Het belang van bevoegdheden en samenwerken bij integraal handhaven

Integraal toezichthouden is een term die lekker klinkt. Het is dan ook heel gangbaar om als bestuurder tegen de toezichthoudende afdeling te zeggen dat vanaf nu integraal gehandhaafd moet worden.  Aan toezichthouden kleven beperkingen door wetten en overige regelgeving gegeven. Die beperkingen maken het niet zo eenvoudig om tot een goede integrale handhaving te komen.

Mr. Yolanda Rechter-Smeulers is zelfstandig jurist staats- en bestuursrecht en neemt je in deze blog mee over het belang van bevoegdheden en samenwerking om integraal te kunnen handhaven.

Hoe kom je tot een goede integrale handhaving?

Het is niet zo dat bij integraal handhaven de ene toezichthouder door de ander vervangen kan worden. Het is meer een concept, een programmatisch denken en het doorbreken van de systeemwereld die de overheid toch meestal wel is. Elke sector heeft immers zijn eigen gebied, zijn eigen toezichthouders en zijn eigen handhavingsplannen. En dat is ook volkomen logisch: de overheid bestaat uit vele domeinen.

Door integraal toezicht te gaan houden ben je bezig om die systeemscheidingen met elkaar in verbinding te brengen, niet door ze omver te werpen. Je zet in op het bereiken van een breed resultaat, over meerdere domeinen heen, met als doel om de problemen, de wetsovertredingen en de overlast te verminderen, vermijden, op te lossen.

Toezichthoudende bevoegdheden moeten duidelijk blijven

Bij het houden van integraal toezicht is het van eminent belang dat duidelijkheid blijft bestaan over de toezichthoudende bevoegdheden. Iedere toezichthouder blijft verantwoordelijk voor de eigen, aan de betreffende functie/wettelijke taak toegekende wettelijke bevoegdheden. Bij het toekennen van de bevoegdheden geven wetten wisselende bevoegdheden aan toezichthouders binnen bepaalde domeinen. Zo kan de ene toezichthouder wel zonder toestemming de woning binnentreden en mag de ander dat alleen na toestemming en machtiging door de burgemeester. Ook kan de ene toezichthouder veel meer gegevens vorderen dan de ander.

Het is zaak hier goed op te blijven letten als een project wordt opgestart en de plannen gemaakt worden. Als de gecontroleerde besluit om de vondsten/gevolgen van het toezicht te betwisten zal de bezwaarschriftencommissie elke gevonden overtreding moeten controleren op rechtmatige verkrijging. Het zal dan niet zo mogen zijn dat schendingen van de marges van de aan de betreffende toezichthouder toekomende bevoegdheden zijn overtreden. Want dan zal de commissie het verkregen bewijsmateriaal buiten beschouwing kunnen laten. Nu is bestuursrecht beslist geen strafrecht en is het voldoende als de bestuurder aannemelijk kan maken dat door de aan toezicht onderworpen eisen en voorwaarden overtreden zijn. Maar het is zeker geen rechteloos gebied voor hen die aan toezicht onderworpen zijn. Als een bewijsvergaring zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dan kan de toetsende instantie beoordelen dat dit verkregen bewijsmateriaal onder alle omstandigheden onrechtmatig is en dus niet gebruikt mag worden. Gelukkig wordt dat zelden aangenomen. Maar toch: met het toegenomen gebruik van het bestuurlijke strafrecht instrumentarium ligt hier wel een gevaar op de loer.

Meer weten?

Op de opleiding Integraal toezichthouder handhaving leer je hoe je het toezicht en de handhaving organiseert in jouw gemeente. De boodschap: schoenmaker blijf bij je leest is dan ook een belangrijke binnen deze cursus. Natuurlijk wordt door Yolanda daarom aandacht besteed aan wie welke leest gebruikt.