SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
Door Edward van der Torre, onderzoeker bij Bureau Lokale Zaken, lector aan de Politieacademie en hoofddocent van de cursus Publiek en privaat toezicht op veiligheid en leefbaarheid in de openbare ruimte.
De nieuwe gemeentepolitie
Bijzondere opsporingsambtenaren (BOA’s) in dienst van de gemeente worden wel de ‘nieuwe gemeentepolitie’ genoemd. Deze handhavers in de openbare ruimte zijn niet te verwarren met de ‘stadswacht’ van vroeger. Die had geen bevoegdheden. De gemeentelijke handhavers houden daarentegen niet alleen op straat een oogje in het zeil, maar beschikken ook over bepaalde (politie)bevoegdheden en hebben niet zelden een wapenstok en handboeien. De gemeentelijk handhaver is de starre, laagopgeleide stadswacht ontgroeid maar kampt nog wel met dat imago. Dit blijkt uit onderzoek verricht door Bureau Lokale Zaken naar het dagelijks werk van deze buitengewoon opsporingsambtenaren van middelgrote en kleinere gemeenten.
De positie van de gemeentelijke handhavers
De positie van de gemeentelijke handhavers in het veiligheidsbeleid is nog niet duidelijk. Ook is er nog geen scherp zicht op hun dagelijkse werkzaamheden. In eerder onderzoek kwamen wel de grote steden aan bod, maar bleven kleinere gemeenten buiten beeld. Voor dit onderzoek werd daarom geobserveerd tijdens het werk van de handhavers in zes gemeenten: Apeldoorn, Ede, Capelle aan den IJssel, Deurne, Geldrop-Mierlo en Zeist.
Achtergrond handhavers
In het onderzoek werd een werkvloer aangetroffen die uit handhavers bestond met een veel meer gevarieerde achtergrond (ook hogeropgeleiden) dan in de grote steden met veel voormalige stadswachten en laagopgeleid personeel. Verder waren de handhavers in de onderzochte gemeenten veel op straat en zij hebben daardoor veel waardevolle gebiedskennis. Wel of geen geweldsmiddelen, wel of geen landelijk uniform en de verhouding van de Boa’s tot de politie en politiewerk: het zijn allemaal onderwerpen die recent op de politieke agenda staan. Voor geweldsmiddelen voor Boa’s wordt landelijk een restrictief beleid gehanteerd. Elke aanvraag wordt afzonderlijk beoordeeld op noodzaak en op bekwaamheid en betrouwbaarheid van de Boa. Het verschilt daarom per gemeente of de gemeentelijk handhavers handboeien en een wapenstok hebben.
De praktijk die in de zes gemeenten is aangetroffen staat soms ver af van het gangbare beeld van gemeentelijke handhavers. Zo beschikken de handhavers over meer vrijheid om hun werk zelf in te richten dan vooraf verondersteld en hun achtergrond strookt lang niet altijd met het publieke imago van de onbevoegde stadswacht die vanuit een uitkeringssituatie in het handhavingswerk terecht kwam. De onderzoekers ervaarden bovendien dat de handhavers meer ‘grijstinten’ in het contact met het publiek zagen en veel genuanceerder optraden dan de starre, laagopgeleide stadswacht in de publieke beeldvorming.
Overlastbestrijding, criminaliteitspreventie en bestuurlijk toezicht
In het onderzoek wordt geadviseerd om gemeentelijke handhavers vooral als overlastbestrijders in te zetten en de politie als criminaliteitsbestrijders. Met daarbij voor de handhavers – vooral – kerntaken op het gebied van leefbaarheid: overlastbestrijding, criminaliteitspreventie en bestuurlijk toezicht in de vorm van handhaving en controle. Verder wordt aangeraden om het vooral van de (lokale) omstandigheden te laten afhangen of al dan niet geweldsmiddelen moeten worden toegekend aan de gemeentelijke handhavers. Tenslotte wordt geadviseerd om een landelijke campagne te organiseren waarbij het werk van de gemeentelijke handhavers openbare ruimte nog eens goed onder de aandacht wordt gebracht van het publiek. Het etiket en soms het imago van ‘stadswacht’ is volgens dit onderzoek verouderd en niet van toepassing op de werkzaamheden van de handhavers.
Meer weten?
Op de cursus Publiek en privaat toezicht op veiligheid en leefbaarheid in de openbare ruimte leert u hoe u het gemeentelijk toezicht organiseert in uw gemeente.
