Hoe implementeer je een taalbeleidsplan op het voortgezet onderwijs?

Het kwam tijdens Prinsjesdag weer ter sprake: de teruglopende kwaliteit van de taalvaardigheden van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Het herstelplan van de overheid bevat de intentie om niet alleen aandacht te schenken aan taal in de taalvakken, maar ook in alle andere vakken. Een taalbeleidsplan op jouw school in het voortgezet onderwijs helpt bij de implementatie. Renske Goldhoorn, al 15 jaar docent Nederlands in het vmbo op het Maaswaal College, vertelt over het taalbeleidsplan op haar school en hoe ze laatste puntjes op de i heeft gezet.

Interesse in taal

Renske: “Ik heb geholpen met de invoering van de referentieniveaus toen ik beginnend docent was, maar daarna zijn mijn taken omtrent taalcoördinatie afgenomen. De interesse in taal bleef, dat heb ik sinds jongs af aan omdat mijn moeder lerares was. Deze interesse werd opnieuw aangewakkerd toen mijn collega, Wies Maaskamp, en ik merkten dat er meer aandacht voor taal nodig was in andere vakken. We hadden al een goed taalbeleidsplan liggen, maar de laatste puzzelstukjes om dit in de school uit te zetten ontbraken. Deze puzzelstukjes wilde ik ophalen tijdens de opleiding Taalcoördinator VO”.

Het taalbeleidsplan van het Maaswaal College

Het Maaswaal College vmbo basis-kader-mavo schreef in 2012 een taalbeleidsplan voor het voortgezet onderwijs. Dit plan is uiteindelijk in de kast beland, maar in september 2020 is het taalbeleid opnieuw aangepast. Daarna zijn in mei 2021 Diatoetsen afgenomen, waaruit duidelijk werd waar de noodzaak het hoogste was en welke interventies passend waren. Een groep leerlingen scoorde namelijk onder het streefniveau bij leesvaardigheid en taalverzorging. Het Maaswaal College erkent echter dat taalvaardigheid ontzettend belangrijk is, zeker in de samenleving die steeds taliger wordt. Ze zijn daarom aan de slag gegaan om het taalbeleidsplan dat aansluit bij de referentiekaders van het taalonderwijs beter toe te passen binnen de school.

De toepassing van het plan binnen de school

“In 2020 zijn we aan de slag gegaan met het taalbeleidsplan. Het is goed gelukt om te omschrijven hoe we het taalonderwijs voor onze leerlingen kunnen verbeteren, maar we waren nog op zoek naar de manier om collega’s te motiveren meer aandacht aan taal te besteden in hun lessen”, zegt Renske. Het taalbeleidsplan uit 2021 bevat een taalscan om in kaart te brengen in hoeverre het belang van taal bij collega’s leeft. 80% van de docenten besteedt aandacht aan taal in de les, waarbij 75% zich verantwoordelijk voelt voor de taalvaardigheid van leerlingen. Tegelijkertijd heeft ook 75% behoefte aan afspraken omtrent taalbeleid. “Hoe we deze afspraken maken én naleven binnen de school hoopte ik te leren tijdens de opleiding Taalcoördinator VO. Onze directeur wilde ook graag dat Wies en ik deze opleiding gingen volgen omdat het ons zou helpen met een duurzaam taalbeleidsplan. We willen het taalbeleid altijd kunnen continueren en ervoor zorgen dat het plan deze keer niet in de kast belandt”.

Handvatten om collega’s te activeren

“Alle opleidingsdagen leverden nieuwe inzichten op, met iedere lesdag ‘oh ja-momenten’ vanuit de theorie van docenten of uit de ervaringen van medecursisten. We hebben een werkgroep opgericht, bestaande uit de directeur, taalcoördinatoren, afdelingsleider en een aantal docenten van algemene vakken. Hierin bepalen we welke acties we uitzetten: van leesbeleid op school tot interactie in de klas en contact met de bibliotheek. Daarnaast hebben we een taalboekje waar alle collega’s en leerlingen mee werken en organiseren we werkmiddagen, leescentra en taalgerichte vaklessen waar docenten en leerlingen praktisch aan de slag gaan met taalontwikkeling”, deel Renske.

Implementatie binnen de school

“We hebben verschillende manieren om het taalbeleidsplan te implementeren. Alle secties moeten taaldoelen opstellen aan de hand van drie pijlers: taalsteun, context en interactie. Deze pijlers zijn toegevoegd aan het lesobservatieformulier van het management, om zo de voortgang van gestelde doelen te monitoren. Daarnaast zijn we goed zichtbaar in de school met het taalboekje, taalposters in ieder lokaal, remediërende lessen, een samenwerking met de bibliotheek en vaste wekelijkse leesmomenten voor de hele school. Dit zijn een aantal dingen die we doen om iedereen aan de slag te krijgen met taalonderwijs”, illustreert Renske.

Maak jouw leerlingen taal- en leesvaardiger

“De opleiding gaf ons de kennis om verder te bouwen en het beleid in de toekomst voort te zetten. We hebben veel geleerd van Marieken, ze was betrokken, aardig, vriendelijk en wist duidelijk waar ze het over had. Daarnaast hebben we ook veel geleerd van medecursisten. Hier was niveauverschil in, van deelnemers die al taalbeleid hadden staan tot deelnemers die dit nog moeten opstellen, maar toch waren de bijeenkomsten voor iedereen nuttig. Mede door de brede opzet qua onderwerpen, van basisvaardigheden tot schooltaal en toetsvragen”, sluit Renske af. Wil jij aan de slag met een toepasbaar taalbeleidsplan voor jouw school? Of wil jij jouw collega’s meekrijgen om ook in hun lessen te letten op taalvaardigheid? Meld je dan aan voor de opleiding Taalcoördinator VO van SBO. Deze opleiding is ook volledig op maat te volgen als Incompany-traject.