De verborgen identiteit

Door Frances Peters, coach bij Freechoice en docent op de cursus Inzicht in dwingende groepsculturen en de opleiding ketenregisseur risicojeugd, gespecialiseerd in identiteitsontwikkeling en dwingende subculturen en voormalig lid van een religieuze sekte.

‘Je kunt een kind uit de oorlog halen, maar hoe haal je de oorlog uit een kind?’ Een vraag waar Frances Peters zich dagelijks mee bezighoudt. Peters is actief als identiteitscoach- en counselor voor ex-sekteleden. ‘Het gaat vooral om luisteren vanuit begrip en empathie en ex-sekteleden ondersteunen bij de bewustwording van hun eigen mogelijkheden en keuzes. Het ondersteunen bij de uitdagingen van het maken van een nieuwe start.’ Maar een sekte blijft je leven lang beïnvloeden.

Gesloten gemeenschap

Ooit maakte Frances Peters zelf deel uit van de Jehovah’s Getuigen en groeide op in de gemeenschap. Maar vanaf 2000 groeide de twijfel en zette Peters vraagtekens bij de gang van zaken in de organisatie van Jehovah’s Getuigen. Doordat Frances Peters en haar man openlijk spraken over hun twijfels en kritiek, werden ze uitgesloten uit de gemeenschap. ‘Ik schreef mijn hartsvriendin, die ik al kende vanaf onze tienerjaren, een brief om uit te leggen wat er gebeurd was. Ze schreef me meteen uit haar leven. Ze wilde dat het stopte. Ik ga er van uit dat ze dat deed uit liefde.’ Afvalligen zijn in hun ogen: kinderen van Satan, leugenaars, valse profeten.

Identiteitscrisis

Inmiddels heeft Frances Peters een heel nieuw leven opgebouwd en nu ondersteunt ze anderen bij het maken van een nieuwe start. Dat is echter niet gemakkelijk. ‘Aan de buitenkant zie je misschien niks, maar aan de binnenkant woedt er van alles.’ Bij ex-sekteleden is er vaak sprake van een identiteitscrisis. ‘De groepsidentiteit heeft zo’n grote invloed, dat de eigen persoonlijkheid ondergesneeuwd raakt’, vertelt Frances Peters. ‘Kinderen in een sekte hebben een andere ontwikkeling dan kinderen die niet in een sekte zitten.’ Volgens Frances Peters vormt zich een eigen identiteit tussen de 12 en 18 jaar. Maar kinderen binnen een sekte hebben minder kans hun identiteit te ontwikkelen, omdat die wordt onderdrukt. ‘De groepsidentiteit is immers het enige dat telt’, zegt Frances Peters.

Hulpeloos en afhankelijk

Het onderdrukken van de eigen identiteit heeft grote gevolgen. ‘Ongeveer 80% verlaat in hun tienerjaren dan ook de sekte’, vertelt Frances Peters. ‘In die tijd ontstaan vaak vragen en twijfels en ontvluchten de tieners de sekte om op zoek te gaan naar wie zij zijn. Maar een groot deel keert terug naar de geestelijke stroming, omdat ze hun weg niet kunnen vinden in de maatschappij.’ Volgens Frances Peters missen de jongeren bovendien de groep. Ze hebben de behoefte om ergens bij te horen. ‘Dan vallen ze terug in de routine van de groep en na verloop van tijd kunnen ze zwichten voor de identiteit van de gemeenschap ’ Het draait allemaal om de sekte, om de groep. Zij bepalen de regels, zij willen de keuzes maken. ‘Er is binnen de groep vaak sprake van een aangeleerde hulpeloosheid en afhankelijkheid’, vertelt Frances Peters.

Psychologische problemen

‘Toch zal er een moment komen waarop dit gaat wrikken. Ik wilde weten wie ik zelf was’, vertelt Frances Peters. Maar uit de sekte stappen en op zoek gaan naar mijn eigen identiteit was niet makkelijk. ‘Ik wist dat ik afscheid van een deel van mijn familie moest nemen, omdat die in de sekte achterbleven. Omdat er vaak nog geen eigen identiteit is ontwikkeld, treden er vaak psychische problemen op’, zegt Frances Peters. ‘Ik herken het gevoel dat je niemand meer denkt te kunnen vertrouwen en je schaamt je, vanuit het besef dat je je hebt laten manipuleren. Ik voelde me in het begin erg hulpeloos.’ Sommige ex-sekteleden zijn zelfs zo depressief, dat ze zichzelf van het leven willen beroven.’

Leerproces

Veel ex-sekteleden zoeken naar de veiligheid van een groep in plaats van de veiligheid te zoeken bij zichzelf. Het gevoel van veiligheid heeft veel te maken met het ontwikkelen van een eigen identiteit. ‘Deze ontwikkeling heeft veel te maken met het vertrouwen krijgen in jezelf en jezelf als waardevol te zien’, vertelt Frances Peters. Pas als het dogma sterft, wordt de realiteit geboren.

Meer weten?

Op de cursus Inzicht in dwingende groepsculturen leert u hoe u dwingende groepsculturen herkent en opvang en hulpverlening biedt aan uittreders van dwingende groepen.

Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.