Cannabis Clubs

Jan Brouwer, hoogleraar Algemene rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen, docent op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid, docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning en directeur van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid, toonaangevend kenniscentrum dat onderzoek verricht op het terrein van openbare- orderecht.

Wel of geen legalisering van cannabis? Aan deze discussie lijkt geen einde te komen. Eind april weidden de Verenigde Naties er een speciale sessie aan (UNGASS). Velen hoopten op een ‘policy reform’, de slogan ‘War on Drugs’ zou moeten worden veranderd in ‘World on Drugs’. Voor hen was de uitkomst teleurstellend: weliswaar moet er meer aandacht komen voor volksgezondheid, maar legalisering is niet aan de orde.

Gebrekkige nationale regelgeving

We zullen ons daarom voorlopig moeten redden met de bestaande verdragen en met de dientengevolge gebrekkige nationale regelgeving van nu. Deze regelgeving levert stof voor interessante juridische vraagstukken. De juridische kwestie die voorwerp is van deze bijdrage is de status van de Cannabis Club.

Social Cannabis Clubs

In landen als de Verenigde Staten, Portugal, Spanje, Oostenrijk en België zijn zogeheten Social Cannabis Clubs een bekend fenomeen. Het gaat om besloten clubs waar in groepsverband het maximaal toegestane aantal planten wordt geteeld voor persoonlijk gebruik. In Nederland bestaat sinds enige tijd een handvol Social Cannabis Clubs.

Strafbare gedragingen

Amsterdam opende in 2014 de eerste Nederlandse Cannabis Club, maar werd gewaarschuwd door het Openbaar Ministerie (OM). Het OM ziet in de activiteiten van de vereniging ‘Tree of Life’ strafbare gedragingen vanwege de productieschaal en mate van professionaliteit. Het OM heeft echter besloten niet actief te gaan vervolgen.

Sinds zondag 1 mei beschikt ook Groningen over een Cannabis Club: de Social Club. Het is de tweede gemeente in Noord-Nederland. Eerder al ging er een in Leeuwarden van start. De Social Club is een variant op de Social Cannabis Club. De Social Club houdt zich niet bezig met het telen van cannabis, maar enkel met het gratis verstrekken van medicinale wietextracten, niet de wiet zelf.

Legalisering

Medicinale cannabis is sinds 2003 in Nederland op recept verkrijgbaar, de voorwaarden zijn echter erg streng. Lang niet iedereen die er baat bij zou hebben, komt in aanmerking voor medicinale cannabis. De Social Club probeert in de vraag van mensen die buiten de boot vallen te voorzien. Ze zegt mede als doel te hebben de discussie over legalisering nieuw leven in te blazen.

Gedoogbeleid

Nederland was internationaal jarenlang een buitenbeentje met zijn moderne en controversiële gedoogbeleid. Inmiddels is die situatie echter tamelijk gewijzigd. Wordt bij ons alleen de verkoop van cannabis in coffeeshops onder strikte voorwaarden gedoogd, in andere landen heeft de wetgever de complete cannabisketen gedecriminaliseerd dan wel gelegaliseerd. Dat laatste geldt voor Uruguay en vier Amerikaanse deelstaten. Canada heeft aangekondigd cannabis in 2017 te legaliseren.

Cannabisketen gemedicaliseerd

Ook zijn er een aantal Amerikaanse staten die van de medische exceptie in de verdragen gebruikmaken om de teelt, verkoop en het gebruik toe te staan. In 24 deelstaten is de cannabisketen inmiddels gemedicaliseerd, terwijl het de facto om recreatief gebruik gaat. In Mexico merkte het Hooggerechtshof de wens tot het roken van een medicinaal jointje zelfs aan als een grondrecht. In Den Haag wordt krampachtig vastgehouden aan de VN-drugsverdragen als het aankomt op het reguleren en legaliseren van de cannabisketen. Zeer tegen de zin van de binnenkort aantredende burgemeester van Maastricht. In Nieuwsuur verklaarde deze burgemeester het huidige cannabisbeleid failliet. Het toelaten van Social Cannabis Clubs zou volgens hem een goede manier zijn om de teelt uit de criminaliteit te halen.

Strafrechtelijk onder vuur

Of dit ook daadwerkelijk gaat gebeuren is de vraag. In Spanje liggen de Social Cannabis Clubs – Barcelona alleen telt er al honderd – sinds kort onder strafrechtelijk vuur. In België wordt hun bestaan ook bedreigd. In Nederland is een Cannabis Club avant la lettre als eens op verzoek van de civiele rechter verboden en ontbonden. Dat was echter de vorige eeuw. In het huidige tijdperk lijken Cannabis Clubs the elephant in the room van het drugsbeleid te zijn. Mogelijk brengt de komst van de Social Club in Groningen hierin verandering en wordt de discussie over de status van Cannabis Clubs heropend.

Meer weten?

Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.

Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.

Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.