Eerlijke concurrentie op het spoor voor een effectievere markt?

Geschiedenis van het spoor
Met de splitsing van de NS in de jaren negentig was een betere marktwerking op het spoor beoogd. Deze splitsing was voorgesteld omdat Europese regels hierover werden verwacht. In de afgelopen jaren zijn enkele regionale treindiensten al Europees aanbesteed. In 2019 moet de gehele spoormarkt op het spoor Europees aanbesteed worden. Doel daarvan is om de efficiëntie in de spoormarkt te verbeteren. Draagt eerlijke concurrentie hieraan bij?

Marktwerking
Jaap Bierman laat in zijn notitie “Ordening Nederlandse Spoorsector” zien welke parameters volgens hem bijdragen aan eerlijke concurrentie. Eerlijke marktwerking op het spoor is volgens hem afhankelijk van een aantal parameters:

• Meerdere concurrerende vervoerders
• Een level playing field daartussen
• Vrije toetreding
• Lage prijsdrempels
• Reële keuze voor de klant
• Een onafhankelijke sectorregisseur
• Overheidsbemoeienis beperkt tot eisen en randvoorwaarden.

De Federatie van Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN) onderschrijft dit. De FMN is een samenwerking van de regionale vervoerders die actief zijn in het Nederlandse OV-landschap, zoals Arriva, Veolia, Syntus en Connexxion et cetera.

Het nieuwe spoorplan
In hun visie ‘Het nieuwe spoorplan’ zet de FMN in op de integratie van regionale treindiensten in het HoofdRailNet (HRN), dat nu beheerd wordt door de NS. Zij geven daarbij tien voordelen aan ten opzichte van de huidige situatie. Deze voordelen zijn:

1.    Hogere frequenties
2.    Goedkopere exploitatie
3.    Forse reizigersgroei
4.    Hoge klanttevredenheid
5.    Hoge punctualiteit
6.    Winterhard materieel
7.    Goede aansluiting op bus
8.    Duurzame en toegankelijke treinen
9.    Minder hinder bij calamiteiten
10.  Regionale vervoerders; echte verleiders

De vraag rijst of deze verwachtingen waargemaakt kunnen worden. Op basis van de successen in het regionale spoorwegnet is de geloofwaardigheid van de genoemde voordelen gestegen.

Een nadeel van het opknippen van het hoofdrailnet is de versnippering van het aantal vervoerders. Uit de notitie van Bierman blijkt namelijk ook dat onderlinge samenwerking tot op heden uiterst moeizaam verloopt.

Effectievere markt?
De marktwerking op het spoor zal zorgen voor een effectievere markt, mits de samenwerking tussen vervoerders van de grond komt. In navolging op de notitie van Bierman lijkt de inzet van een onafhankelijke sectorregisseur, die toeziet op de samenwerking tussen vervoerders, daarvoor noodzakelijk. Alleen op deze manier wordt de markt efficiënter en profiteren diegenen die hier het meeste baat bij moeten hebben: de reizigers.

Door: Pieter Zomer