SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Dit jaar werd de zorgsector opgeschrikt door diverse lastige uitkomsten rondom de jaarrekening. Zowel in de care als in de cure dreigden jaarrekeningen niet goed gekeurd te worden door te grote onzekerheden. Op onderdelen konden ingeleverde cijfers wel 10% afwijken van de realiteit. Er werd gesproken over erg grote systeemonzekerheid en financieringsproblemen lagen op de loer.
De problemen waren vooral te wijten aan een stapeling van wijzigingen in de bekostiging van de zorg. Het voortbestaan van diverse zorginstellingen is mede hierdoor in gevaar gekomen.
Reden om twee experts te vragen naar de ontwikkelingen in de verslaggevingsregels in de zorgsector.
Frans Schaepkens, Secretaris RJ-Commissie Gezondheidszorg, Senior Business Analist Achmea Zorg
Wat zijn de meest recente ontwikkelingen in de verslaggevingsregels?
In algemene zin is zichtbaar dat de liberalisering van steeds meer sectoren in de gezondheidszorg effecten heeft op de verslaggeving. Ten eerste zijn dat de regels die betrekking hebben op overgangsregimes van oude naar nieuwe bekostiging; vaak van externe budgettering naar marktwerking. Ofschoon die overgangsregimes meerdere jaren effect hebben op de jaarrekening van zorginstellingen zijn ze in principe tijdelijk van aard. Ten tweede is zichtbaar dat er sprake is van meer risico’s, onder meer op het vastgoed, maar ook op de omzet. Die risico’s leiden bijvoorbeeld tot een sterke toename van het aantal bijzondere waardeverminderingen in de jaarrekeningen van AWBZ-instellingen. En ten derde is zichtbaar dat er in de jaarrekeningen (zie bijvoorbeeld de jaarrekeningen 2012 van ziekenhuizen) sprake is van onzekerheden die uitgebreid toegelicht worden en soms het beeld voor de gebruiker er niet duidelijker op maken. Een vierde en laatste ontwikkeling is dat meer en meer in het bedrijfsleven gebruikelijke zaken zoals financiële derivaten en zekerheden aan de orde zijn die in de jaarrekening verwerkt moeten worden.
Een negatieve ontwikkeling is dat het jaarverslag sterk aan belang heeft ingeboet. Weliswaar konden er vraagtekens gezet worden bij de uitgebreidheid van de oude voorschriften; de huidige minimale voorschriften kunnen gezien worden als doorslaan naar de andere kant.
Wat zijn de voornaamste punten die de RJ Commissie Gezondheidszorg ziet als ontwikkelpunten voor de sector?
De reeds genoemde liberalisering en de daarmee gepaard gaande overgangsregimes zullen een belangrijk ingrediënt vormen voor de Commissie. Waarschijnlijk worden de regels steeds meer in overeenstemming gebracht met de algemene regels die gelden voor het bedrijfsleven, maar guidance om tot goede verslaggeving te komen en de gebruiker door middel van toelichtingen en dergelijke goed te informeren zal een belangrijk aspect vormen. Guidance voor het jaarverslag kan daar een onderdeel van zijn.
De Commissie zal daarnaast waarschijnlijk aandacht geven aan de verwerking van door de overheid opgelegde kortingen in de vorm van het MacroBeheersInstrument (MBI). Het MBI introduceert een extra onzekerheid omdat zorginstellingen voor de bepaling van de hoogte van een eventuele heffing afhankelijk zijn van sectorinformatie en op basis van hun eigen informatie niet in staat zijn de hoogte goed te bepalen.
Hoe kunnen de onduidelijkheden die begin dit jaar speelden komend jaar voorkomen worden?
De overheid lijkt zich te realiseren dat nieuwe overgangsregimes van oude naar nieuwe stelsels de zorginstellingen voldoende zekerheden en aanpassingstijd moeten gunnen, maar dat voor iedereen ook snel duidelijk moet zijn wat de impact is van overgangsregimes. Het is echter niet mogelijk om in de jaarrekening zelf onzekerheden weg te nemen die een stelsel of een stelselwijziging te weeg brengen. Wel kan bevorderd worden dat er sprake is van goede toelichtingen. Wat dat betreft is er ook nog wel een taak weggelegd voor de afdeling “Investor Relations” van zorginstellingen.
