Heeft de samenleving een windel-doek & veiligheidsspeld nodig om ons bij elkaar te houden!

Als mensen aandoeningen, (levens) ontwrichtingen, stress of schokkende ervaringen (soort van trauma’s) ervaren gaat dat meestal gepaard met wanhoop en onmacht. Mensen hebben dan gewoon tijd en ruimte nodig om te kunnen en mogen herstellen. Tijdens dat herstelproces komen al snel woorden naar voren als persoonlijk, sociaal en maatschappelijk meedoen. Het liefst zinvol, zelfredzaam en duurzaam. Want iedereen moet “toch” meedoen in een inclusieve en participatie samenleving! Wat we “onder iedereen moet toch meedoen” dan ook mogen verstaan. Elk proces is overigens uniek, laten we daar als samenleving bij stil blijven staan!

Toon Walravens, ervaringsdeskundige bij de Woenselse Poort, initiatiefnemer van de Stichting Herstel en Terugkeer, ambassadeur bij GroeiRijk GGzE, lid van het schakelteam Personen met verward gedrag en adviseur bij het Centrum voor Justitiepastoraat, auteur van het boek Toon W. is hersteld en spreker op de afgelopen editie van het congres Personen met verward gedrag.

Inclusie en participatie

Wat is een samenleving “of” maatschappij die niet voldoende inclusief en participatie gevoelig ingericht is? Voor wie is dan de samenleving…. en waar bevind die zich, waar woont die dan, in een huis, een opvang, op straat en soms ook nog ergens verstopt omdat iemand uitgeprocedeerd is. Kent men elkaar, verstaat men elkaars gewoonten, cultuurverschijnselen,…… en hebben we voldoende oor voor het geluid van anderstaligheid. En waar werken mensen, of welke vorm van bezigheid dan ook, red iedereen het. Deze diversiteit en ingewikkeldheid vraagt om een community van mentale en fysieke kracht?

Samenleven

Laten we oprecht in eerste instantie de samenleving zorgvuldig ondersteunen. Op een zichtbare wijze bouwen aan het herstelvermogen van de straat, de buurt, de wijk, de stad en samenleving. Om mensen achter de voordeur of achterdeur optimale kansen te bieden als zij via diezelfde deur (of andere deuren) naar buiten gaan. Om te genieten en kwaliteit van leven te ervaren. Samenleven, samen werkzaam zijn, leren ontvankelijk te zijn voor gezamenlijkheid en onze onhebbelijkheden! We mogen elkaar best wat meer opmerken, spreek aan en wees attent. Heb oog voor elkaar!!

Destructieve situaties

Echter hebben we zo dikwijls nog te maken met de nodige destructieve situaties die ons allen keihard treffen en uit balans brengen. Dat is juist het moment dat we elkaar zo hard nodig hebben. Bijvoorbeeld bij een ernstig misdrijf, een terroristische aanslag of poging tot, verdwijningen van mensen die onopgelost blijven, oorlogsbeelden of andere misstanden in de wereld die over ons uitgeschud worden. Continue ontvangen wij namelijk op onze mobile communicatie middelen beelden en berichtgeving. Elke destructieve vlaag doet een beroep op de menselijke saamhorigheid. Bij het niet zorgvuldig daarop inspelen kan dit afbreuk doen aan ons veiligheidsgevoel. We worden of één met elkaar ‘of’ er vindt een verwijdering plaats. Dit laatste zorgt ervoor dat er groepen ontstaan die allemaal ergens iets van vinden “maar” juist elkaar niet meer weten te vinden!! En tegen dat laatste moeten we ons dagelijks verzetten.

Saamhorigheidsgevoel

We horen en lezen regelmatig met allen de negatieve landelijke verhalen van humanitaire teloorgang binnen maatschappelijke organisaties, zorg en welzijn, justitie, politiek & religieuze stromingen. Een andere flinke dosis afbreuk aan ons veiligheid en saamhorigheidsgevoel. Echter laat juist dit alles ook weer zien dat we als samenleving soms een enorme (veer)kracht en flexibele schil hebben. We staan er toch maar steeds weer, helaas niet altijd voor iedereen en zeker niet op tijd. Maar we zijn in beweging gekomen en hebben de intentie om positief te blijven bouwen.

Veiligheid

Veiligheid is ook niet iets wat alleen ordehandhavers horen te doen. Zij controleren of de samenleving de gestelde norm, wet en regelgeving op een nette menselijke manier hanteert. Veiligheid zit ook in de omgang met elkaar, in veilig delen, veilig voelen, veilig geven en in alle veiligheid ontvangen. In verdragen en draaglijk!!

