De buurt bestuurt: samenwerken met bewoners aan veiligheid en leerbaarheid

Veiligheid is een containerbegrip. Vraag aan 10 mensen wat zij eronder verstaan en je krijgt 10 verschillende antwoorden. Verkeersveiligheid, veilige publieke ruimtes, overlast, criminaliteit, veiligheidsgevoel enzovoort enzovoort. Nog zo’n containerbegrip is leefbaarheid. Ook daar verstaat iedereen iets anders onder. Gezellige straat, je buren kennen, elkaar aan kunnen spreken, voldoende groen en speelmogelijkheden enzovoort enzovoort. En zonder dat iemand de grenzen van deze beide containerbegrippen kan duiden, zijn we toch geneigd steeds weer zaken in één van deze hokjes te willen stoppen. Ook om het makkelijker te maken om te beoordelen bij wie een probleem op het bordje ligt (of zou moeten liggen).

Hans Hoekman, wijkagent bij de Nationale Politie eenheid Rotterdam, docent op de opleiding wijk- en gebiedsmanager en spreker op het congres Veiligheid in de wijk, betrokken bij het initiatief de Buurt Bestuurt, een nieuwe manier van werken waarbij bewoners actief worden betrokken bij de verbetering van de woon- en leefomgeving in de wijk.

Klachten van wijkbewoners

Vanaf de jaren 70/80 zag ik een belangwekkend fenomeen bij alle overheidsorganisaties ontstaan. Als wijkbewoners een klacht hadden, werd er steevast gevraagd of men die klacht al eerder had gemeld (met als onderliggend en niet uitgesproken begrip dat als dat eerder was gemeld, wij het wel opgelost zouden hebben). “ Het ligt hier vol hondenpoep” werd al snel gevolgd door: “ Heeft u dat al gemeld?” Of “vorige maand zijn hier al 3 fietsen vernield op straat” met daarna dezelfde soort reactie. Begrijpelijk, dat wel. Maar daarmee werd eigenlijk gezegd dat als men maar voldoende meldt, de overheid het wel oplost. En niets is minder waar. Op het bordje van elke instantie komen een veelvoud aan klachten, meldingen enzovoort binnen en een deel daarvan kan worden aangepakt. Het maken van de keuzes welke zaken dan aangepakt werden werd bij de betreffende instantie gelaten met als resultaat dat het achteraf makkelijk mopperen was dat ofwel de verkeerde zaken werden aangepakt ofwel zaken op een verkeerde manier werden aangepakt.

Methodiek

Met het toepassen van de methodiek buurt bestuurt wordt gewerkt aan 3 belangrijke doelstellingen. Veiligheidsbeleving versterken, onderling vertrouwen vergroten en zelfredzaamheid aanmoedigen. Want we gaan niet alleen zeggen wat er mis is in onze eigen buurt, we gaan ook samen bekijken wat we er aan kunnen doen en we gaan proberen allemaal een bijdrage te leveren. Niet alleen in het probleem maar ook in de oplossing. Zo wordt de keuze welke problemen aangepakt worden door bewoners gemaakt nadat zij prioriteit hebben toegekend, worden zij betrokken bij het verder uitdiepen van het probleem (wat is het precies, hoe komt het, wat speelt nog meer een rol) en daarna zijn diezelfde bewoners ook betrokken bij de oplossing. Wat kunnen zij zelf en waar hebben zij hulp nodig en van wie.

Breder inzetbaar

En begon dit verhaal over veiligheid en leefbaarheid, deze methodiek is veel breder inzetbaar. Ook op de terreinen sociaal, jeugd en wat je nog meer kunt bedenken. Alles wat er toe bijdraagt dat de buurt waarin mensen wonen weer hun buurt wordt en niet de buurt van de overheid en waarin zij even mogen verblijven.

Vertrouwen bewoners

En nee, dit is niet het ei van Columbus. Het vertrouwen heb je bijvoorbeeld niet even snel terug gewonnen. U kent de uitdrukking vast wel: Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Het is niet realistisch te denken dat een jarenlange ingeslepen werkwijze even snel om te buigen is. Dat kost tijd, inzet en aanmoediging. Maar het kan zeker werken, getuige de resultaten in inmiddels een flink aantal gemeenten zoals Rotterdam, Binnenmaas, Heusden, Cuijk en ga zo maar door.

Manier van aanpakken

Begin je met deze manier van aanpakken omdat het wel sexy klinkt of om mee te doen in een hype? Buurtbewoners prikken er zo doorheen en in plaats van stappen vooruit, doe je stappen achteruit. Maar doe je dit met het hart, ben je echt bereid oprecht te luisteren, bewoners een stem te geven en samen met hen te werken aan hun buurt dan is flinke winst te boeken op de terreinen veiligheidsgevoel/leefbaarheid, onderling vertrouwen en zelfredzaamheid. Sinds december 2009 heb ik mogen helpen bij het opstarten van buurt bestuurt in zo’n 100 buurten. Elke keer weer een beetje anders, elke keer weer lerend van vorige foutjes. Elke keer weer op zoek naar wat deze buurt wil en hoe ze daarbij te faciliteren.

Meer weten?

Op het congres Veiligheid in de wijk hoort u hoe u de veiligheid en leefbaarheid in uw wijk bevordert.

Op de cursus Burgerparticipatie in het veiligheidsdomein leert u hoe u burgers betrekt bij de aanpak van veiligheidsproblematiek in uw gemeente.

Op de opleiding Overlastcoördinator leert u hoe u verloedering en ernstige overlast in uw wijk aanpakt.

Op de opleiding wijk- en gebiedsmanager leert u gebiedsgericht werken binnen de pijlers fysiek, sociaal en economisch om de leefbaarheid en samenhang in uw wijk te bevorderen.