Goede wil

Goede wil kan dodelijk zijn. Kleineren. Je in de hoek zetten. Aai over de bol. Ach jij, jij mag er ook bij. Het ligt misschien aan mij, maar ik word er altijd weer boos van.  Enige tijd geleden weer. Ik lees een goedwillend stukje in de Leeuwarder Courant, onder de titel ‘Art brut: pure kunst van pure mensen’. Lees even mee.

Kees Dijkman, ambassadeur voor Samen Sterk zonder Stigma, een samenwerkingsproject van Mind NL, GGZ Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en partner van het congres Personen met verward gedrag.

‘Kunst van mensen met een verstandelijke of psychische beperking is net zo goed kunst. Een afspiegeling van de ziel die zeer kan ontroeren,’ schrijft de krant. Een even verderop: ‘Een blik in de prijslijst leert dat er aardige prijzen voor worden gevraagd – normale galerieprijzen, zeg maar. En waarom ook niet, waarom zou je dit werk devalueren met dumpprijzen?’ Nog een stukje verder: ‘Hoe dan ook: kunst gemaakt door zulke mensen, art brut, is pure kunst. Werk van mensen uit GGZ-instellingen laat zich vaak wel onderscheiden van dat van verstandelijk beperkten. Schilderijen die uitstralen: nu heb ik misschien nog een baan, maar ik kan ook zo doorgedraaid zijn. Dat kan in en in triest zijn.’ En tenslotte: ‘Zulke mensen blijken vaak meer te kunnen dan ook zijzelf eigenlijk denken. Mensen ontdekken dat ze iets kunnen.’

Even voor de duidelijkheid:

• Om te bepalen of iets kunst is, gelden voor makers met een verstandelijke of psychische beperking geen andere criteria dan voor wie dan ook.
• De prijs voor kunst wordt bepaald door de markt. Voor indringende, intrigerende, grensverleggende kunst wordt vaak geen stuiver gegeven, terwijl gehypte kitsch soms voor recordbedragen over de toonbank gaat.
• Er bestaan geen schilderijen die uitstralen dat de maker nu nog een baan heeft, maar elk moment doorgedraaid kan zijn. Dat is hoogstens de gedachte van een kijker die zijn vooroordelen niet de baas kan.
• De term ‘zulke mensen’ is onder alle omstandigheden denigrerend.
• Vrijwel iedereen (narcisten daargelaten) kan meer dan hij zelf eigenlijk denkt.

Addertje onder het gras

Helaas is dit geen incident. Sterker nog, deze badinerende toon is alomtegenwoordig. Niet alleen in de media overigens. Het moet maar eens gezegd: ik hoor ‘m ook voortdurend terug uit de mond van GGZ-werkers, die ergens op een podium staan en vertellen over hun goede werken ten behoeve van ‘deze onderschatte doelgroep’. Ook in het stukje tekst hierboven zit een addertje onder het gras. Ik had de zin ‘Schilderijen die uitstralen: nu heb ik misschien nog een baan, maar ik kan ook zo doorgedraaid zijn. Dat kan in en in triest zijn…’ tussen citaathaakjes moeten zetten. De journalist van dienst heeft ‘m namelijk opgetekend uit de mond van een begeleider bij de zorginstelling waar het werk gemaakt wordt. We zijn nog lang niet klaar.

Meer weten?

• Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u samen met uw partners samenwerkt aan de aanpak van personen met verward gedrag.
• Op de opleiding procesregisseur personen met verward gedrag leert u hoe u de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in uw gemeente.
• Op de opleiding beleidsadviseur integratie en diversiteit leert u hoe u ervoor zorgt dat (nieuwe) bewoners integreren en participeren in de samenleving met behoud van hun eigen identiteit en gebruiken zonder dat zij te maken krijgen met discriminatie en polarisatie.
• Op de opleiding coördinator eenzaamheid en sociaal isolement leert u hoe u de sociale cohesie bevordert en eenzaamheid en sociaal isolement waar mogelijk voorkomt en waar nodig doorbreekt.