Storytelling: enkele tips vanuit Learning Technologies 2017

Tijdens Learning Technologies 2017 in Londen was Deborah Frances-White de openingsspreker. Voor learning professionals is ze een vreemde eend in de bijt. Ze stond daar als verhalenvertelster, maar… we hingen aan haar lippen.

Als theaterdier weet zij als geen ander hoe belangrijk het is om de aandacht van mensen te trekken én vast te houden. Wij weten allemaal hoe waardevol het vertellen van verhalen is voor het leren. Deborah gaf ons een paar tips uit de theater- en TV-wereld.

Tip 1: Een verhaal is nooit een verhaal op zich

Een verhaal wordt door ieder mens anders gehoord. Mensen vullen dat wat ze horen aan met hun eigen ervaringen, angsten, wensen en verwachtingen. En dat is precies ook de reden waarom ze meer willen horen. Ze willen weten of wat ze denken dat er gebeurt, ook echt gebeurt. Ze verlangen naar de volgende boodschap. Daar kun je handig gebruik van maken.

De film- en TV-wereld doet dat slim. Na een Netflix-aflevering krijg je nooit een scherm te zien met feitelijke informatie over de inhoud van de volgende aflevering. Zou wel handig zijn, maar het is veel minder leuk. Je wordt in het ongewis gelaten en zo word je geprikkeld om je ervaring en verwachtingen te gebruiken om het verhaal af te maken. “Zou Frank Underwood zich écht laten verleiden door die jonge stagiaire? Dat kan toch niet, dat is echt fout.” Een andere kijker ziet de wereld misschien veel vrijer. Hoe dan ook, je kijkt alweer uit naar de volgende aflevering.

Waar vaak precies het tegenovergestelde gebeurt, is in Powerpoint-presentaties. Hoe vaak is een presentatie een aaneenschakeling van feiten? Soms is het zo erg dat, als je de volgorde van de sheets verandert, het niet eens zo’n dramatisch effect heeft.

Je hebt ook vast eens meegemaakt dat de spreker aan het einde van zijn verhaal is (denkt ie!). Hij klikt nog een keer door en schrikt: oh ja! Dat is misschien ook nog even leuk om te vertellen. Dat is echt de dood in de pot voor ‘engagement’. De enige verwachting die deze sheet-man creëert is: de volgende sheet. Alle aandacht is (onbewust!) gericht op de vorm en niet op de boodschap. Weg engagement!

Tip 2: Maak van de luisteraar de held van je verhaal

Waar het ook gemakkelijk misgaat, is als het verhaal gaat over de verteller en niet over de luisteraar. Mensen voelen zich sterker bij een verhaal betrokken als het ook een beetje over henzelf gaat:

• Als je met je directeur praat heb je sneller zijn aandacht als je in jouw verhaal praat over omzet en winst.
• Als je als consultant uitleg geeft over jouw product, dan is de luisteraar meer betrokken als je voorbeelden aanhaalt uit zijn dagelijkse werk.

Tot zover nog geen bijzondere dingen. Deborah vindt echter dat we nog een stap verder moeten gaan. We moeten van onze luisteraars helden maken. Helden?! Ja helden. Want helden hebben het kenmerk dat ze een grote verandering meemaken. Dat maakt een held zo bijzonder. Of de held nu Harry Potter, Luke Skywalker, Frank Underwoord of Assepoester is, het gaat niet om de soort held, maar om het feit dat hij zo verandert door de dingen die hij doet en meemaakt.

Tip 3: Helden en leren

Deborah daagt ons uit om ook zo naar de lerende te kijken. Laat hem een verandering doormaken, hoe klein die verandering ook is. Laat zien welke held hij kan worden. Hoe meer je de lerende laat veranderen, hoe spannender het voor hem is. En des te meer ‘engaged’ hij zal zijn.

Interessante inzichten. Je voelt dat er een kern van waarheid in zit. Toch lijkt het niet gemakkelijk om deze principes zomaar toe te passen op leertrajecten of in een curriculum. Maar het wordt misschien duidelijker als je het terugbrengt tot het toepassen in kleinere boodschappen: het houden van een presentatie, het geven van een pitch of een kennismaking met een nieuwe klant.

Ik ga het zelf ook eens proberen én opletten hoe anderen het doen. Interessant hoe mensen uit andere domeinen je kunnen inspireren tot leren. Dank Deborah!

Geschreven door Ank Dierckx