Wat is de toekomst van de jaarrekening?

Onder de titel ‘De datagedreven jaarrekening’ houdt René Jongma (Ernst & Young) op het congres Jaarrekeningactualiteiten gemeenten & provincies (2 oktober, Nieuwegein) het fenomeen ‘jaarrekening’ kritisch tegen het licht? In aanloop naar het congres stelden we hem alvast wat vragen.

Beschrijf je werk eens.

“Ik ondersteun CFO’s bij de volgende transformatie die nodig is in finance. Wij noemen dat ‘finance 4.0’, wat feitelijk inhoudt dat de rol van finance verandert van een gatekeeper die ervoor zorgt dat de organisatie in control is naar ondersteuner in de besluitvorming. Dat houdt in dat voor de besluitvorming binnen organisaties steeds meer financiële perspectieven op steeds meer momenten beschikbaar moeten zijn om wendbaar te kunnen zijn. Je wilt immers weten wat een specifieke beslissing voor financiële consequenties heeft, met alle aspecten die daarbij komen kijken.”

Op welke wijze beïnvloedt deze trend de jaarrekening?

“Traditioneel kijkt finance meer naar achteren dan naar voren. Een jaarrekening is daar een goed voorbeeld van. Dat gaat veranderen; finance wordt steeds vaker geacht vooruit te kijken. Mijn rol is finance-organisaties te ondersteunen bij die nieuwe rol door de inzet van digitale middelen, zodat ze meer ruimte krijgen om hun nieuwe rol te pakken.”

In dat licht: hoe zie jij de toekomst van de jaarrekening?

“Ik betwijfel of die in de huidige vorm blijft bestaan. Niet alleen omdat een jaarrekening een vorm van terugblikken is, maar ook omdat hij welbeschouwd gedateerde informatie bevat. De situatie nu kan al weer heel anders zijn. Ik vraag organisaties vaak wat ze ervan zouden vinden als ze hun jaarrekening dagelijks op hun website zouden presenteren, volledig automatisch, zodat stakeholders, klanten en leveranciers kunnen meekijken en eventueel de gegevens kunnen analyseren.”

Waarom zou je zoiets willen? Wat zou het voordeel zijn?

“Je zou zo veel meer transparantie bieden. Je stakeholders hebben meer inzicht en je wekt meer vertrouwen. Want een jaarrekening kan een mooi beeld schetsen, maar hij biedt geen enkele garantie dat het bedrijf nog net zo goed presteert als in het verslagjaar. Je ziet overigens al dat bedrijven dit oppikken. Steeds meer middelgrote en grote organisaties presenteren nu per kwartaal of zelfs maandelijks en hanteren daarbij een fast close van twee tot drie dagen. Trouwens, voor een krediet of een grote deal is een jaarrekening vaak ook niet meer voldoende. Veel partijen willen de actuele stand van zaken weten.”

Er zijn veel ontwikkelingen in de finance, waaronder regelgeving waaraan moet worden voldaan. Is digitalisering het panacee?

“Dat lijkt me niet. De valkuil is dat we met een paar tooltjes proberen een paar problemen uit het verleden op te lossen. Dat we technologie zoals artificial intelligence en robotics toepassen om die nieuwe rol die van finance wordt gevraagd te kunnen pakken en aan te sluiten bij de business, prima. Maar het is geen wondermiddel. We kijken teveel naar een enkelvoudig probleem, een detail. Ik denk dat we moeten kiezen voor een holistische benadering en ons goed moeten afvragen hoe we de diverse technieken het beste kunnen inzetten. Niet automatiseren om het automatiseren.”

Heb je een voorbeeld van een ‘digitale’ succescase?

“Wat me opvalt, is dat in sectoren die onder druk staan de ontwikkelingen het snelst gaan. Die zijn echt aan het accelereren, zodat ze met behulp van finance sneller betere beslissingen kunnen nemen. Wat ook opvalt, is wat er gebeurt als een start-up zich moet omvormen tot een scale-up. Dan halen ze een administrateur in huis en vervolgens begint het knellen, want die administrateur haalt de snelheid eruit. Dat kan ook haast niet anders, want het vakgebied is vergeven van de regels. Finance kan het tempo waarin de technologie zich ontwikkelt vaak niet bijbenen. Wat de gemeenten betreft: zij worden steeds meer gedwongen te onderzoeken hoe ze met behulp van technologie als analytics en robotics met dezelfde bezetting als nu in de toekomst meer werk kunnen verzetten én in control kunnen blijven.”

Kun je alvast iets loslaten over jouw speech tijdens het seminar Jaarrekeningactualiteiten Gemeenten & Provincies?

“Ik ga de aanwezigen uitdagen om op een andere manier naar de jaarrekening te gaan kijken en zich de vraag te stellen: wat is onze maatschappelijke rol, nu en straks, en in hoeverre ondersteunt onze jaarrekening ons hierbij?”

Meer informatie over het Seminar Jaarrekeningactualiteiten voor Gemeenten en Provincies?
Bezoek de website