Goed programmamanagement: je moet koffie lekker vinden

“Programmamanagement draait om relaties bouwen. Je bouwt die relaties door koffie met elkaar te drinken, gesprekken te voeren en de wil hebben om samen te werken”, zegt Mirella Jacobs, al ruim twaalf jaar actief als project- en programmamanager. Ze vertelt over de waarde en principes van programmamanagement en welke competenties jij nodig hebt om complexe programma’s tot een succesvol einde te brengen. 

Programmamanagement versus projectmanagement

Mirella: “Programmamanagement is een tijdelijke sturingsvorm om met (maatschappelijke) opgaven om te gaan. Denk hierbij aan een verander-, versnellings- of vernieuwingsopgave, zoals organisatieontwikkeling of duurzaamheid. Je kijkt hierbij naar wat je met elkaar over een aantal jaar wilt bereiken, om op basis daarvan een programma te bouwen om die doelen te bereiken. Het onderscheidt zich van projectmanagement door focus op doelen op de lange termijn en structurele verandering, waardoor programmamanagement kan bestaan uit meerdere projecten en inspanningen. Het voorbeeld van duurzaamheid vraagt bijvoorbeeld om meerdere deelprogramma’s en projecten. Een programmamanager is hierin de spin in het web om samenhang te brengen en houden in de projecten, de belangen en de verbinding te maken tussen en met stakeholders.

De waarde van programmamanagement voor organisaties

“De omgeving om ons heen vraagt om wendbaarheid en flexibiliteit. Programmamanagement biedt die benodigde wendbaarheid en flexibiliteit om complexe en dynamische vraagstukken aan te pakken. Het is een manier om tijdelijke structuren in te richten om met in- en externe partners doelgericht aan de slag te gaan met opgaven. Deze tijdelijke structuren bieden een nieuwe situatie om bewust naar een punt op de horizon te werken. Hierdoor heeft het ook positieve effecten op houding en bewustwording van mensen”, zegt Mirella.

Benodigde competenties van een programmamanager

“Als programmanager ben jij dus de spin in het web, waardoor verschillende competenties essentieel zijn om complexe programma’s tot een succesvol einde te brengen”, aldus Mirella. Je denkt hierbij aan:

• Samenwerkingsbereidheid;
• Omgevingssensitiviteit;
• Politieke sensitiviteit;
• Relatiegerichtheid;
• Doelgerichtheid;
• Besluitvaardigheid.

“Daarnaast is vakkennis van programmamanagement, voortgang monitoren en het helder hebben van ieders rollen en verantwoordelijkheden belangrijk”, stelt Mirella.

De principes van programmamanagement

Mirella: “Programmamanagement vanuit de methode van Programmatisch Creëren is gebaseerd op gedeeld eigenaarschap en cocreatie. Je bent samen gecommitteerd om doelen te bereiken en hier samen aan bij te dragen. Hierbij zoek je continu de balans tussen de vier kanten van het lemniscaat: de het-, wij-, ik- en zij-kant. Het lemniscaat is kenmerkend voor de methode PGMC. De het-kant is de methode en structuur die je hanteert. De wij-kant is de samenwerking en afstemming in het team. De ik-kant gaat over je persoonlijke bijdrage, commitment en kwaliteiten. Tot slot heeft de zij-kant betrekking op de opdrachtgever en krachtenvelden waarin je werkt. Als programmamanager houd je deze kanten constant in balans”.

Voorbeeldcasussen

“Programmamanagement kan worden toegepast in allerlei sectoren en voor diverse casussen. Als het gaat om een verander-, versnellings- of vernieuwingsopgave heb je al snel te maken met een casus die je programmatisch kan opzetten. Je denkt hierbij aan duurzaamheidsvraagstukken of watervraagstukken, maar je kunt ook denken aan vraagstukken in het sociaal domein, zoals op inclusie of diversiteit”, zegt Mirella. “Een gemeente kan bijvoorbeeld programmatisch aan de slag met de energietransitie of met inwonersparticipatie. Ik weet zeker dat zowel waterschappen, woningbouwcorporaties, overheden en ministeries met programmamanagement aan de slag kunnen”.

Ga aan de slag met alle aspecten van programmamanagement

De opleiding Programmamanagement voor overheid en non-profit van SBO werkt met de vier kanten van het lemniscaat, waardoor jij alle kanten van programmamanagement leert kennen. Je ontdekt zo aan de hand van je eigen casuïstiek welke fasen je tegenkomt tijdens het opzetten van een programma. Je kunt dit vervolgens in de praktijk brengen dankzij praktische handvatten en leerzame interactie met andere deelnemers. Wil jij meer weten over de opleiding? Download dan de brochure. De opleiding is ook te volgen als Incompany-traject op maat.