Hoe zet je als zorgorganisatie brandveiligheid op?

Peter Schut, docent op de opleiding Veiligheidscoördinator in de zorg en directeur van Octaaf Groep, kennisinstituut voor veiligheid, traint veiligheidsprofessionals in het creëren van een veilige en gezonde werkomgeving.

Tijdens een brandoefening in een zorgcentrum blijkt dat bewoners met reuma het glas van de brandmelder niet kunnen indrukken. Bij de brandtrappen staat een zee aan rollators. Ouderen en/of gehandicapten kunnen de trap niet af. De brandveiligheid moet anders. De hamvraag: hoe zet je als zorgorganisatie integrale brandveiligheid op?

Zorgorganisatie

De afgelopen jaren hebben we veel rapporten voorbij zien komen over brandveiligheid in een zorgorganisatie. Constatering was keer op keer dat het er niet goed voorstond. Peter Schut: “Maar ik merk nu een mindshift bij de bestuurder. Hij stelt zich de vraag waar hij als bestuurder verantwoordelijk voor is. En wat zegt de wet? Aan de wet voldoen is namelijk niet altijd hetzelfde als ‘het voor elkaar hebben’. Oftewel, ook al voldoet hij aan die wet, dan kan de instelling alsnog vijf of zes slachtoffers tellen bij een brand. Dat is schrikken. Dus beseft de bestuurder, dat hij veel meer zelf achter het stuur moet gaan zitten, samen met de brandweer, gemeente, Raad van Toezicht, OR en Cliëntenraad. Zeker in deze tijd waarin regels veranderen in het kader van het scheiden van wonen en zorg. Mensen met een lagere zzp-indicering (zorgzwaartepakket) blijven nu eerder thuis wonen. Soms met wat hulp van de thuiszorg. Stel er breekt een brand uit in een seniorenflat of een begeleid wonen project, wie is daar dan verantwoordelijk voor? De zorgorganisatie, gemeente, huurder van het gebouw en/of de cliënt zelf? Zeg het maar. Het is een grijze brei.”

Brandveiligheidsplan

Hoe zet een zorginstelling een integraal brandveiligheidsplan op? “Het begint bij de genoemde bewustwording van de bestuurder. Daarna kan hij samen met de interne adviseur schetsen hoe de brandveiligheid er binnen de instelling voor staat”, aldus Peter Schut. Hij vervolgt: “Zoals gezegd, misschien voldoet de instelling aan de wet, maar blijkt de brandveiligheid toch beter te kunnen. Accepteert de bestuurder dit? Vaak wil hij meer of betere brandveiligheid. Maar wat kost het om de vastgoedportefeuille met alle bouwtechnische eisen op het ambitieniveau te brengen? Daarbij is het onder andere van belang te kijken naar hoe lang de instelling het vastgoed nog in haar bezit wil hebben. Kortom, er dient – samen met gemeente en brandweer – een integraal brandveiligheidsplan met kosten en baten opgesteld te worden. Uiteindelijk besluit het bestuur, na raadpleging van Cliëntenraad en Raad van Toezicht, welke instrumenten wel of niet worden ingezet. Denk aan diverse bouwkundige maatregelen tot aan het inzetten van sprinklerinstallaties. Ook kan organisatorisch een en ander bijgesteld worden. Iemand in de nachtzorg kost 40.000,- euro per jaar. Een instelling kan ervoor kiezen om deze kosten te spenderen aan bijvoorbeeld bouwkundige of installatietechnische instrumenten.”

Veiligheidsborging

“Wat ik merk”, vervolgt Peter Schut “is dat de technische kant rondom brandveiligheid steeds meer op orde komt. Nu is het zaak brandveiligheid ook tussen de oren van de medewerker te krijgen. Dat kan met training in de vorm van bijvoorbeeld opleiding en training, e-learning of veiligheidsbewustzijnscampagnes. Waarmee we ‘duwen’ op het melden van incidenten en het constateren van afwijkingen op standaarden. We zorgen er voor dat een medewerker alert is. Een kabeltje boren door een brandscheidende wand, kan en mag niet als deze niet weer wordt dichtgemaakt conform de regels. Borg je deze aanpak ook aan de achterkant met het facilitair bedrijf, dan zullen we uiteindelijk zien dat brandveiligheid ook echt in de genen gaat zitten.”
Is het mogelijk om ook de cliënt wat meer sturing te geven rondom brandveiligheid? Peter Schut: “Dat blijkt lastiger, maar is niet onmogelijk. Het vergt een doelgroepspecifieke aanpak. ‘Gewone’ burgers hebben al moeite met het nemen van de juiste beslissingen bij brand. Laat staan bijvoorbeeld ouderen of gehandicapten. Er is paniek. Desalniettemin hebben ook zij, net als elk ander individu, een bepaalde verantwoordelijkheid.”

Overheid

Integrale brandveiligheid binnen een zorgorganisatie begint bij bewustwording en draagvlak van het bestuur. Afhankelijk van de situatie kunnen dus diverse instrumenten ingezet worden. Prettig zou zijn, volgens Schut, als de overheid ook nog eenduidiger wordt wat betreft gelijkwaardige oplossingen. Hij zegt: “Stel een instelling bedenkt iets slims op het gebied van brandveiligheid. Omdat die instelling in 16 veiligheidsregio’s zit van in totaal 250 gemeenten, is er een uitdaging. De instelling moet langs al die regio’s of gemeenten om zijn gelijk te krijgen. Dat valt niet mee. Dus zou het fijn zijn, als de overheid hierbij een handje helpt. Zorgt voor landelijke eenduidigheid. Zet de bestuurder niet op de rem. Zoals ik al eerder zei, laat hem zelf achter het stuur zitten daar waar het gaat over brandveiligheid.”

Meer weten?
Op de opleiding Veiligheidscoördinator in de zorg leert u hoe u de veiligheid in uw zorginstelling waarborgt.

Op de opleiding Fire Safety Manager leert u hoe u brandgevaarlijke situaties voorkomt in uw organisatie.