Het verhaal van een ervaringsdeskundige over zijn levensloop en criminele verleden

J is geboren en getogen in Eindhoven waar hij samen met zijn ouders en broertje woonde. Moeder was huisvrouw en vader werkte. Op de basisschool werd J zwaar gepest. Op zijn 10e werd dit hem teveel. Hij schreef een brief aan zijn moeder als schreeuw om hulp. Hierin benoemde hij dat hij het leven niet meer zag zitten en graag overgeplaatst wilde worden naar een andere basisschool. Zijn moeder gaf hieraan gehoor. Door de overplaatsing ging J weer met plezier naar school. Hij werd niet meer gepest en had zelfs vriendjes. Financieel ging het thuis voor de wind, totdat vader op een gegeven moment zijn baan verloor. J benoemt expliciet dat er géén sprake was van armoede. Het enige lastige was dat er onvoldoende te besteden was om te voorzien in de mooie spullen die leeftijdsgenootjes hadden.

Bregje Veltman, student Criminologie aan de Universiteit Leiden

Verslaafd aan drugs

Aan het eind van de basisschool kreeg J Havo/VWO-advies, maar besloot naar de Mavo te gaan waar hij een technische leerweg volgde. Op zijn 13e rookte J voor het eerst een joint. Hij werd hier echter zo ziek van dat hij zich voornam dit nooit meer te doen. Op school leerde J op zijn 15e zijn vriendin kennen. In zijn weekenden bracht hij tijd met haar door en sleutelde hij aan auto’s. Na de Mavo succesvol afgerond te hebben vervolgde hij zijn studieloopbaan op het middelbaar beroepsonderwijs waar hij zich verdiepte in het beroep van automonteur. Toen J op zijn 17e een bijbaantje had, kwam hij voor het eerst indirect in aanraking met cocaïne. Een aantal collega’s van hem waren zigeuners die niet vies waren van cocaïnegebruik. Ondanks J’s slechte ervaring met drugs op zijn 13e, vond hij dit uitermate interessant. Hij begon bij zijn collega’s te informeren naar de drug en besloot het (na werktijd) zelf ook eens te proberen. Hij was namelijk toch niet verslavingsgevoelig. Hier bleek hij, op zijn zachtst gezegd, nogal naast te zitten. J raakte binnen een mum van tijd verslaafd aan het kostbare en slopende goedje. Hij wist zijn gebruik goed verborgen te houden voor zijn omgeving.

Inbraken en fietsdiefstallen

Ondertussen leerde J de zigeuners op zijn werk beter kennen en besloot hij op zijn 17e op ‘het kamp’ te gaan wonen. Voor zijn ouders en vriendin was dit een opvallende keuze. Tijdens zijn verblijf op het kamp heeft hij zich meermaals schuldig gemaakt aan inbraken en fietsendiefstallen. Het ging op een gegeven moment echter mis en J moest het kamp verlaten. J was daarna regelmatig in de coffeeshop te vinden. Daar ontdekte hij rijkdom en dit vond hij uitermate interessant. In deze periode begon hij zich in te laten met het leegstelen van vrachtwagens. Hier viel financieel een hoop te halen. Toen J jonger was, was er onvoldoende geld om te kunnen voorzien in behoeften die boven de basis uitsteken. Zelf denkt J dat hij hierdoor wilde compenseren voor het verleden. Hij wilde veel geld verdienen en rijk leven. J ging op zijn 17e voor het eerst mee naar de activiteit waar de zigeuners zoveel geld mee wisten te verdienen. ’s Nachts bestalen zij vrachtwagenchauffeurs van hun kostbare vracht. Door eerst wat openingen te maken in de vrachtwagen werd duidelijk of de vracht winstgevend genoeg was. Was dit het geval, dan werd de vracht overgeplaatst naar een vrachtwagen van de zigeuners waarna zij ermee vandoor gingen. Deze praktijken vonden plaats door heel het land. J zijn vriendin wist wat hij uitvoerde, maar liet hem zijn gang gaan. Voor haar was dit absoluut geen reden hem te verlaten. Geld verdienen is nooit mis en het ontbrak hun relatie aan niets.

Burgerlijk leven versus criminele carrière

Rond zijn 19e kwam J op straat terecht waarna hij een halfjaar lang dakloos was. In die tijd was hij nog steeds samen met zijn vriendin. Na een tijd bood zijn vriendin aan dat J in kon trekken bij haar en haar moeder. J ging hiermee akkoord. Samen woonden ze voor een half jaar bij haar moeder waarna ze samen een appartement zijn gaan huren. Het ging naar omstandigheden goed, maar J was niet tevreden met het burgerlijke leven dat in het verschiet leek te liggen. Hij had het gevoel op een T-splitsing te staan: óf hij zette zijn burgerlijke leven voort, óf hij dook weer het criminele milieu in. Hij besloot op zijn 19e á 20e voor zichzelf dat een criminele carrière in ieder opzicht beter was voor hem en stelde een ultimatum aan zijn vriendin. Zijn vriendin besloot bij hem te blijven.

