De voordelen van de bestuursrechtelijke aanpak van ondermijnende criminaliteit

Bestuursrechtelijke sancties maken het mogelijk om criminaliteit eerder en effectiever aan te pakken. De benodigde bewijslast is vaak lager. Jan Brouwer, emeritus hoogleraar Recht & Samenleving én directeur van het Expertisecentrum Openbare Orde en Veiligheid, vertelt over de voordelen van bestuursrechtelijke sancties en waarom deze aanpak steeds verder wordt uitgebreid.

Explosies bij witwasorganisaties

“Het aantal explosies met grote gevolgen is de laatste jaren exponentieel toegenomen. Een van de laatste keren vond een explosie plaats in een bruidsmodezaak in Den Haag. Dat type winkels heeft al jaren onze aandacht, omdat die vaak als dekmantel voor het witwassen van geld wordt gebruikt. Het was dan ook niet verrassend dat het bij de recente explosie om een bruidsmodezaak ging én dat de link met ondermijning snel gemaakt werd”, introduceert Jan het onderwerp.

Bestuursrechtelijke en strafrechtelijke instrumenten

Jan: “De ondermijningsaanpak bestaat uit het bestrijden van criminaliteit met andere middelen dan het strafrecht. Je pakt binnen het strafrecht mensen op, geeft een straf en denkt dan dat het wel weer goed komt. De ondermijningsaanpak stelt ons in staat om met bestuursrechtelijke instrumenten eerder maatregelen te nemen. Vroeger pakte men een straathandelaar in drugs op, gaf hem of haar een taakstraf, en na een paar uur stond hij of zij weer op straat te handelen. Tegenwoordig krijgt zo’n handelaar naast een taakstraf ook een last onder dwangsom van de burgemeester: als we je nog een keer betrappen op het verhandelen van drugs, dan verbeur je een groot geldbedrag per overtreding. Hiermee maak je kans op herhaling veel minder groot”.

Effectievere sanctie

“Het voordeel van het bestuursrecht is dat je het strafbare gedrag aannemelijk moet maken, terwijl je in het strafrecht wettig en overtuigend bewijs moet leveren. De bewijsdrempel is wat lager. Een last onder dwangsom is geen boete, pas als je nog een keer de fout ingaat, moet je betalen. In het geval je bijvoorbeeld drugs hebt verhandeld, is er na het opleggen van een last onder dwangsom nog niets aan de hand. Wek je het vermoeden weer drugs te verhandelen, omdat je de spullen bij je hebt en veel mensen aanspreekt, dan is er sprake van recidive en moet je betalen”, aldus Jan.

Uitbreiding van bestuursrechtelijke mogelijkheden

“De ondermijningsaanpak wordt altijd in verband gebracht met drugshandel. Dit heeft een historische achtergrond. Drugshandel was de eerste vorm van criminaliteit waarop in aanvulling op het strafrecht het bestuursrecht werd toegepast: de burgemeester kan drugspanden sluiten. De ondermijningsaanpak is inmiddels echter naar uiteenlopende sectoren van de samenleving uitgebreid, met verschillende mogelijke interventies. Verdachte branches of locaties kunnen bijvoorbeeld onderworpen worden aan een bestuursrechtelijk vergunningenstelstel: als jij een bedrijf op een verdacht industrieterrein start, dan heb je een vergunning nodig. Die wordt slechts verleend als je een solide businessplan overlegt. Daarnaast kan de omzet worden gecontroleerd als de winst- en verliesrekening wordt opgevraagd. Hiermee bestrijden we façadecriminaliteit en witwasproblematiek”, illustreert Jan.

De voordelen van een bestuursrechtelijke aanpak

Jan: “De bestuursrechtelijke instrumenten maken het mogelijk om ondermijnende criminaliteit veel effectiever aan te pakken. We kunnen namelijk eerder optreden en de samenleving transparanter maken. Dat gaat nog wel eens ten koste van de privacy. De vraag is echter of privacy altijd belangrijker is dan de veiligheid van de samenleving. Die vraag is niet gemakkelijk te beantwoorden en een blijvend dilemma in de bestuursrechtelijke aanpak van ondermijning”.

Ontdek de bestuurlijke instrumenten die jij tot je beschikking hebt

Wil jij weten welke instrumenten jij kan inzetten om ondermijnende criminaliteit effectiever en eerder aan te pakken? Meld je aan voor de opleiding Bestuurlijke aanpak van ondermijning van SBO! Jan: “Deze opleiding opent een nieuw scala aan instrumenten om de openbare orde en veiligheid in jouw gemeente beter te organiseren en de samenleving beter te reguleren”. Je leert daarnaast van de praktijkcasussen binnen de gemeenten van andere deelnemers. Vraag de brochure aan voor meer informatie over het programma. Deze opleiding is ook volledig op maat als Incompany-traject te volgen.