4 redenen waarom veel jongeren een verkeerde studiekeuze maken

Sinds begin september is het studentenleven weer begonnen. Vorig jaar rond mei moesten scholieren een studiekeuze maken. Een pittige opgave als je kijkt naar het overweldigend aantal studies wat we hebben in Nederland. En dat blijkt ook uit de cijfers, 1 op de 3 studenten stopt met zijn studie in het eerste jaar. In het tweede jaar is dat nog eens 30 tot 35 procent. Hoe komt het dat zoveel jongeren een verkeerde studiekeuze maken?

Nu.nl maakte op basis van de cijfers van 2013/2014 de bovenstaande grafiek. Op hbo-niveau ligt het uitvalspercentage bijna de helft hoger dan op wo-niveau. Ik denk dat we daarvoor 3 redenen kunnen aanwijzen.

1. Verwachting en realiteit

De realiteit en verwachting komt bij veel jongeren na het kiezen van een studie niet overeen. Er zijn verschillende beroepen waarvan jongeren een rooskleurig beeld hebben. Ook de onderwijsinstellingen doen er niet altijd iets aan om dit beeld te ontkrachten. De open dag bestaat toch vaak uit een zo’n goed mogelijk gepoetste en gepresenteerde school. Met leuke folders, gadgets en de beste studenten. Onderwijsinstellingen mogen meer toe naar inhoudelijke voorlichting.

Als ik met jongeren praat over het maken van een studiekeuze dan hoor ik vaak: “Ik wil weten wat ik hier mee kan. Ik wil weten welke vakken ik krijg.” Dit zijn inhoudelijke vragen waar zij vaak een half antwoord op krijgen. Ze horen de leuke kanten van het vak, maar de minder leuke kanten worden vaak onderbelicht. Ook hoor ik regelmatig dat jongeren op een open dag een ander beeld krijgen dan het werkelijk is als ze starten in september.

Meeloopdagen en proefstuderen zijn al betere vormen van studievoorlichting omdat je dan een inhoudelijker beeld krijgt van de studie. Ook zijn onderwijsinstellingen verplicht om aan matchingsactiviteiten te doen. De manier waarop mogen zij wel zelf invullen. De matchingsactiviteiten zijn ingevoerd om studenten op de juiste plek te krijgen en de uitval te verminderen.

Het is belangrijk dat onderwijsinstellingen meer gaan kijken naar hoe ze jongeren de juiste keuze kunnen laten maken, in plaats van zo veel mogelijk studenten aan te trekken. Waar soms voor mijn gevoel de focus soms nog op ligt, als ik dit soort berichten zie.

2. Weten wie je bent en wat je kan

Hoe moet je een studiekeuze maken als je niet goed weet wie je bent en wat je kan? Uit honderden studies? Je wordt als jongere gedwongen om al vroeg een richting te kiezen door middel van een profielkeuze. Hoe kun je weten op je 15e waar je naar toe wil? Ook het puberbrein is niet klaar om deze moeilijke keuze te maken, weten we uit onderzoek. Toch dwingen we jongeren hier toe. Jongeren moeten beter en inhoudelijker begeleid worden bij deze keuze door te onderzoeken waar ze goed in zijn en wat ze leuk vinden. En dat gaat verder dan een boekje bij studieloopbaanbegeleiding of snel een gesprekje met de decaan.

3. Beperkt zoeken

Als ik met jongeren praat over het maken van een studiekeuze, dan worden de open dagen en meeloopdagen als het prettigste middel beoordeeld. Want dat is zo veel mogelijk inhoudelijk. Maar toch gaan heel veel jongeren maar naar 1 of 2 open dagen. Het onderzoek dat ze naar een potentiële studie doen is vrij beperkt. Het beperkt zich vaak ook tot het bekijken van studies en niet beroepen bijvoorbeeld. Vaak kiezen ze iets wat uit een studiekeuze test gekomen is, iets wat familie bij ze vindt passen of iets waar ze zelf altijd al naar hebben gekeken. Op zich is daar natuurlijk helemaal niks mis mee, maar het is wel een beperkte zoektocht. Zeker als deze gevolgd wordt door 1 of 2 open dagen, waarbij er toch een opgepoetst beeld van de studie en het beroep volgen.

4. De perfecte keuze

Iets wat ik ook kenmerkend vindt voor de jongeren van nu: het moet de perfecte studie zijn. En je moet er ook zo goed mogelijk doorheen komen. Verklaarbaar vanuit de druk die ze voelen, maar als ik kijk in mijn omgeving naar wat mensen gestudeerd hebben en waar ze in werken dan is dat soms totaal anders. Een studiekeuze is niet altijd bepalend voor het beroep waar je terecht komt. Je kunt nog vaak bijsturen (maar dat wordt uiteraard lastiger als je ineens dokter wil worden).

Ik denk dat het goed zou zijn als jongeren een studie zien als een richting, om een diploma te halen. En dat diploma biedt je vrijheid om te gaan ontdekken wat echt bij je past. Dat papiertje is geen strop, waarna je niks anders meer kunt doen. Toch wordt het vaak zo gepresenteerd, het diploma is bepalend voor waar je terecht komt. En de vraag is – met het groeiend aantal ondernemers – is dat diploma nog zo belangrijk?

Zorgt het leenstelsel voor verandering?

Met de komst van het leenstelsel kunnen de kosten voor een studieswitch hoog oplopen. Volgens gegevens van het Nibud is de gemiddelde uitwonende student 1.100 euro kwijt aan levensonderhoud, collegegeld en verzekeringen. Daarvoor krijgen jongeren geen studiebeurs meer, maar moeten ze dit lenen. Ik merk nu al dat jongeren ook steeds meer kijken naar een studie die leuk is, maar waar ze ook geld mee kunnen verdienen. Enerzijds vanwege de crisis en anderzijds vanwege hoge studiekosten. Enkele jaren geleden kozen jongeren vooral een studie die ze leuk vonden. Wanneer je een studie moet kiezen die veel geld kost, kan ik me voorstellen dat er beter gekeken wordt naar de studiekeuze. Natuurlijk blijven we dan nog steeds zitten met het feit dat het moeilijk is om op vroege leeftijd een keuze te maken en de verwachting versus realiteit. Ik denk dat we met de komst van het leenstelsel jongeren nog beter mogen en moeten begeleiden bij het maken van een studiekeuze.

Op het Congres Marketing & Communicatie in het hoger onderwijs geef ik op 18 november in de middag een workshop over welke behoeften studiekiezers hebben en hoe je dit kunt omzetten in de juiste communicatie. Zie ik je daar? Bekijk het complete congresprogramma

Door: Nina Hoek van Dijke, eigenaresse van Jong & Je Wil Wat.
Bron: Alles over Jongeren