Hoe kun je integer handelen als vertrouwenspersoon in het onderwijs?

Als vertrouwenspersoon krijg je steeds vaker meldingen over ongewenste omgangsvormen en integriteitsschendingen van zowel leerlingen, ouders en collega’s. Hoe ga je integer om met meldingen en hoe adviseer je over de verschillende opties? De Landelijke Vereniging voor Vertrouwenspersonen (LVV) maakt certificering als vertrouwenspersoon mogelijk, om zodoende het niveau homogener te maken. Een gecertificeerd vertrouwenspersoon handelt integer en weet wat hierbij komt kijken. Patricia Ohlsen, zelf extern vertrouwenspersoon, lid van een klachtencommissie, pedagoge, trainer, mediator en coach, vertelt meer over integer handelen als vertrouwenspersoon.

Wat is integer handelen?

Patricia: “Integer handelen op school is voor mij consistent en eerlijk optreden, terwijl je hierbij vasthoudt aan de eigen normen en waarden. Je doet de juiste dingen, zelfs als niemand kijkt. Daarnaast moet je als vertrouwenspersoon in het onderwijs jezelf én anderen verantwoordelijk houden voor hun gedrag, om zodoende een bijdrage te leveren aan een veilige werkomgeving. Het zit in kleine dingen: een waardevol gevonden voorwerp naar de administratie brengen of de verantwoordelijkheid nemen over eventuele fouten. Duidelijke gedragsregels, integriteitscodes of goede afspraken helpen integer handelen, bijvoorbeeld over social-mediagebruik of kledingvoorschriften”.

Gecertificeerd vertrouwenspersoon

“Na het volgen van een geaccrediteerde basisopleiding, mag je het landelijk examen doen en kun je door de LVV gecertificeerd worden als vertrouwenspersoon. De LVV beoogt hiermee de kwaliteit van vertrouwenspersonen in het onderwijs te verbeteren. Een aantal onderwijsinstellingen heeft namelijk geen vertrouwenspersoon, laat staan gecertificeerd. Ze zijn dan vaak ook niet op de hoogte van relevante wetgeving, en hebben geen zicht op de klachtenroute en -commissie. Je komt er pas achter hoe belangrijk dit is, als er een incident is. Als je dan niet weet wat de routes zijn, waar je naar kan doorverwijzen en hoe je gesprekken moet voeren, kan een probleem ontstaan. Een melding over ongewenste omgangsvormen wordt namelijk snel emotioneel”, zegt Patricia.

Het nut van certificering

“Als gecertificeerd vertrouwenspersoon wordt je onderdeel van een netwerk van de LVV. Hierdoor heb je een netwerk van vertrouwenspersonen om je heen waarmee je spart en kennis verdiept en verbreedt door intervisie en bij- en nascholingen. Je kunt leren van elkaar, waardoor jouw kennis up-to-date blijft”, legt Patricia uit. “Het is nog niet wettelijk verplicht om jezelf te certificeren als vertrouwenspersoon, net zomin dat het verplicht is om jezelf regelmatig bij te scholen over de taken en verantwoordelijkheden van een vertrouwenspersoon. Het is echter wel aan te raden om een geaccrediteerde basisopleiding te volgen, het landelijk examen te doen en gecertificeerd vertrouwenspersoon te worden. Je bouwt namelijk een bepaalde mate van betrouwbaarheid en professionaliteit op”.

Praktijkvoorbeeld van integriteitsschending

Patricia: “Een leerkracht werkt al tien jaar op een school die bekend staat om de hoge onderwijskwaliteit en de betrokkenheid van leerlingen. Er komt een nieuwe directeur die heel veel nadruk legt op resultaten en leerlingprestaties. Als leerkracht merk je dat jouw leerlingen moeite hebben met het voorbereiden van toetsen, onder andere een jongen die al meerdere keren heeft aangegeven problemen thuis te hebben. De leerkracht besluit, onder druk van de directeur over resultaten, een kopie van de toetsvragen aan de leerling te geven zodat hij weet welke onderwerpen terugkomen. Een collega kijkt de toets na en ziet dat de antwoorden exact overeenkomen met het boek. Hier komt een melding van bij de schoolleiding en de onderwijsinspectie, want er is sprake van fraude. Als vertrouwenspersoon kom je ook in actie, zeker met het oog op integriteit. Ik zou een vertrouwelijke en veilige omgeving creëren en heel goed luisteren naar de verhalen van de melder, leerling en leerkracht. Daarnaast moet je de details zorgvuldig noteren en de partijen informeren over de vervolgstappen en procedures: een objectief onderzoek naar de aantijgingen en eventueel een melding bij leidinggevenden en instanties, zoals de onderwijsinspectie. Het belangrijkste is in ieder geval altijd goed luisteren en delen welke stappen een melder kan zetten”.

Meld je aan voor een geaccrediteerde opleiding

“De opleiding Vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen en integriteit in het onderwijs van SBO behandelt onder andere de verschillende ongewenste omgangsvormen, wetgeving, rapportage, preventieve activiteiten, gesprekstechnieken en casussen uit de praktijk. Je leert de route van verschillende klachten en weet hoe de klachtencommissie werkt. Integriteit komt daarnaast aan bod, waardoor je na de opleiding precies weet wat integer handelen is, wat een integriteitsschending is, welke acties je kan ondernemen en je leert alles over benadeling door klokkenluiden. De hele opleiding is praktijkgericht én bereid je uitstekend voor op het landelijk examen”, sluit Patricia af. Wil je meer weten over het programma? Vraag dan de brochure aan. Wil je samen met anderen in jouw onderwijsinstelling de opleiding op maat volgen? Kies dan voor een Incompany-traject.