Sociale omgeving

J begon alles in gang te zetten om weer succesvol vrachtwagens te gaan bestelen. Hij nam de leidersfunctie op zich. J stelde een team samen waarmee hij vrachtwagens leeghaalde. Ondanks het feit dat dit de eerste keer was dat hij dit zelf organiseerde, ging het erg goed. Hij verdiende heel snel heel veel geld en kon in al zijn wensen voorzien. Dit voelde goed na een lange periode van armoede. Hij maakte destijds geen geheim van de manier waarop hij zijn geld verdiende en zijn omgeving reageerde hier anders op dan hij had verwacht. Toen J met een peperdure Mercedes bij zijn ouders aankwam had hij verwacht dat ze trots zouden zijn, maar hij bleek hier helemaal naast te zitten. Zijn ouders vonden het allemaal niet normaal. Ze gunden hem dat hij beter in zijn vel zat dan voorheen, maar ze wilden toch dat hij op een normale manier zijn geld ging verdienen. J vond het vervelend dat zijn ouders klaagden over zijn criminele activiteiten en wilde niet meer langskomen als dit het enige gespreksonderwerp was. Omdat er voorafgaand aan deze periode slecht contact was tussen J en zijn ouders, waren zij nu allang blij dat ze elkaar weer gevonden hadden. Zijn ouders zagen het min of meer door de vingers.

Normen overschrijden

Ondanks het feit dat J de nodige normen overschreed door vrachtwagenchauffeurs te bestelen, hield hij zich voor zichzelf toch aan bepaalde regels. Zodra hij merkte dat chauffeurs wakker werden van hun poging tot diefstal, blies hij die actie af. In zijn omgeving waren er nogal wat mensen die de chauffeur in zo’n situatie besloten te gijzelen, maar J wilde hier niets van weten. J was de leider en maakte het plan van aanpak. Alles was tot in de kleinste details geregeld. J was goed in zijn werk, het leverde veel geld op en de actie maakte het voor hem spannend en leuk. Hij verdiende destijds zoveel geld dat hij nu ook noemt dat hij zou liegen als hij zou zeggen dat hij dit niet af en toe zou missen. Drugs speelden een grote rol in zijn leven. J gebruikte van zijn 17e tot zijn 21e cocaïne. Op zijn 21e raakte hij in plaats hiervan verslaafd aan blowen. Dit deed hij tot zijn 25e waarna hij wederom verslaafd raakte aan cocaïne.

In aanraking met politie

J is meerdere keren in aanraking geweest met de politie. Meermaals hebben er achtervolgingen plaatsgevonden. J en zijn vakgenoten zijn regelmatig voor onderzoek opgehouden. J zegt zelf zo’n 20 keer voor onderzoek opgehouden te zijn, variërend van drie tot 20 dagen. Op zijn 21e werd J buiten heterdaad aangehouden. Hij is verraden door één van zijn chauffeurs. Pas op zijn 27e heeft J zijn straf uitgezeten door geknoei met bewijs, beroep en cassatie. Tijdens zijn criminele carrière woonde J met zijn vriendin in een wat slechtere buurt in Eindhoven. Van zijn 19e tot 24e hield J zich bezig met het leeghalen van vrachtwagens. Hij stopte toen omdat hij vader werd. De kinderwens was er al van begin af aan, maar nu was de situatie pas goed om een kind op te voeden. J haalde geen vrachtwagens meer leeg, maar hield zich wel bezig met andere illegale zaken om aan geld te komen. Er was voldoende geld en het gezin woonde in een goed huis. Het gezinsleven was naar omstandigheden stabiel.

Overvallen

J dealde in drugs. Bij een aflevering aan een adres werd hij overvallen. Hij bleek verraden te zijn door een goede bekende. J kreeg drie geladen vuurwapens op zijn hoofd en werd onder druk gezet om voor €30.000,- euro aan wiet af te staan. Door deze ervaring kreeg J een hoop stress en hij viel hij na 1 á 2 jaar terug in zijn cocaïnegebruik. Hij rookte voor honderden euro’s aan cocaïne per week. Toen J op zijn 27e zijn straf uit moest zitten, betekende dit dat hij 2 maanden ver van zijn dochter vandaan was. Zijn dochter vroeg keer op keer waarom papa niet mee naar huis ging. Het gemis van zijn dochter en relatieproblemen maakten zijn verblijf in de gevangenis extra zwaar. Toen J vrijkwam zat hij dicht tegen de bodem aan.

