Gedrag wordt sterk beïnvloed door passie. Hoe raakt het vraagstuk de ander persoonlijk? Hier gaat het om persoonlijke waarden en vertrouwen. Behalve belangen, kun je ook passie beïnvloeden.
   
6. Samenwerken is iets anders dan onderhandelen
   We focussen in netwerken vaak op de uiteenlopende belangen van de partners in plaats van de focus op de gezamenlijke opgave. Dan begint de onderhandeling vanzelf met als doel om een besluit te nemen: wie doet en krijgt wat. Onderhandeling richt zich dus op de partners en niet op de buitenwereld. Samenwerken gaat daarentegen over co-creatie: je creëert iets in de buitenwereld. Ook in samenwerking wordt onderhandeld, maar de onderhandeling is een ondergeschikt middel en geen doel. Als samenwerkingspartner kun je de focus simpel verleggen als je bewust bent van wat er gebeurt.
   
7. Sluit aan bij de werkvorm
   Iedere werkvorm (projectmanagement, procesmanagement, programmatisch creëren, etc.) heeft een andere manier van gelijkwaardige samenwerking. Welke werkvorm je ook kiest, een duurzaam samenwerkingsverband blijkt in de praktijk niet te werken zonder regie. De overeenkomst van iedere werkvorm zit dus in de regievoering als ‘sturingsvorm’ bij gelijkwaardige samenwerking. De regisseur moet dus niet alleen vakbekwaam zijn in de regievoering, maar ook de werkvorm beheersen waarbinnen regie wordt gevoerd.

Eigen stijl en kracht

Juist omdat regievoering altijd situatie- en persoonsgebonden is, geeft de opleiding Netwerk- en Ketenregie veel ruimte om je eigen persoonlijke kwaliteiten te ontwikkelen. Tegelijkertijd biedt de diversiteit van deelnemers een beeld van de mogelijkheden en een uitdaging om je eigen kwaliteiten te verbreden.

Geschreven door: Hans Licht, eigenaar Organisatieregie

Opleiding Netwerk- en Ketenregie

Na deze opleiding til je de samenwerking met diverse partners naar een hoger niveau. Je stuurt activiteiten aan zonder formele macht. De opleiding is dus speciaal gericht op degene die verantwoordelijkheid wil nemen voor een betere samenwerking.