SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Digitale soevereiniteit heeft betrekking op data en het gebruik daarvan. Private technologiebedrijven hosten zo’n 92% van alle Nederlandse data in de cloud. De toegenomen digitalisering van de overheid heeft cloudgebruik en beheer een belangrijk onderwerp van gesprek gemaakt. Nederland wil meer zeggenschap over de data in de cloud. Het voorgestelde beleid van de overheid wordt echter herzien vanwege mogelijke privacyrisico’s. Cloudgebruik veilig en juridisch inbedden is moeilijk vanwege privacyrechten- en vereisten. Is een soevereine aanpak van cloudbeheer de oplossing?
De noodzaak voor digitale soevereiniteit
Werken in de cloud is de afgelopen jaren onvermijdelijk. Dit is echter een groot risico voor organisaties als het niet veilig en gereguleerd gebeurt. Het kabinet publiceerde daarom in het najaar van 2022 een Rijksbreed cloudbeleid gepubliceerd. Het plan was om commerciële cloudaanbieders toe te staan voor de Rijksoverheid, er is namelijk een gebrek aan ruimte van lokale/Europese cloud en aan mogelijkheid om dit in eigen beheer in te richten. Commerciële cloud heeft echter ook een risico: een toename van Nederlandse overheidsdata en persoonsgegevens bij partijen buiten de Europese Economische ruimte (EER). Vanwege een ingediende motie overweegt het kabinet om een Europees alternatief te kiezen.
Wat is digitale soevereiniteit?
Een cloudalternatief uitbesteden aan een externe, commerciële partij is een digitaal soevereine aanpak. Soeverein betekent volledige onafhankelijkheid van anderen, waardoor je geen gedwongen keuzes hoeft te maken. Je hebt bij digitale soevereiniteit controle over alle vlakken van technologie.
Cloudstrategie en soevereiniteit: de toekomst?
Het Rijksbreed cloudbeleid om commerciële cloudaanbieders toe te staan is gebaseerd op een vertrouwen in afspraken omtrent privacy. Dit benoemden hoogleraar cybersecurity Bart Jacobs en universiteitshoogleraar media en digitale samenleving José van Dijck onlangs in een opiniestuk van de Volkskrant. Ze omschrijven de valse gedachte dat goede contractafspraken over privacy, genoeg garantie is voor overheidsdata bij grote cloudaanbieders. Jacobs en Van Dijck geven aan dat zo’n afspraak geen garanties biedt omtrent privacy. De Amerikaanse overheid vraagt gegevens namelijk zonder enig medeweten op. Het is volgens de hoogleraren onmogelijk om Amerikaanse cloud veilig te gebruiken om Nederlandse overheids- en bedrijfsinformatie op te slaan.
De stappen naar digitale soevereiniteit
De vraag om digitaal soeverein op te treden om gevoelige informatie binnen nationale of Europese grenzen te houden groeit. Dit is enkel mogelijk met een flinke investering aan grondstoffen, die nu nog niet voor handen is. Eerdere stappen naar digitale soevereiniteit zet je op juridisch gebied. Bart Jacobs omschreef eerder een voorstel in zijn column op iBestuur. Een grote Amerikaanse cloudaanbieder kan ook enkel een leverancier van software worden. De gegevens en software worden dan strikt gescheiden tussen EU en VS. De cloudaanbieder moet dan garanderen dat zij – en daarmee ook de Amerikaanse overheid – geen toegang hebben tot de gegevens.
Bereid je voor op huidige en komende datawetgeving
Cloud is een van de belangrijke thema’s die een rol speelt binnen de digitalisering van de overheid. De zeven online leermodules van de Juridische update: Data & Technologie binnen de Publieke Sector geven grip op jouw rol als overheidsjurist binnen de digitale wereld. Je past deze thema’s na de update goed toe in het juridisch kader. Wil je met meerdere collega’s direct op hetzelfde kennisniveau zitten? Kies dan voor een Incompany-traject!
