Risicomanagement is een geïntegreerde managementtaak

De tijd van zinloos lange lijsten met alle mogelijke risico’s ligt achter ons, aldus Annette van Driel, een van de docenten van de verkorte opleiding Risicomanagement en Gedragsverandering voor de overheid en non-profit. “Het vak van risicomanager is zinvoller, uitdagender en leuker geworden.”

Integraal onderdeel van management

Na tien jaar als risicomanager in de financiële sector te hebben gewerkt, werd Annette van Driel zelfstandige. Ze adviseert met name gemeenten, woningcorporaties, scholen en zorgorganisaties over de implementatie van risicomanagement. “In het verleden werkten veel organisaties met overzichten van risico’s. Die werden eens per jaar uit de kast gehaald, bekeken en afgevinkt. Vervolgens verdwenen ze weer voor een jaar in diezelfde kast. Niet heel zinvol of motiverend.”

Geïntegreerde managementtaak

Anno 2018 kijken organisaties veel breder, aldus Van Driel. “Organisaties stellen zichzelf de vraag: ‘Waar wil ik naartoe in een markt die steeds sneller en heftiger verandert?’ Ontwikkelingen zoals de opkomst van de deeleconomie en van big data veranderen het speelveld. Organisaties verbinden risicomanagement tegenwoordig veel meer aan de strategie van de organisatie. Dat is veel zinvoller dan een lijstje met risico’s nalopen en afstrepen. Risicomanagement maakt nu – veel meer dan tien jaar geleden – deel uit van het dagelijkse werk. Het is een geïntegreerde managementtaak.”

Volop veranderingen

Voorbeelden van veranderingen die tot nadenken dwingen, zijn er meer dan voldoende, aldus Van Driel. “Neem woningcorporaties. Die hebben de afgelopen jaren heel veel zien veranderen. Ze mogen veel minder ondernemen en moeten hun woningen duurzamer en gasloos maken. Dat betekent een forse investering. Niet alleen voor de corporaties zelf, maar ook voor de bewoners. Zo moeten alle gasfornuizen worden vervangen. Verder is het maar de vraag of de bewoners ook in staat zijn om te gaan met alle nieuwe technische snufjes in huis.”

Aandacht voor gedrag

Checklists, procedures, maatregelen en lijstjes: ze hebben niet (altijd) gebracht wat ervan werd verwacht. Van Driel: “We realiseren ons steeds meer dat een van de belangrijkste factoren bij risicomanagement het gedrag is dat mensen binnen een organisatie vertonen. Er is dus meer aandacht nodig voor de cultuur van de organisatie. Welk voorbeeld geeft het management, expliciet of impliciet? Wat zijn de ongeschreven gedragsregels? Hanteren we de regels heel strikt of knijpen we af en toe een oogje dicht als iets niet helemaal conform de regels gaat? En hoe staat het met de integriteit van ons handelen?”

De integrale kijk op risicomanagement verandert ook de functie van de risicomanager, aldus Van Driel. “Een risicomanager kan risico’s helpen vaststellen en ontwikkelingen najagen. Iedereen binnen de organisatie draagt verantwoordelijkheid en moet zich daarvan bewust zijn. Overigens hebben deze ontwikkelingen het vak van risicomanager wel interessanter gemaakt. Een risicomanager mag nu breder kijken naar hoe je als organisatie wendbaar kunt zijn, hoe je kunt omgaan met veranderingen en – bij profit-organisaties – hoe je daar net iets beter in kunt zijn dan de concurrentie.”

Do’s en dont’s

Oké, de schier oneindige lijst met mogelijke risico’s is niet heel zinvol meer. Wat dan wel? “Stel prioriteiten en maak een lijst met tien, maximaal vijftien risico’s. Risico’s die een halfjaar lang niet op de agenda verschijnen, zijn geen reële risico’s. Andere zaken waren kennelijk urgenter. Of de agenda is gevuld met de waan van de dag en niet met de echt belangrijke zaken waar het management zich mee zou moeten bezighouden.” En wat doen we dan met de risico’s die de top vijftien niet halen? Van Driel: “Die leg je op een lager niveau in de organisatie neer. Of je doet er even niks mee. Je middelen zijn schaars, toch? Richt je dan op de belangrijkste zaken.”