Nieuwe visie legt fundament voor een autonome en soevereine digitale overheid

De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Van Marum van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingestemd met de nieuwe Visie Digitale autonomie en soevereiniteit van de overheid. Deze visie geeft aan hoe de Nederlandse overheid grip houdt op digitalisering in een tijd waarin digitale afhankelijkheden snel toenemen.

Afhankelijkheden

Steeds meer cruciale overheidstaken zijn digitaal: van belastingen tot gezondheidszorg. Onze systemen zijn nu vaak afhankelijk van een klein aantal (buitenlandse) leveranciers. Die afhankelijkheden brengen risico’s met zich mee: uitval, cyberaanvallen, geopolitieke druk. Tegelijk moeten burgers en bedrijven erop kunnen vertrouwen dat de digitale overheid altijd blijft werken.

Autonomie

Digitale autonomie betekent dat de overheid kan kiezen welke technologie we gebruiken en dat we kunnen overstappen als een leverancier uitvalt of niet aan eisen voldoet. Ook moet de overheid voldoende kennis in huis hebben om grip te houden op eigen ICT-systemen. Het is bovendien belangrijk dat de overheid grip heeft over de digitale infrastructuur waar de overheid met diensten en producten zelf gebruik van maakt (digitale soevereiniteit). Zodat de meest gevoelige data onder Nederlandse of Europese wetgeving valt en publieke waarden —zoals  privacy, veiligheid en democratie — geborgd blijven.

Staatsecretaris Van Marum: “Het gaat er niet om alles zelf doen, maar dat we zélf kunnen kiezen en controle houden. Daarbij moeten we realistisch zijn: volledige onafhankelijkheid bestaat niet, maar slimme keuzes maken wel. De overheid wil open zijn waar het kan, beschermen waar het moet. Burgers en bedrijven moeten erop kunnen vertrouwen dat de digitale overheid altijd blijft functioneren, ook in tijden van digitale dreiging of internationale spanningen.”

Instrumenten

De visie bevat strategische bouwstenen en praktische instrumenten waarmee deze koers wordt omgezet in actie. Enkele belangrijke voorbeelden:

• Cloudbeleid aanscherpen: veilige opslag van overheidsdata onder Europees recht.
• IT-inkoop bundelen: als 1 overheid betere voorwaarden afdwingen bij leveranciers.
• Open standaarden en open source stimuleren om lock-ins te voorkomen.
• Versnellen van modernisering van verouderde systemen om risico’s te verkleinen.
• Investeren in digitaal vakmanschap om onze kennis en capaciteit te vergroten.
• Binnen Europa samenwerken aan het bouwen aan veilige, betrouwbare Europese alternatieven.

Met deze visie kiest het kabinet bewust voor een koers waarin open standaarden, technologische innovatie en samenwerking binnen Nederland en Europa hand in hand gaan. De visie, die interbestuurlijk tot stand is gekomen, sluit aan op de Nederlandse Digitaliseringsstrategie waarin digitale weerbaarheid en autonomie van de overheid een van de prioriteiten is. Hiermee wordt ook voortgebouwd op de Agenda Digitale Open Strategische Autonomie.

Europa

Internationaal sluiten de ambities in deze visie aan op de European Digital Infrastructure Consortium (EDIC) Digitale Gemeenschapsgoederen. Dit consortium is gevormd uit een samenwerking tussen Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland en richt zich op het versterken van de Europese digitale autonomie. Deze EDIC Digitale Gemeenschapsgoederen is donderdag in Den Haag officieel gelanceerd en staat onder voorzitterschap van Nederland. Inmiddels zijn 9 EU-lidstaten aangesloten. Hiermee bundelen lidstaten de krachten en worden gezamenlijk Europese oplossingen en diensten op het gebied van kunstmatige intelligentie, cloud computing, cybersecurity, kantoorautomatisering en sociale netwerken ontwikkeld en opgeschaald.

Hoe krijg je grip op digitale dreigingen voor overheid, vitale sectoren en samenleving?

Krijg op 25 maart tijdens het congres Digitale Veiligheid & Weerbaarheid antwoord, wissel hierover samen met experts en vakgenoten kennis en ervaringen uit en hoor alles over:

• Hoe je de bedrijfsvoering van jouw ambtelijke organisatie beschermt tegen cybersecurity dreigingen.
• Hoe  je de cyberweerbaarheid van organisaties met een vitaal belang binnen jouw gemeentegrenzen bevordert en maatschappelijke ontwrichting (waar mogelijk) voorkomt.
• Hoe je voorkomt dat (MKB) ondernemers en (kwetsbare) burgers slachtoffer worden van cybercrime of gedigitaliseerde criminaliteit.
• Hoe je online aangejaagde orde verstoringen (waar mogelijk) voorkomt en (waar nodig) aanpakt.
• Hoe je omgaat met desinformatie en complottheorieën in jouw gemeenschap.