Middelengebruik

Voor een lange periode leefde J als het ware langs zijn gezin. Pas aan het eind van de middag stond hij op en bracht hij tijd door zijn dochtertje. ’s Avonds vergreep hij zich weer aan de middelen. Dit herhaalde zich zo’n anderhalf jaar lang. Eind 2013 trok J het niet meer. J was toen 28. Hij zag het leven op deze manier niet meer zitten. Hij was op dat moment naar eigen zeggen een wrak. Hij was op. Op zijn knieën richtte hij zich tot God en smeekte hij om hulp.

Afkicken

J zijn verslaving was sterk, maar hij was sterker. Hij biechtte alles op bij zijn moeder en zij heeft hem vanaf moment één bijgestaan. Zij hielp hem het licht aan het einde van de tunnel te vinden. Na het nodige zoekwerk kwam J terecht bij een afkickkliniek. In deze periode maakte zijn vriendin een einde aan een jarenlange relatie. Dit viel hem zwaar, maar hij kon niet anders dan dit accepteren. In de afkickkliniek is J dermate goed geholpen dat hij sinds 2014 volledig clean is.

Herstel

Na zijn opname is J vrijwilligerswerk gaan doen. Hij is cursussen gaan doen en kreeg zelfs een opleiding aangeboden. Nog geen anderhalf jaar na zijn detentie werkte J in een TBS kliniek. In zijn herstel is J gelovig geworden en daarin heeft hij enorm veel steun gevonden. God heeft voor J bepaalde dingen verwezenlijkt die hem zelf niet waren gelukt. Vandaag de dag bezoekt J nog steeds bijeenkomsten die bijdragen aan het herstel. Ook heeft J zich nooit meer bezig gehouden met criminaliteit. De band tussen J en zijn dochter is ontzettend sterk en het contact tussen hem en zijn ex is goed. Ze nemen samen, weliswaar afzonderlijk, de zorg voor hun dochter op zich.

Niet terugvallen

Ten tijde van dit gesprek is J 32 jaar oud en helpt hij verslaafden. Hierdoor ziet hij duidelijk hoe het voor hem was. Het houdt hem scherp en geeft hem redenen om niet terug te vallen. Zelf zegt hij: “Eigenlijk is het heel makkelijk, je hoeft alleen die eerste maar niet op te pakken”. J weet dat drugs een gemakkelijke vlucht zou zijn van negatieve gebeurtenissen die zich in zijn leven voordoen, maar kent de desastreuze gevolgen ervan. In zijn omgeving ziet hij oude bekenden bakken met geld verdienen, maar hij pakt dit niet weer op.

Opnieuw beginnen

J hoefde maar één ding te veranderen: álles. Hij heeft geen relatie meer, ander werk, hij is clean en doet geen criminele zaken mee. Kortom: hij doet alles anders. J beseft: “Ik heb echt een nieuw hoofdstuk in een boek gekregen. Ik ben écht opnieuw begonnen.”. J heeft naar eigen zeggen tien jaar lang met een masker opgelopen. Hij hield zichzelf overeind in een milieu waarin hij niet is opgegroeid. Ondanks zijn lieve, zachte karakter deed hij zich voor alsof hij één of andere maffiabaas was.

Ervaringsdeskundige

Nu is J gediplomeerd ervaringsdeskundige en werkt hij ambulant woonbegeleider. Collega’s kennen zijn achtergrond en gebruiken zijn levensverhaal zelfs als voorbeeld. Zijn kennis en inzicht bieden regelmatig uitkomst bij de ernstige verslavingsproblematiek van anderen. In zijn werk confronteert hij verslaafde cliënten met de harde werkelijkheid. Hij houdt van de doelgroep, maar hij drukt ze met de neus op de feiten indien nodig. Bij de begeleiding van verslaafden benadrukt J dat herstel bij jezelf begint. J werkt vanuit de ervaring die hij heeft opgedaan uit het gevangen zitten in een verslaving en staat regelmatig als spreker op grote congressen. J is blij met hoe het gelopen is, het had namelijk veel slechter af kunnen lopen. J is zich bewust van het feit dat hij zijn verleden niet kan veranderen. In plaats hiervan maakt hij er iets positiefs van: hij gebruikt zijn eigen verleden voor een rooskleurige toekomst voor anderen. J werkt heel veel, heel hard en met heel veel passie.

Meer weten?

• Op de opleiding Inzicht in de Criminologie leert u wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe u deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leert hoe u komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in uw gemeente.
• Op de opleiding ketenregisseur risicojeugd leert u hoe u komt tot een integrale persoonsgerichte aanpak van risicojongeren.
• Op de opleiding Overlastcoördinator leert u hoe u verloedering en ernstige overlast in uw wijk aanpakt.
• Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u samen met uw partners samenwerkt aan de aanpak van personen met verward gedrag.
• Op de opleiding procesregisseur personen met verward gedrag leert u hoe u de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in uw gemeente.
• Op de cursus Inzicht in de Verslavingszorg leert u hoe u de opvang en hulpverlening organiseert voor personen met een verslaving.