Aanpak risicojongeren anno 2013: trends en actuele ontwikkelingen

Aan het woord zijn acht experts

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen bij de aanpak van risicojongeren? En nog belangrijker wat betekent dit voor u en uw organisatie?

 

Decentralisatie jeugdzorg. Nieuwe kansen in voorkomen en aanpakken van risicojeugd!

“De gemeenten krijgen vanaf 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid over de totale jeugdzorg in hun gemeente. Taken die nu nog onder verantwoordelijkheid van provincies of anderen worden uitgevoerd, vallen dan onder regie van gemeenten. Het doel is dat gemeenten hierdoor effectiever kunnen handelen, omdat zij de lokale situatie kennen en weten wat nodig is. Verleden tijd is een grote groep hulpverleners die langs elkaar werken bij 1 gezin en dat er pas laat zicht komt op problemen waar jeugdigen zich in bevinden. Gemeenten kunnen meer inzetten op preventie, op eigen kracht van het gezin en netwerk en passende hulparrangementen samenstellen (opvoedhulp, onderwijs, werk en zorg) om te bereiken dat kwetsbare jongeren niet in de problemen gaan komen. Dit vraagt om nieuwe samenwerkingsvormen, andere oplossingsrichtingen en ontdekken van kansen die samen opgepakt kunnen worden.”

Harry Rorije, adviseur Project- en Verandermanagement bij van Aetsveld en promovendus op het gebied van duurzame veranderingen in de jeugdzorg

 

Investeren in preventie versus bezuinigingen

“De jeugd heeft de toekomst, maar de toekomst is erg troebel. Gemeenten moeten stevig regisseren, terwijl steeds meer taken gedecentraliseerd worden met minder geld en dus minder mensen. Motto voor de toekomst is meer ‘eigen kracht’ en minder dure interventies, investeren ‘aan de voorkant’ dus. Aanpak van jeugdgroepen vereisen echter juist arbeidsintensieve samenwerking en investering van alle betrokken professionals ‘aan de achterkant’. De ontwikkeling van de decentralisaties is zonder meer positief te noemen: investeren levert rendement op. Het blijft echter nog wel even nodig om ook de aanpak aan de ‘achterkant’ overeind te houden.”

Peter Wiekenkamp, algemeen directeur Ecart en Projectleider groepsaanpak bij de gemeente Westvoorne

 

Het Zorg- en Veiligheidshuis en de aanpak van risicojeugd

“In het Zorg- en Veiligheidshuis Midden-Brabant signaleren we een aantal ontwikkelingen. Steeds meer regiefuncties op het gebied van jeugd, veiligheid, welzijn en zorg komen bij de gemeenten te liggen. Denk hierbij aan de transities Jeugd en WMO. Bezuinigingen dwingen organisaties om effectiever en efficiënter te gaan werken. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het aantal zorgvragers in de toekomst alleen maar zal toenemen. Deze ontwikkelingen vragen om een slimme manier van samenwerking tussen gemeenten en betrokken partners. Het Zorg- en Veiligheidshuis faciliteert deze samenwerking. Het Zorg- en Veiligheidshuis streeft naar een gezamenlijk aanpak vanuit straf en zorg met als motto: één gezin, één plan. Strafrechtelijke en hulpverlenende acties worden door de betrokken partners op elkaar afgestemd. Dit alles in het kader van een veilige en leefbare samenleving in het werkgebied Midden-Brabant.”

“In het kader van de doorontwikkeling van ons Zorg- en Veiligheidshuis hebben we een aantal speerpunten geformuleerd voor 2013. Het eerste speerpunt is de Leertuin Zorg en Veiligheid. Veel organisaties en professionals benutten momenteel nog niet ten volle de mogelijkheden van de huidige wet- en regelgeving op het gebied van gegevensuitwisseling; dit leidt tot verschillen in de werkpraktijk. Het doel van de Leertuin Zorg en Veiligheid is te komen tot een eenduidige interpretatie van de wet- en regelgeving en een ontschotte informatie uitwisseling. Naast het Zorg- en Veiligheidshuis Midden-Brabant doen ook de veiligheidshuizen van Groningen en Friesland mee aan deze leertuin.”

“Het tweede speerpunt betreft de Top 100 aanpak.Het Zorg- en Veiligheidshuis zet gericht in op de aanpak van de top 100 van meest overlastgevende personen in de regio Midden-Brabant. Niet alleen de top 100 cliënt wordt aangepakt, er wordt systeembreed gekeken en ook ingezet op broertjes en zusjes. Het Zorg- en Veiligheidshuis Midden-Brabant is daarnaast ook nauw betrokken bij de pilot ZSM. Het betreft een snelle afdoening van strafzaken; in de pilot wordt geborgd dat er voldoende aandacht blijft voor de zorgcomponenten.”

