SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Ben je controller? Dan is er geen ontkomen aan. Je krijgt steeds vaker te maken met data science en datagestuurd werken. Je moet ermee aan de slag maar je weet ook: aan het gebruik van data kleven stevige risico’s. Hoe benut je de potentie en vermijd je de valkuilen? Door de verkorte opleiding tot controller voor de publieke sector te volgen. Johan Posseth loodst je dan op dag drie en vijf van deze vijfdaagse opleiding door deze boeiende materie.
Wat is het verschil tussen digitalisering en dataficatie?
‘Onder digitalisering verstaan we de omzetting van analoge processen naar digitale processen. Denk aan de digitale dienstverlening van de overheid. Als burger kun je steeds meer taken digitaal regelen. Een deel van de vragen van burgers wordt tegenwoordig zelfs afgevangen door chatbots. Ook interne bedrijfsprocessen worden gedigitaliseerd. De wagentjes vol met dikke poststukken die door de gangen werden gereden, hebben plaatsgemaakt voor digitale dossiers. Processen worden digitaal vastgelegd en de stroom gegevens die dat oplevert noemen we dataficatie.’
Helpen die data om meer grip op de performance te krijgen?
‘Ja, mits je ze goed gebruikt en interpreteert. Even een voorbeeld. Veel gemeenten werken aan een betere mobiliteit én betere luchtkwaliteit. Met sensoren op diverse plekken in de stad meten ze de verkeersstromen en de luchtkwaliteit: dataficatie. De meetpunten geven 24/7 inzicht in de stand van zaken. Op basis daarvan kan worden berekend welke effecten maatregelen, zoals aanpassingen in de infrastructuur of duurzame mobiliteit, hebben op de bereikbaarheid en óók op de luchtkwaliteit. Dus door deze gegevens te combineren, kun je veel beter beleid maken.’
Hoe kun je voorkomen dat je bij het benutten van data de grenzen der ethiek overschrijdt?
‘Ethisch gebruik van data begint met bewustzijn. Snappen wat je doet en waarom een specifieke aanpak nodig is. Er zijn allerlei richtlijnen, handleidingen en ethische kompassen die je hierbij op weg helpen. We moeten voorkomen dat algoritmes alles voor ons bepalen zonder dat iemand nog weet hoe het algoritme werkt. Een algoritme is een hulpmiddel dat je kritisch moet blijven beoordelen. Het is riskant om volledig op de techniek te vertrouwen; je moet altijd met mensen in gesprek gaan. Kijk maar naar de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst.’
In hoeverre veranderen de competenties en vaardigheden van de controller in de publieke sector door data gedreven control?
‘Ze veranderen, maar niet dramatisch. Controllers werkten natuurlijk altijd al met data. En je hoeft als controller geen data-analist te zijn om data gestuurd te werken. Misschien worden business skills juist belangrijker. Je wilt als controller de organisatie goed meenemen in de kansen en de risico’s van data, en in wat de cijfers zeggen. Dus niet blind varen op cijfers, maar een goede vertaalslag maken met het verhaal achter de cijfers. Verder staat de controller van de toekomst open voor nieuwe inzichten, ook als die misschien afwijken van initiële verwachtingen. Hij/zij staat open voor verandering en de mogelijkheden van nieuwe technologie. Het gaat dus niet alleen om vaardigheden, maar ook om houding en gedrag. Ik ga beide facetten in mijn colleges behandelen en ook meten met een nulmeting.’
Wat kunnen data betekenen voor het strategische gesprek dat een controller voert met het management of bestuur?
‘Data helpen om goede beslissingen te nemen. Een goede controllerkan aangeven wat zijn bronnen zijn, hoe groot de steekproef was, hoe hij tot zijn conclusies kwam, welke gewichten hij heeft toegekend aan bepaalde criteria – en waarom – en hoe de gebruikte algoritmes werken. Adviezen worden daardoor evidence based. Het is aan de controller om de gegevens goed te duiden en te laten zien wat mogelijke scenario’s zijn.’
Hoe denk je dat informatiemanagement zich de komende vijf gaat ontwikkelen?
‘Ik denk dat organisaties nog meer gegevens gaan delen. Gemeenten spreken over het creëren van een ‘common ground’. Het voordeel daarvan is dat je data lostrekt van applicaties en gemakkelijker toegankelijk kan maken voor andere toepassingen. Informatiemanagement heeft hierin een cruciale rol.’
Dr. Johan Posseth MMC heeft ruim 15 jaar ervaring als managementadviseur en onderzoeker. Johan is partner bij databureau Kurtosis en gespecialiseerd in vraagstukken op het snijvlak van strategie, bedrijfsvoering en datagedreven werken in de publieke sector. Hij is gepromoveerd op prestatiemanagement en heeft zeer ruime ervaring met organisatie-analyse, financiële doorlichtingen en business intelligence. Tevens is Johan docent ”data driven control” aan de Erasmus universiteit Rotterdam voor de Executive Master of Finance and Control.
Hoe ben je in control in de publieke sector?
De controllersopleiding is speciaal ontwikkeld voor de publieke sector en geeft je de optimale invulling van de rol van de public controller. Er wordt gericht ingegaan op de actuele thema’s die bij het onderwijs, de overheid en non-profit sector van belang zijn. Meer informatie?
Bekijk de opleiding
