Bommendrones als wapen voor aanslagen van de toekomst. Dacht het niet! Wake up call in 2018!

We konden erop wachten. Een bomaanval met drones. Het zal weinig mensen zijn ontgaan, dat de Venezolaanse president Maduro ter nauwer nood is ontsnapt aan een bomaanval met drones. Op beelden kunnen we zien dat de toespraak van Maduro wordt verstoord door een harde knal, welke later wordt gevolgd door nog een knal. In eerste instantie werd gespeculeerd over de toedracht van deze zichtbare explosies. De brandweer gaf namelijk aan dat er in het gebouw, waar een van de bommen was afgegaan, ook een gastank was ontploft.

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld, hoofddocent van de cursus Drones in de openbare ruimte en dagvoorzitter op het congres Drones in het publieke domein.

Het waren wel degelijk drones!

Online onderzoeksbureau Bellingcat, welke ook met een baanbrekend onderzoek kwam over de toedracht van het MH-17 ongeluk, kwam met haar onderzoeksresultaten over de toedracht van de droneaanval op de Venezolaanse president. Conclusie: het ging wel degelijk om een aanval van drones. Welgeteld twee drones van het type DJI Matrix 600s. Een van de twee werd, naar alle waarschijnlijkheid, uit de lucht geschoten door scherpschutters van de Venezolaanse defensie. De andere vloog tegen een gebouw aan, stortte neer en ontplofte toen het de grond raakte.

Vanaf nu een risico met een hogere kans

Ik zal niet ingaan op de vraag wie er verantwoordelijk is voor deze aanval. Wat we hiervan leren is dat er een risico is ontstaan dat we niet meer kunnen negeren. In de veiligheidskunde meten we risico’s in kans x effect. Het effect is door dit voorval niet echt veranderd. Immers, dat een president ook doelwit kan zijn van een dergelijke aanval, ligt voor de hand. De kans is echter wel degelijk aan verandering onderhevig. Bij het inschatten van de kans wordt o.a. rekening gehouden met het aantal keren dat het in de geschiedenis heeft plaatsgevonden. De waarschijnlijkheid is door dit incidenten dus vergroot.

Is het moeilijk om een dergelijke aanslag te plegen?

Wat heb je nodig? Een drone, een bom en wat ducttape? Alleen voor een bom dien je iets meer te organiseren, maar ik heb me laten vertellen dat op het darkweb het relatief eenvoudig schijnt te zijn om een bom aan te kopen. We weten allemaal welke illegale producten er, hoewel een verbod, toch op straat verschijnen (drugs, vuurwerk en wapens). Dan zal je nog een ontsteker nodig hebben om de bom op het gewenste tijdstip af te laten gaan. Dit klinkt misschien ingewikkeld, maar ook dat valt best mee. Ik weet nog uit de middelbareschooltijd, toen we brommertjes opvoerden en er een begrenzer in monteerden. Hier zat een afstandsbediening bij, zodat als we dan door de politie op de rollenbank werden gezet, de brommer netjes 45 km/u reed. Deze techniek is eigenlijk vergelijkbaar met de besturingsconsole van een drone. Ik kan me zomaar voorstellen dat die techniek de laatste tijd flink geavanceerder is geworden. Kortom, mocht je verkeerde doelstellingen hebben, is dit relatief makkelijk te organiseren.

Wat kunnen we er dan aan doen?

Naast de snelle technologische ontwikkelingen van drones, en de eindeloze inzetmogelijkheden daarvan, gaat ook de ontwikkeling van interventietechnologie razendsnel. Zo wil het Amerikaanse leger door middel van microgolven, de signalen van drones onderscheppen. Interessant want ja, we hebben in Venezuela gezien dat wanneer soldaten de drone uit de lucht schieten, deze alsnog kan exploderen. Daarbij mocht de drone onderschept worden met microgolven en dat ding valt op de grond, zo leren we van hetzelfde incident, ontploft hij ook! Om een goede en veilige techniek te verzinnen om drones uit de lucht te halen die een bom dragen, hebben we wel wat slimme koppen nodig.

Europese wetgeving

In de nieuwe EASA-richtlijnen die naar alle waarschijnlijkheid volgend jaar in heel Europa ingevoerd gaan worden, komt het begrip ‘geofencing’ naar voren. Dronebouwers worden dan door middel van het CE-keurmerk verplicht gesteld iedere drone te voorzien van een chip die op afstand identificeerbaar is. Het voordeel daarbij is dat de overheid gebieden kan indelen, waarin geen drones mogen vliegen, zogenoemde ‘no fly-zones’ (denk aan vliegvelden, bebouwde kom, militaire kazernes, enz.). Deze chip meet dan via een gps-verbinding waar de drone is en bij de benoemde gebieden, weigert de drone vervolgens om op te stijgen. Een geniaal plan!

Problemen vanuit het oude regelregime

Echter, hoeveel drones bestaan er wel niet zonder die chip? Duizenden? Miljoenen? We moeten dus rekening houden met een bepaalde incubatietijd van regelgeving. Net zoals met wijzigingen in de regelgeving van leaseauto’s, is een verkoopsprint aan het einde van de oude regelgeving ook hier goed denkbaar. Toch is het wel degelijk een goede stap voorwaarts. Alleen moeten we het daar niet bij laten zitten. Net zoals bij het tot stand komen van de nieuwe EASA-richtlijnen, is het belangrijk om met marktpartijen samen te werken om tot nieuwe interventiestrategieën te komen. Immers, ’s werelds grootste dronebouwer wiens drones bij dit incident zijn gebruikt, zit hier natuurlijk ook niet op te wachten.

Nieuwe technologie

Tot slot wil ik nog benadrukken dat bedrijven bij de ontwikkeling van nieuwe technologie, hoe gaaf dan ook, in het vervolg beter meteen al deze problemen erbij moet betrekken. Wees ervan bewust dat drones niet alleen voor legale doelstellingen gebruikt gaan worden. Daarbij komt dat als marktpartijen al op voorhand met overheidspartijen gaan samenwerken, ze hun eigen doelstellingen waarschijnlijk ook nog eens sneller georganiseerd kunnen krijgen. Immers, wie weet bijvoorbeeld hoe lang het nog gaat duren voordat de wetgever het autonome gebruik van drones toe gaat staan?

Meer weten?

• Op het congres Drones in het publieke domein hoort u wat de belangrijkste trends en ontwikkelingen zijn op het terrein van drones en welke kansen en risico’s dit met zich meebrengt.
• Op de cursus Drones in de openbare ruimte leert u hoe u drones kunt inzetten om de veiligheid te bevorderen en welke contra drone interventies u wanneer kunt gebruiken wanneer drones worden misbruikt.
• Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u samen met uw zorg- en veiligheidspartners komt tot een pakket van maatregelen om radicalisering waar mogelijk te voorkomen en terrorisme waar nodig te bestrijden.