Uitdagingen in het nieuwkomersonderwijs

Nieuwkomersonderwijs in Nederland brengt uitdagingen met zich mee. Berenschot B.V., een onafhankelijk organisatieadviesbureau, onderzocht deze uitdagingen en publiceerde mogelijke oplossingen in het rapport ‘Toekomstverkenning onderwijs aan nieuwkomers’. Het rapport verduidelijkt de urgentie om de uitdagingen omtrent NT2- en traumasensitief onderwijs aan te pakken. De belangrijkste inzichten en oplossingsrichtingen uit het rapport staan in dit artikel.

Het doel van effectief nieuwkomersonderwijs

In het nieuwkomersonderwijs sta je voor flinke uitdagingen, zoals de doorstroom van nieuwkomers naar het regulier onderwijs en inspelen op de specifieke behoeften van deze groep. Uiteindelijk is het doel om nieuwkomers snel en effectief te laten instromen in het regulier onderwijs, zodat zij zo goed mogelijk in staat zijn te participeren in de Nederlandse samenleving. De vraag is welke oplossingen haalbaar zijn én of deze daadwerkelijk bijdragen aan het halen van dit doel.

Cultuursensitief NT2-onderwijs

De urgentie om als leerkracht te werken aan NT2-onderwijs is groot, namelijk:

• Toenemende diversiteit in de klas: het aantal NT2-leerlingen in jouw klas groeit. Hierdoor verandert de onderwijspraktijk.
• Taalachterstanden en ongelijke kansen: NT2-leerlingen hebben in veel gevallen moeite met woordenschat, leesvaardigheid en schrijfvaardigheid. Dit zit het leerproces in de weg, waardoor de kansenongelijkheid in het onderwijs groeit.
• Complexiteit van NT2-didactiek: NT2-leerlingen onderwijzen vraagt om specifieke kennis en vaardigheden. Docenten hebben in veel gevallen niet de benodigde praktische handvatten om taalontwikkeling te bevorderen.

Nieuwkomers uit traumatiserende omstandigheden

Nieuwkomers in Nederland komen vaak uit instabiele of traumatische omstandigheden. Zij hebben behoefte aan onderwijs dat hierop is afgestemd. De urgentie daarvan is duidelijk, namelijk:

• Toenemende aanwezigheid van getraumatiseerde leerlingen: NT2-leerlingen hebben vaak te maken met trauma door persoonlijke, sociale of maatschappelijke omstandigheden, zoals armoede, huiselijk geweld, migratie of verlies. Dit zit potentieel hun leerproces in de weg.
• Impact van trauma op leren en gedrag: trauma beïnvloedt concentratie, geheugen en leerprestaties van NT2-leerlingen. Zij kunnen hierdoor gedragsproblemen vertonen die het leren en de dynamiek in de klas verstoren.
• Gebrek aan kennis en vaardigheden: leerkrachten kunnen vaak niet goed signalen van trauma herkennen of hier passend op reageren, met onbegrip, frustratie en onmacht bij zowel leerkrachten als leerlingen als gevolg.
• Gebrek aan een veilige omgeving: getraumatiseerde leerlingen zijn vaak op zoek naar een veilige omgeving, die ze lastig kunnen vinden. Als de klas niet veilig voelt, is leren lastig. Als leerkracht kun je een veilige, voorspelbare en ondersteunende omgeving creëren.
• Voorkomen van verdere schade: als je niet passend reageert op jouw getraumatiseerde leerlingen kan dit leiden tot escalaties, uitsluiting of versterking van hun negatieve ervaringen.

Oplossingsrichtingen uit het rapport

Het rapport bespreekt de volgende oplossingen voor bovenstaande uitdagingen:

• Financiering: langere bekostigingsperiodes om meer stabiliteit en continuïteit te bieden aan nieuwkomersonderwijs op scholen.
• Wettelijke taken en kaders: landelijke kaders opstellen voor onderwijs aan nieuwkomers, met ruimte voor regionale invulling. Hierin staan onder andere duidelijke afspraken over doorstromen naar reguliere scholen.
• Samenwerking en kennisdeling: regionale samenwerking tussen nieuwkomersvoorzieningen en reguliere scholen, maar ook landelijke en regionale kennisdeling van best practices.
• Professionalisering van docenten: leerkrachten opleiden om de kennis over NT2-onderwijs en traumasensitief onderwijs te vergroten.
• Curriculum en toetsing: onderwijs en toetsing binnen het nieuwkomersonderwijs flexibeler inrichten, bijvoorbeeld door middel van landelijke richtlijnen voor doorlopende leerlijnen.
• Sociaal-emotionele ondersteuning: (ouders van) nieuwkomers begeleiden in het Nederlandse (school)systeem, bijvoorbeeld door schoolmaatschappelijk werkers en psychologen.

Verbeter jouw cultuursensitief onderwijs

Wil jij het gedrag van jouw NT2- of getraumatiseerde leerlingen beter begrijpen en adequaat kunnen handelen, door een sociaal veilige omgeving te creëren in jouw klas? Meld je dan aan voor de cursus Leerkracht NT2 in het PO of de opleiding Traumasensitief lesgeven in het PO & VO van SBO. Deze trajecten zijn ook volledig op maat te volgen als Incompany-opleiding. Bespreek de mogelijkheden met ons.