Slimme zorg en Canvas Business modelling

Hoofd- of onderaannemer van Wmo zorg?

Vanmorgen werd ik gebeld door een bestuurder van een zorginstelling. Als aanbieder in de Wmo en de AWBZ staat hij voor een belangrijke keuze zo blijkt. Over 6 weken loopt in de grootste gemeente in zijn werkgebied een aanbesteding van een grote opdracht in de Wmo.

De kern van de keuze is de volgende:  wil ik hoofdaannemer worden van de Wmo  zorg in die gemeente?  En van daaruit ook gaan samenwerken met andere aanbieders? Of bied ik alleen mijn eigen diensten aan? En word ik onderaannemer? 

Strategisch gezien lijkt het hoofdaannemerschap aantrekkelijk. De keuze voor deze positie roept direct weer andere vragen op zoals:

• Wat betekent het voor onze identiteit, onze missie als we met onderaannemers gaan werken?
• Hoe verhouden wij ons als hoofdaannemer tot de gemeente? 
• Welke processen en kerncompetenties hebben we nodig om het hoofdaannemerschap tot een succes te maken?

De Canvas puzzel om een nieuwe werkelijkheid te creëren, na de decentralisaties

Voor zorgaanbieders die zich voorbereiden op een nieuwe werkelijkheid na de decentralisaties  zijn we afgelopen jaar intensief aan de slag gegaan met het Canvas model. Een model voor het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen. Tijdens het gesprek met de bestuurder in het voorbeeld hierboven begint het in mijn hoofd direct te schakelen.  En loop je de velden van het Canvasmodel langs.  Dan krijg je beelden als:

• De inkomsten dalen met gemiddeld 30%; dat vraagt om doorbraken in de aanpak
• We worden een voorname schakel tussen burger en gemeente; de voornaamste klanten
• Hoe benutten we in onze aanpak eigen kracht en eigen regie van burgers om beter en goedkoper te werken?
• Wat zijn onze kerntaken als hoofdaannemer, als regisseur van de uitvoering
• Hoe bouwen we, met burgers, een keten van waarde
• Wat doen burgers zelf, wat besteden we uit, wat leggen we bij onze partners neer?
• Hoe kunnen we onze aanpak goedkoper maken, hoe kunnen we ICT toepassingen benutten voor meer eigen regie, meer kwaliteit en meer kosten?

Tijdens het gesprek met genoemde bestuurder maakte ik aantekeningen.  Onder mijn schrijfblok lag een rapport dat ik eerder had geprint  “ Slimme zorg 2013; de kost gaat voor de baat uit.” Het is uitgebracht door Simac Healthcare. Een specialist in ICT en informatie management.  Bestuurders uit de caresector zijn bevraagd op hun kijk op de toekomst. Ik schoof mijn schrijfblok op zij. Sloeg de voorpagina open en begon te lezen.  Na een kwartier realiseerde ik mij dat er iets aparts aan de hand was.  Het leek alsof er één doorlopende lijn was van het gesprek met de bestuurder, mijn eigen beelden en aantekeningen en de kernthema’s uit het trendrapport van Simac. Het voelde als één geheel.

De triggers uit het Simac rapport

Waar zit dan die aansluiting, die rode draad tussen een vraag uit de praktijk, het denken in businessmodellen en de bevindingen van Simac? Hieronder een overzicht van de kernthema’s uit genoemd rapport.  

1. Meer samenwerking schept kansen; insteken op innovatie. De grootste kans om meer met minder te doen is versterking van de ketensamenwerking.  Innoveren en flexibiliseren lukt beter als je samenwerkt. 
2. Er is sprake van een kwaliteitsimpuls door vraaggericht werken en ketenversterking. De burger wordt meer als consument benaderd.  De samenwerking in de keten ontwikkeld goed. Er zijn zorgen over de veranderende rol van de gemeente.
3. De behoefte aan meer zorg op afstand is nog lastig in te vullen. 40% van de zorginstellingen verwacht de komende jaren een nieuw businessmodel nodig te hebben.  Versterken van de bijdrage van ICT en domotica staat daarbij centraal.   Versterken van zelfredzaamheid, betere kwaliteit en lagere kosten geven samen de focus aan.

Op ieder van de drie kernthema’s hierboven gaat het Simac rapport nader in. Daarbij is zowel naar de stand van zaken gekeken, als naar de acties die worden ingezet.  Een korte samenvatting volgt hieronder.

Rond kansen en plannen stelt Simac vast dat de noodzaak tot samenwerking in de keten breed wordt gedeeld en opgepakt.  De aandacht gaat daarbij nu vooral uit naar de bestaande, traditionele vormen van betaalde dienstverlening.  Outsourcen van eigen taken komt nog nauwelijks voor. Terwijl dat toch past bij discussies over je eigen toegevoegde waarde, kerntaken en samenwerking.  Besluiten over in te zetten innovaties zijn vaak intuïtief, niet voldoende onderbouwd met management informatie. Tegelijkertijd wordt innovatie op alle fronten ingezet.

Over Zorg op afstand constateert Simac dat extramuraliseren vraagt om investeren in ICT-innovatie. Er komt een ontwikkeling op gang van nieuwe bedrijfsprocessen en software. Die software moet ook de koppeling met, en inschakeling van familie, mantelzorgers en vrijwilligers mogelijk maken.  De toegang tot cliëntdossiers door de client en andere supportstructuren voor zelfredzaamheid zijn nog onvoldoende ontwikkeld.  ICT voorzieningen in eigen panden van zorginstellingen zijn niet gericht op ondersteuning bij zelfstandig wonen.

Cliëntgericht samenwerken is het derde element.  Instellingen werken hard om cliënten meer als klant, als beslisser te benaderen.  Meer onderzoek, meer invloed in besluitvorming, meer keuze mogelijkheden.   Deze ontwikkeling versterkt ook de druk op instellingen om zich veel nadrukkelijker te onderscheiden, te bewijzen op zorgkwaliteit.  Een duidelijk antwoord op de vraag: Wat is nu je echte toegevoegde waarde ?  Die vraag kan niet meer beantwoord worden zonder samenwerking.  Spannend is wel of de gemeenten en de zorgaanbieders dezelfde opvattingen hebben over kwaliteit, over de rolverdeling tussen burger, overheid en betaalde zorg.

Terwijl ik het rapport lees zie ik in mijn voorhoofd het Canvasmodel voor me. Er beginnen direct lijnen te lopen van de bevindingen van Simac naar de 9 velden uit het Canvas businessmodel.  Mijn handen jeuken om er meteen mee aan de slag te gaan. 

En nu aan de slag in uw eigen praktijk

Mijn idee: geef het management team van een zorgaanbieder een groot vel met het businessmodel van Canvas erop. Geef ze het trendrapport van Simac.  En ga samen 2 uur aan de slag. Aan het eind van de sessie heb je een beeld van de strategische prioriteiten van je organisatie en een assessment van de huidige stand van zaken. Leuk! Morgen doen!

Tom de Haas
Senior adviseur, Lokaal publiek domein
en dagvoorzitter van de masterclass Business modelleren met canvas in het publieke domein

• Download het Simac Rapport: “ Slimme zorg 2013; de kost gaat voor de baat uit”
• Bekijk de masterclass Business modelleren met canvas in het publieke domein