Een risicoloze samenleving

Door Menno van Duin, lector Crisisbeheersing bij het Instituut Fysieke Veiligheid en de Politieacademie en docent op de cursus Crisisbeheersing en Rampenbestrijding.

Collectieve kramp

Als er in Nederland een ongeluk is gebeurd, schieten de bestuurders gemakkelijk in een collectieve kramp. Ten onrechte is de gedachte ontstaan dat alle risico’s zijn uit te bannen en maatregelen na ongevallen en rampen nieuwe rampspoed zullen voorkomen. Het voorzorgprincipe is dominant geworden. ‘Daar waar risico’s zijn, moet gehandeld worden’, is de gedachte. De Delftse hoogleraar Bijlaard verweet direct na de omgevallen kranen de autoriteiten, dat zij niet alle omwonenden preventief hadden geëvacueerd. Er was immers een aantoonbaar risico en dan moet er gehandeld worden; zo leerden zij dat toch ook hun studenten.

Heldere boodschap

Er is geen medium dat een bestuurder zal prijzen als deze direct na afloop aangeeft “dat er wel eens iets misgaat en dat dat vandaag helaas een keer in zijn/haar gemeente is gebeurd’’ en vervolgt met de mededeling dat ‘‘onderzoek naar deze calamiteit overdreven is aangezien in de afgelopen 25 jaar er nauwelijks iemand is omgekomen als gevolg van een dergelijke calamiteit.’’ Een bericht dat de gemeente “natuurlijk wist dat er enig risico bestond, maar omdat de kans op een ernstig calamiteit zo beperkt was, er geen ingrijpende maatregelen zijn genomen”, vindt geen bodem. Geen bestuurder komt weg met een dergelijke, op zich heldere en niet geheel onjuiste boodschap.

Voorzorgprincipe

Ook al kennen wij alle mogelijke risico’s dan nog rest de vraag wat wij met die kennis kunnen en moeten. Het is immers ondenkbaar dat bij iedere activiteit met een extern risico (heien, vervoer gevaarlijke stoffen, graafwerkzaamheden en zo verder) het voorzorgprincipe wordt gehanteerd. Soms kan er nog wel iets aan maatregelen worden ondernomen, maar uiteindelijk zal ook gewoon geaccepteerd moeten worden dat niet alle risico’s zijn uit te sluiten. Stel je voor: Wat als burgers keer op keer (voor niets!) hun huis uit moeten? Ook zou er geen evenement meer kunnen plaatsvinden. En ten slotte. Er is veel aandacht voor het feit dat ze in Alphen veel geluk hebben gehad dat het zo goed is afgelopen, maar niemand zei na het fatale incident in Haaksbergen dat het gewoon pech was omdat – bijvoorbeeld – een rem bleef hangen. Wij hebben veel meer aandacht voor het feit dat het zoveel erger had kunnen zijn (Alphen) dan dat het ook, met een kleine speling van het lot (Haaksbergen; Haren als het die dag had geregend en geen jongere was gekomen!), veel beter had kunnen aflopen.

Meer weten?
Op de cursus Crisisbeheersing en rampenbestrijding leert u hoe u zich voorbereidt op een mogelijke (mini) crisis in uw gemeente?

Bron: IFV