Trends en ontwikkelingen in de volkshuisvesting

 

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein van volkshuisvesting? En nog belangrijker wat betekent dit voor u en uw gemeente? Aan het woord zijn enkele experts.

 

Dynamiek in de sociale huursector

In de komende jaren gaat er veel veranderen in de Nederlandse sociale huursector. Door de Novelle Herziening Woningwet van Minister Blok, die in de loop van 2014 door de Tweede Kamer besproken gaat worden,  zullen woningcorporaties zich vooral gaan richten op wat velen zien als hun kerntaak:  het bouwen en beheren van sociale huurwoningen.  Andere activiteiten (bouwen in het middensegment, ontwikkelen van commercieel vastgoed) zullen alleen nog mogelijk zijn als aan strikte voorwaarden wordt voldaan. Uiteraard heeft dit ook gevolgen voor de gemeenten. Niet alleen zal het karakter van de prestatieafspraken veranderen, de novelle voorziet ook in een sterkere invloed van de gemeente op het corporatiebeleid.

Joris Hoekstra, onderzoeker bij OTB – Onderzoek voor de gebouwde omgeving van de Technische Universiteit Delft, verricht lokaal, nationaal en internationaal onderzoek naar het woonbeleid en de woningmarkt

 

Samen werken aan wonen

De woningmarkt beperkt zich niet tot de gemeentegrenzen. Daarom moet je als gemeenten samen aan de slag met de woon-opgaven. Je kunt elkaar helpen en stimuleren, van elkaar leren en samen afspraken maken over programma’s en fasering. Maar hoe geef je die samenwerking vorm? En wat vraagt dat van de betrokken gemeenten? En wat levert het je op? Daarnaast bouwt een gemeente (over het algemeen) geen woningen. Samenwerking op het gebied van wonen zou zich dan ook niet moeten beperken tot een gemeentelijke samenwerking. Woningcorporaties zijn voor gemeenten een logische samenwerkingspartner, maar ook andere partijen zoals makelaars, ontwikkelaars, beleggers en bouwers kunnen een bijdrage leveren aan het woonbeleid. Hoe betrek je deze partijen? En welke bijdrage kunnen zij leveren?  Kortom, de 5 w’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom) en het ‘hoe’ van samenwerken aan wonen.

Kristy Gilsing, beleidsadviseur Ruimte en Wonen bij het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, waar 21 gemeenten uit de regio Zuidoost-Brabant samenwerken aan huisvestingsvraagstukken, ontwikkelaar van de woonvisie regio Eindhoven

 

Woonbeleid in de nieuwe realiteit van ruimtelijke ontwikkeling

In de ruimtelijke vakwereld wordt gesproken over de nieuwe realiteit, gebiedsontwikkeling 2.0 en zelfs 3.0 en alternatieve ruimtelijke ontwikkelprocessen als bottom-up of organisch ontwikkelen. De economische crisis heeft in de ruimtelijke wereld een duidelijke weerslag gehad, waardoor planmatig denken en programmagestuurd bouwen achterhaald is. ‘Laat nieuwe ontwikkelingen maar organisch groeien’ vat de nieuwe trends goed samen. Hoe past dit binnen ruimtelijk of volkshuisvestelijk beleid? Duidelijke doelstellingen en ambities, maar met ruimte voor lokale initiatieven en afwijkingen, kunnen de nieuwe robuustheid geven. Centrale opzet hierin: laat middelen en instrumenten niet in de weg staan van initiatieven die leiden tot een betere ruimtelijke kwaliteit.

Ruud Broekman, adviseur gebieds- en beleidsontwikkeling bij Plan & Project, ondersteunt, begeleidt en adviseert gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars en bedrijfsleven bij nieuwbouw projecten

 

Visie op lokaal woonbeleid

Gemeenten staan voor nieuwe uitdagingen bij het ontwikkelen van een goed lokaal woonbeleid. De herziening van de Woningwet zal de verhoudingen beïnvloeden tussen de lokale partijen. Taken van woningcorporaties worden scherper afgebakend, rollen en verantwoordelijkheden van centrale en lokale overheden worden opnieuw bepaald. Verhuurdersheffing en saneringsbijdragen eisen hun tol wat betreft de financiële mogelijkheden van woningcorporaties. De woningmarkt is de economische crisis nog niet te boven en het huurbeleid dreigt segregatie in de wijken te versterken. Hoe kunt u als beleidsmedewerker volkshuisvesting het gemeentebestuur optimaal ondersteunen om met woningcorporaties en stedelijke bewonersorganisaties tot goede afspraken te komen?

Jaap van der Veen, adviseur Wonen en Wijken bij Stade Advies, ondersteunt, begeleidt en adviseert gemeenten, woningcorporaties en huurdersorganisaties op het terrein van volkshuisvesting, stedelijke vernieuwing, wijkontwikkeling en bewonersparticipatie
Ron Buiting, beleidsmedewerker Wonen bij de gemeente De Ronde Venen en voormalig voorzitter van het Utrechtse bewonersplatform De Bundeling

 

Demografische krimp: niet bestrijden maar begeleiden

Verwacht wordt dat in de komende jaren de regionale diversiteit in Nederland zal toenemen: groeiregio’s, krimpregio’s en regio’s waar groei en krimp beide mogelijk zijn zullen naast elkaar bestaan (PBL, 2011). Het accommoderen van demografische groei zijn we gewend, maar het omgaan met demografische krimp of onzekerheid is voor veel beleidsmakers een nieuw vraagstuk waar ze nog weinig ervaring mee hebben. De ervaringen in de huidige krimpregio’s leren dat krimp bestrijden weinig zin heeft en een beleidsomslag nodig is naar het begeleiden van krimp, liefst op regionaal niveau. De lessen uit krimpregio’s kunnen ook nuttig zijn voor anticipeer- en groeiregio’s, omdat ook zij nu of in de toekomst te maken kunnen krijgen met krimpende gemeenten of wijken.

