Hoe maak je toetsing toekomstbestendig met generatieve AI?

Generatieve AI verovert het onderwijs. Terwijl studenten het al volop gebruiken, worstelen docenten en examencommissies met de vraag hoe toetsen betrouwbaar en valide blijven. “Asynchrone traditionele toetsen zijn niet AI-proof”, zegt Tom Naberink, docent en AI-expert. “We moeten snel handelen, anders lopen we steeds verder achter. AI ontwikkelt maar door“.

Wat verandert generatieve AI aan toetsing?

Generatieve AI, zoals ChatGPT, genereert kwalitatief hoogstaande teksten en zelfs scripties. Tom: “In 2023 schreef ik een hbo-scriptie met AI, en in 2024 een master-scriptie inclusief betrouwbare bronnen en geavanceerde analyses. Beide scripties kregen een ruime voldoende. Het niveau is erg hoog, en mensen onderschatten hoe snel AI zich ontwikkelt“. Docenten die thuisgemaakte opdrachten accepteren, lopen nu risico. Toetsen die voorheen veilig waren omdat tools als Microsoft Copilot de opdrachten niet aankonden, blijken eenvoudig uitvoerbaar door ChatGPT. “Hierop moeten we direct actie ondernemen, want leerlingen leren de stof niet“, aldus Tom.

Waarom toetsen niet verbieden, maar aanpassen?

AI verbieden is volgens Tom zinloos. “AI gebruik je straks ook in de praktijk. Studenten zijn enorm gemotiveerd omdat ze met AI gemakkelijker op een hoger niveau komen. Als ze AI gebruiken, zijn ze daadwerkelijk beter voorbereid op hun toekomstige beroep. Verbieden remt die vooruitgang alleen maar af“. In plaats daarvan pleit hij voor aangepaste toetsvormen: “Een mondeling examen of programmatisch toetsen met meer datapunten verzamelen, biedt de oplossing. Al brengt dit extra werkdruk met zich mee. Het mondeling toetsen heeft als voordeel dat je goed kunt vaststellen of een student de stof daadwerkelijk begrijpt. Dit brengt wel een extra aandachtspunt met zich mee: niet iedereen presteert even goed mondeling door toegenomen druk“.

Hoe ondersteunt generatieve AI het werk van docenten?

Naast uitdagingen biedt AI ook kansen voor docenten zelf. “Op korte termijn kun je met AI toetsen ontwikkelen, dat scheelt enorm veel tijd“, vertelt Tom. Hij verwacht ook verbeteringen in automatische beoordeling: “Binnen vijf jaar zie ik AI de meeste beoordelingswerkzaamheden uitvoeren, waarbij de docent meer de rol krijgt van supervisor, de ‘human in the loop’“.

Cruciale rol voor examencommissies

Examencommissies hebben volgens Tom een belangrijke verantwoordelijkheid. Ze moeten op z’n minst AI-geletterd zijn. “We moeten snel af van de gedachte dat je AI-gebruik kunt verbieden of makkelijk kunt herkennen. Examencommissies spelen een cruciale rol in het faciliteren van verantwoorde toetsing en moeten daarin actief ondersteund worden“, benadrukt hij.

Actiepunten om AI-proof toetsing te realiseren

Om AI-proof toetsing te realiseren, adviseert Tom:

• Zorg voor mondelinge examens of uitgebreide procesgerichte toetsen;
• Verzamel meer datapunten om validiteit te vergroten;
• Leid examencommissies en docenten op in AI-geletterdheid;
• Integreer generatieve AI bewust in onderwijs- en toetsmethodieken.

Werk samen met AI voor beter onderwijs

Tom besluit optimistisch: “Als we deze uitdagingen goed aanpakken, verhoogt het onderwijsniveau flink. Dat lukt alleen als iedereen voldoende AI-geletterd is“. Generatieve AI biedt kansen, maar vraagt om bewuste en actieve aanpassingen in het hoger onderwijs. Benieuwd hoe jouw onderwijsinstelling generatieve AI effectief kan inzetten voor toetsing? Volg dan de bootcamp Generatieve AI en toetsing in het hoger onderwijs of de bootcamp AI en toetsing in het VO en maak jouw toetsen toekomstbestendig. Wil je meer weten over het programma? Vraag dan hier de brochure (HO) of de brochure (VO) aan. De bootcamp is ook volledig op maat te volgen als Incompany-traject, gedurende dit traject ga je concreet aan de slag met jullie casussen.