John Wauben, ketenmanager Zorg- en Veiligheidshuis Midden-Brabant, waar gemeente, Openbaar Ministerie en zorg- en welzijnsinstellingen samenwerken bij de aanpak van risicojongeren

 

Aanpak van problematische jeugdgroepen

“De aanpak van problematische jeugdgroepen blijft voor het Ministerie van Veiligheid en Justitie een absolute topprioriteit. Slagen we er in deze groepen effectief aan te pakken, dan slaan we een belangrijke slag bij het terugdringen van de jeugdcriminaliteit. Immers, liefst driekwart van alle jeugdcriminaliteit in Nederland wordt gepleegd in groepsverband. En daarbij gaat het niet om de geringste criminaliteit, maar vaak juist om delicten die een grote impact hebben op de slachtoffers, zoals gewelddadige straatroof, of overvallen op winkels en woningen.”

“Alle reden dus voor  gemeenten, openbaar ministerie en politie om een effectieve integrale aanpak tot stand te brengen. Hoe is hierbij de rolverdeling tussen de partners die samen die aanpak willen realiseren? Op welke manier wordt de uitvoering en het realiseren van de doelstelling gevolgd? Uitdagende vragen die aan de orde zijn om een succesvolle aanpak te realiseren.”

Ino Kalker en Debbie Bruijn, regiocoördinatoren Actieprogramma problematische jeugdgroepen bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie, ondersteunen en adviseren gemeenten bij de aanpak van problematische jeugdgroepen

 

Vroegsignalering en nazorg

“De belangrijkste ontwikkeling op het gebied van de jeugdveiligheid is naast het aanpakken van criminele jeugdgroepen, de nadruk op vroegsignaleren en nazorg. Alle wetenschappelijke onderszoeksresultaten wijzen op de grote meerwaarde van er ‘vroeg bij zijn’, maar in de uitvoeringspraktijk blijkt vroegsignaliseren nog niet zo makkelijk. Denk daarbij onder andere over morele dilemma’s als ‘hoe vroeg moet je zijn en wanneer was je kennelijk te laat’. Daarnaast wordt de komende tijd meer werk gemaakt van nazorg om te voorkomen dat jongeren die hun straf hebben gehad terugvallen in hun oude leven en bijdragen aan de nog altijd hoge recidivecijfers.”  

Eric Bervoets, criminoloog en bestuurskundig onderzoeker, voormalig docent aan de Politieacademie, gepromoveerd op een onderzoek naar de politiële aanpak van Marokkaanse jongeren, publiceerde het boek ‘Vlindermessen en djonko’s’, over de criminele activiteiten van een jeugdgroep in Amsterdam

 

 

Groepsaanpak van problematische jeugdgroepen

“Bij de groepsaanpak werkt de gemeente nauw samen met verschillende partners in het veld, zoals het veiligheidshuis, welzijnswerk, de politie en de jeugdhulpverlening. Door de huidige bezuinigingen zijn veel organisaties aan het reorganiseren en wordt er flink bezuinigd onder andere op personeel en het welzijnswerk. Gemeenten zijn bezig met het opzetten van veiligheidshuizen en de transitie en transformatie van de jeugdzorg. Beide ontwikkelingen hebben een grote impact op de groepsaanpak. Het delen van informatie verloopt in de veiligheidshuizen nog niet goed en de manier waarop de gemeenten de jeugdhulpverlening gaan oppakken zal van invloed zijn op de individuele trajecten binnen  de groepsaanpak. Het voeren van regie door gemeenten in de huidige samenleving is essentieel!”

Loes van Zuilen, adviseur Ecart en projectleider jeugdoverlast bij de gemeente Rotterdam

  

1 gezin 1 plan 1 hulpverlener 

“De komende jaren staat het hele sociale domein in het teken van de 3 transities (het zijn er zelfs 4 als je Passend Onderwijs mee telt). Als het gaat om de ‘nieuwe’ zorg voor jeugd bezinnen bestuurders, middenkader en professionals zich op de cultuuromslag die hiermee gepaard moet gaan. Een ding staat vast: de zorg moet eerder en dichter bij de jeugd georganiseerd worden. Vanuit het perspectief van 1 gezin, 1 plan (en zo mogelijk 1 hulpverlener) gaat de aandacht daarbij vooral uit naar het versterken van de eigen kracht van het kind, het gezin en het sociale netwerk daaromheen. In aanloop naar de transities is de kanteling richting preventie en wijkgericht werken in veel gemeenten al zichtbaar. Ook het veiligheidsdomein krijgt te maken met deze complexe veranderingen (denk alleen al aan de positionering van de jeugdreclassering). De uitdaging van de toekomst wordt om het denken vanuit veiligheid en zorg nog meer met elkaar te verbinden. Het leren verstaan van elkaars taal is nodig om samen te werken aan het gedeelde maatschappelijke belang, zodat geen kind meer buiten spel komt te staan.”

Juletta Vruggink, adviseur Slim Transformeren en Voorkom criminaliteit bij JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding, traint in het programma Ouders van tegendraadse jeugd jeugdprofessionals in de samenwerking met ouders bij de aanpak van jeugdoverlast- en criminaliteit

 

Meer weten?

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.

 

Ook interessant voor u:

Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.