Ongevoeligheid

Pas op dat we geen dikke olifantshuid krijgen en krampachtig proberen roze van binnen te blijven? Want door een dikke olifantenhuid kom je niet meer doorheen. Dan raken we ongevoelig en komen niet meer bij elkaars contact- orgaan en raken elkaar alsnog kwijt

Collectief maatschappelijk herstel

Laten we bewust beseffen dat er een dagelijkse dosis collectief maatschappelijk herstel nodig is. Zodat we individuele herstelprocessen van mensen kunnen zorgvuldiger doen slagen. Er is veel meer menselijke betekenis nodig om blijvend te vertrouwen, steun te voelen en om steun te kunnen geven aan elkaar. Met een respectvol oog voor anders voelende, anders denkende en anders zijn. Zo kunnen we verdere verloedering van ons samenleven voorkomen. Ik lees regelmatig de woorden waar tegenwoordig zoveel mee gestrooid word zoals o.a.: oprechtheid, continuïteit, passie, betrokkenheid, liefdevol, bevlogenheid, gelijkwaardigheid etcetera. Ik schrijf ze nu zelfs ook weer. Laten we de onderliggende waarden van deze woorden koesteren zodat ze vleugels krijgen. Want menselijke waarden is de smeerolie waarop de samenleving draait. Zeker ook vanuit ons professionele vakmanschap.

Kracht en weerstand

Wat doet het met ons als mens wanneer iets ernstig onrechtvaardig voelt? “Of” als een ziekte het van iemand dreigt over te nemen. Juist dat maakt dat mensen in beweging komen en soms in de weerstand. Weerstand is meestal op zoek zijn naar eigen kracht. Kracht en weerstand bestaan naast elkaar. Diezelfde weerstand richt zich soms op de betrokken omgeving en de samenleving. De vraag is: pakken we dit aan vanuit veiligheid of vanuit zorg. En welke ruimte neemt en geeft de samenleving daarin.

Ontremd gedrag

Voorbeeld van een man: hij zegt, ik heb al heel mijn leven last van een psychotische stoornis, stemmingswisselingen en ontremd gedrag. Weet je hoe ongezond en dreigend het voelt als dit de kop opsteekt en probeert mijn gezonde deel van me over te nemen. Verschrikkelijk gewoon, wanhopig en verslagen voel ik me soms. En juist dan voel ik het “leven”. Juist dan komt mijn weerstand naar boven. Soms verlaat mijn kracht me of kom ik juist in mijn kracht. Inderdaad ga ik af en toe de strijd aan om de regie te behouden…… om overname van mijn leven te voorkomen. Hoe goed de hulp van (professionele) anderen ook bedoelt is. Soms kan ik gewoon niet anders, en ja het voelt enorm vervelend als ik weer helder van denken ben!

Dunne lijn

Tja het zal je maar gebeuren. De lijn is echt dunner dan je denkt. Wie weet wie waar morgen staat en overkomt het jou!! Niemand krijgt garanties en we zijn allemaal kwetsbaar en minder kwetsbaar. Het is een feit dat het gezonde mensendeel ons mensen juist beschermt. Juist daarom moeten we ook gericht in en op het gezonde deel investeren. Zonder dat we de focus verliezen op wat minder lekker loopt. Laten we vooral blijvend ondersteunend zijn naar elkaar.

Ongezonde maatschappij

Zo is het ook met de maatschappij. Een ongezonde maatschappij maakt mensen wantrouwig, onzeker, zieker en met een beetje pech stoot men personen uit, weg van anderen en henzelf of naar de rand van de samenleving. Dit alles knaagt “langzaam of snel” aan ons gezamenlijk genieten en trapt de kwaliteit, hoop en geloof van veel mensenlevens aan diggelen.

Meedoen

Dus terug naar de vraag over meedoen, maar meedoen met wat dan eigenlijk? Waar verlangen wij als mensen in deze samenleving naar? Is het niet simpelweg liefde geven en ontvangen, zien en gezien worden, weer kunnen verwonderen over de diversiteit in de samenleving en daar de schoonheid van inzien… gewoon in de kleine en grotere dingen. Dankbaar zijn voor de goedemorgen wens van een voetganger die je huis passeert, een kleine glimlach schenken aan die vrouw die verloren in een smartphone op zoek is naar erkenning en gezien worden… niet beseffend dat ze op dat moment gezien wordt. Daar is geluk te vinden… is dat niet waar we eigenlijk naar verlangen. Maar waarom is iets dat zo simpel is, toch niet eenvoudig? Dus vraag gerust aan iemand, hoe is het met je, hoe staat het leven, waar ga je naar toe, leuk je te zien. Is het zo simpel, ja zo simpel is het! Laten we vooral ook in de maatschappij, onze mooie samen(be)leving investeren. Zodat elk mens met een langere of kortere hulp of ondersteuningsvraag op de juiste manier kan landen, en niemand het gevoel alleen te moeten staan!

Meer weten?

• Op de opleiding coördinator eenzaamheid en sociaal isolement leert u hoe u de sociale cohesie bevordert en eenzaamheid en sociaal isolement waar mogelijk voorkomt en waar nodig doorbreekt.
• Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u samen met uw partners samenwerkt aan de aanpak van personen met verward gedrag.
• Op de opleiding procesregisseur personen met verward gedrag leert u hoe u de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in uw gemeente.