Welke toekomstontwikkelingen voorziet u voor de jaarrekening?
In algemene zin is er in de regelgeving sprake van een beweging, die al jaren aan de gang is, naar meer algemene wetgeving waar steeds minder sprake is van bedrijfstakspecifieke regels. In combinatie met een verdere professionalisering van de relaties tussen zorginstellingen en hun stakeholders (cliënten, financiers, zorgverzekeraars, overheden, et cetera) mag verwacht worden dat de aandacht die gestoken wordt in de jaarverslaggeving en tussentijdse communicatie over (financiële) performance zal toenemen. De jaarrekening wordt daarmee steeds minder een invuloefening en steeds meer een volwaardig communicatiemiddel.
Pieter Vergroesen, Financieel Directeur Stichting De Opbouw, Lid RJ Commissie Jaarverslaggeving Zorg, Lid RvT Lumens Groep Eindhoven
Wat zijn de meest recente ontwikkelingen in de verslaggevingsregels?
De Zorgorganisaties worden steeds meer ‘gewone’ ondernemers. Een reeks met uitzonderingen op de algemene verslaggevingsregels is de afgelopen jaren verdwenen. Waardering vaste activa, Impairment, financiele instrumenten, verliesvoorziening, reorganisaties. Allemaal onderwerpen die de algemene verslaggevingsregels volgen en geen eigen regels voor de zorg meer kennen.
Wat is de fundamentele wijziging en wat zijn de belangrijkste gevolgen hiervan?
Fundamentele wijziging is dat financiele garanties van de overheid in de afgelopen jaren allemaal zijn komen te vervallen. Soms is er nog een beperkte overgangsregeling maar feitelijk staat de zorgorganisatie er nu alleen voor zonder vangnet of continuiteits garantie. De eerste faillisementen onder dit nieuwe regime hebben zich al voorgedaan en er zullen er nog vele volgen omdat de zorg organisaties zich onvoldoende hebben voorbereid of onvoldoende buffers hebben kunnen opbouwen in de overgangsperiode sinds 2008 (CARE). De overheid heeft door systeem ingrepen de risico’s voor zorgorganisaties ook fors vergroot. (uitkleden AWBZ en Jeugdzorg, vergroten marktsegment in ZVW).
Welke toekomstontwikkelingen voorziet u voor de jaarrekening en financiering van ziekenhuizen?
Ziekenhuizen en andere zorginstellingen zullen veel meer gaan samenwerken of bovenregionaal gaan fuseren om alle ICT en beheerkosten te delen en een speler van formaat te zijn tegenover de zorgverzekeraars die nu nog een dominante factor zijn op de markt van zorg. Financiering zal nog jaren een probleem zijn door onvoldoende buffers bij de zorgorganisaties, een veel te hoog opgelopen portefeuille geborgde leningen bij het WfZ en daarmee is vergroting van de netto marge noodzakelijk.
Congres Jaarrekeningactualiteiten in de Zorg
Frans Schaepkens en Pieter Vergroesen spreken verder over bovenstaande ontwikkelingen tijdens het congres Jaarrekeningactualiteiten in de Zorg.
Het interactieve congres op 26 november 2013 geeft u een compleet overzicht van alle nieuwe regelgeving die betrekking heeft op uw jaarrekening.
Naast het actualiteitencongres vindt er dit jaar een cursusdag op 28 november 2013 plaats. Tijdens deze dag staat de praktijk centraal. Aan de hand van jaarrekeningen gaat u aan de slag met als doel te komen tot een zo kort en bondig mogelijke jaarrekening die volledig voldoet aan alle wettelijke eisen. Meer informatie vindt u op de website van Jaarrekeningactualiteiten in de Zorg.