Femke Verwest onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving, gepromoveerd op een onderzoek naar demografische krimp

 

Wijkveiligheid door integrale aanpak en heldere keuzes

Er ligt een directe relatie tussen wijkveiligheid en de kwaliteit van de woningvoorraad in een aantal probleemwijken in Rotterdam. Sociale woningbouw, goedkope particuliere woningen, eigenaren die weinig investeren maar veel rendement behalen, plus een eenzijdig aanbod van kleine woningen en gestapelde bouw en een gebrek aan buitenruimte hebben vooral aantrekkingskracht op mensen met een zwakke sociaal- economische positie. Problemen op het gebied van (woon-)overlast, fraude, criminaliteit, over- en illegale bewoning, uitbuiting, burenruzies etc. zijn het vaak het gevolg. Alleen investeren in “stenen” is niet genoeg. Een integrale aanpak met samenhang tussen inzet op sociaal, fysiek en veiligheidsterrein is onontbeerlijk. Regie, kosten en baten en tegenstrijdige belangen staan de oplossing echter regelamtig in de weg. Zeggen is één, doen is twee.

Marcel van de Ven, stadsmarinier bij de gemeente Rotterdam, verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een van de probleemwijken in Rotterdam

 

Duurzame wijk

Wat is een duurzame wijk? Zoveel mensen, zoveel wensen, bijvoorbeeld comfortabel en gezond wonen; groen in de wijk; veiligheid; goede onderlinge contacten; geen zwerfafval; een energiezuinige woning; zelf in/met de buurt energie opwekken met zonnepanelen etc. Welke behoeften en wensen leven er onder de bewoners en hoe komen deze goed aan bod in een verduurzamingsproces op buurtniveau?

Casus: de energierekening wordt voor een deel van de huishoudens een steeds aanzienlijker deel van de maandlasten. Renoveren richting energieneutraliteit dient economische, sociale en ecologische verduurzamingsdoeleinden. We bespreken bewonersevaluaties van twee duurzame renovatietrajecten in buurten met overwegend sociale huurders om lessen te trekken over de voorbereiding, renovatie en de gebruiksfase. Voor bewoners is een renovatie geen eindpunt, maar het startpunt van een proces gericht op verbetering van de woning en de buurt. Vervolgens laten we zien hoe we deze lessen in een innovatieve aanpak op buurtniveau toepassen. Met aandacht voor ontwerpen, implementeren, evalueren en leren in sociaal innovatieve verduurzamingstrajecten op buurt- en wijkniveau.

Sylvia Breukers, onderzoeker bij DuneWorks, onderzoeks- en adviesbureau dat overheden en bedrijfsleven adviseert over duurzaamheidsvraagstukken

 

Woonwagenbeleid: normalisatie in een meer verdeelde én mondige samenleving

Bijna wekelijks kunnen we berichten lezen of horen over hennepteelt, zwart werk, geweld, groot ingrijpen door politie, regelmatig daarbij ondersteund door ME; soms zelfs het leger. Is het grootschalig handhaven niet meer een vorm van symptoombestrijding? Of zoals een woonwagenbewoner het beschrijft: “men komt als krijsende meeuwen aanvliegen, schijt de hele boel onder, en verdwijnt weer”. Het aanpakken van de problematiek heeft meer kans van slagen wanneer er een combinatie van perspectief bieden (zorg en hulpverlening) en handhaving (dwang en drang) wordt ingezet. Normalisatie geldt voor onze hele samenleving dus inclusief voor de leden van de doelgroep als de ambtenaren die met hen werken.

Jeroen Kemna, projectmanager woonwagenzaken bij Be Flex, adviseert en begeleidt gemeenten en woningcorporaties bij projecten met bijzondere doelgroepen, waaronder woonwagencentra en krachtwijken

 

Sociale wijkteams maken dat bewoners meer op elkaar betrokken raken en dat dient de leefbaarheid

De veranderingen in het sociale domein hebben hun weerslag op de wijk. In Utrecht komen er ongeveer 20 buurtteams waar bewoners terecht kunnen met hun vragen op het gebied van zorg, opvoeding, werk en inkomen, samenleven. Buurtteams ondersteunen de bewoners en bespreken wat er nodig is, wat bewoners zelf kunnen doen en wie hen daarbij kunnen helpen. Bewoners worden ook gevraagd of ze iets terug willen doen voor buurtgenoten en de wijk. Dit appèl heeft een positief effect op de leefbaarheid in de wijk.

Ingrid Horstik, adviseur Wijken en Leefbaarheid bij Stade Advies en teamleider van het sociaal wijkteam Overvecht, ondersteunt, begeleidt en adviseert gemeenten en woningcorporaties op het terrein van wijkgericht werken en leefbaarheid

 

 

Meer weten?

Op de opleiding beleidsmedewerker Volkshuisvesting leert u hoe u komt tot een goed lokaal woonbeleid voor uw gemeente?