SBO Blog Het blog van Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid
In aanloop naar de derde editie van het congres Radicalisering & terrorisme op 12 december 2017 op The Hague Security Delta Campus interviewden wij Massoud Djabani, docent op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme en spreker op het congres Radicalisering & Terrorisme. Massoud Djabani doorliep ooit zelf het radicaliseringproces, van beginstadium tot en met de extreme eindfase ‘terrorisme’. Hij wist zich uiteindelijk uit een terroristische sekte te ontworstelen en zijn eigen identiteit te hervinden. Het werd zijn levensdoel zich in te zetten radicalisering in alle fasen te voorkomen, hiertoe richtte hij Preventie Radicalisering op. Door middel van lezingen en trainingen geeft hij inzicht van binnenuit in de voedingsbodems en gradaties van radicalisering, in de dissociatietechnieken toegepast door terroristische leiders, alsmede in het losmakingproces en de preventiemethoden om de maatschappij ‘in te enten tegen radicalisering’.
Wat is de impact van de terroristische dreiging op de samenleving?
Terroristische dreiging heeft een enorme invloed op de samenleving. Door angst te zaaien creëren terroristische groeperingen bewust spanning en onstabiliteit in de maatschappij. Er ontstaat daardoor wantrouwen tussen bevolkingsgroepen en culturen, welke steeds heftiger op elkaar gaan reageren. Nationalisme neemt buitenproportionele vormen aan. Polarisatie, een van de grootste voedingsbodems voor radicalisering, neemt toe. Terroristische organisaties maken gebruik van de chaos die zo ontstaat in een onstabiele, verdeelde en angstige samenleving. Hun actieradius kan daardoor steeds groter worden en zowel emotioneel bewogen jongeren als gefrustreerde individuen zullen dan sneller ten prooi vallen aan de wervingstechnieken van dergelijke groeperingen.
Welke (nieuwe) vormen van radicalisering en terrorisme signaleer je? En hoe kunnen overheden, bedrijven en burgers hierop anticiperen?
Radicalisering begint altijd en overal met een zwart-wit visie, welke steeds extremere vormen aanneemt, heftige emoties spelen daarbij een grote rol. Bij wervingen door radicale organisaties wordt dan ook bewust op deze emoties ingespeeld, men wakkert ze aan en spiegelt tegelijkertijd een ‘utopia’ voor. Vooral emotioneel bewogen jongeren zijn hier heel gevoelig voor. De aanleiding tot radicalisering is divers en kan beginnen vanuit heftige frustratie of betrokkenheid, maar ook vanuit extreem idealisme, welke het gevaarlijkst is, onder andere Jihadisme is hierop gebaseerd; de obsessie tot het geïdealiseerde doel heiligt dan alle middelen. Waar wervingen door radicale en terroristische groeperingen eertijds voornamelijk op straat en binnen bepaalde groepen plaatsvonden, gebeurt dit nu steeds vaker via de sociale media: zelfrekrutering vanachter de computer. Hoewel dit veel moeilijker te signaleren is, worden er wel precies dezelfde technieken van beïnvloeding en indoctrinatie gebruikt. Het is dus juist in verband met deze niet te controleren wervingen zeer belangrijk in de gehele samenleving ‘weerbaarheid tegen beïnvloeding’ op te bouwen’. Brede voorlichtingen op dit gebied via scholen, bedrijven, overheid en alle media zijn daartoe noodzakelijk. Werknemers en burgers die op basis van goede voorlichting innerlijke weerbaarheid hebben opgebouwd en de tactieken van indoctrinatie en manipulatie via internet doorzien, zullen dit in de opvoeding en leefomgeving doorgeven. Om te voorkomen dat eenlingen gaan isoleren, frustratie opbouwen en via internet rekruteren is een stabiele samenleving waarin elk individu het gevoel heeft mee te tellen van groot belang.
Hoe kunnen de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap samenwerken om radicalisering en terrorisme waar mogelijk te voorkomen en waar nodig te bestrijden?
Maatschappelijk gezien zal het noodzakelijk zijn dat zowel wetenschap, instanties en bedrijven, alsook moskeeën, kerken, buurthuizen en organisaties informatie gaan delen en samenwerken om radicalisering te voorkomen. Een verbeterde coördinatie is dus van groot belang. Als men daarbij tegelijkertijd gebruik maakt van de kennis die ervaringsdeskundigen kunnen aanleveren, zullen door deze samenwerking alle voedingsbodems en fasen van het radicaliseringproces duidelijk in beeld worden gebracht. Het is absoluut noodzakelijk de voorfasen en oorzaken van radicalisering te doorgronden en bij de wortel aan te pakken, want terrorisme is de extreme eindfase van radicalisering. Elke terrorist heeft eerst een radicaliseringproces doorlopen, het is daarom van belang de gehele samenleving in te enten tegen radicalisering. Om dit te kunnen realiseren is het nodig om in alle lagen en de gehele breedte van de maatschappij preventiemethoden door te voeren. In het onderwijs dienen docenten op gebied van preventie getraind te worden en behoren speciale lesprogramma’s opgezet te worden om zwart-wit visie te voorkomen en ‘weerbaarheid tegen beïnvloeding’ op te bouwen, zodat jongeren van binnenuit beschermd zijn tegen wervingstechnieken. Ook ouders en jeugdwerkers zullen hun steentje moeten bijdragen, zij horen dan ook goede voorlichting op dit gebied te ontvangen. Het is daarbij zeer belangrijk om in communicatie te blijven met jongeren die neigen tot radicalisering of al geradicaliseerd zijn; als zij hun gevoelens open kunnen uitspreken kan dit verdergaande escalatie voorkomen. Wijkagenten, jeugdwerkers en docenten kunnen hier een belangrijke rol vervullen; als zij middels trainingen een speciale methodiek aanleren om in communicatie te komen met individuen die radicaliseren, zullen ze in staat zijn spanningen tijdig te kanaliseren. Het is eveneens belangrijk dat zij trainingen volgen op gebied van preventie, om vroegtijdig voedingsbodems en signalen te herkennen. Ook ouders horen hierover voorlichting te krijgen.
De overheid zal extra maatregelen moeten doorvoeren om voedingsbodems als polarisatie, discriminatie, isolatie in de maatschappij te voorkomen, het integratiebeleid drastisch te verbeteren en tegelijkertijd traumaverwerking te bieden. Door spanningen en kloven tussen bevolkingsgroepen te voorkomen en stabiliteit zeker te stellen, wordt de kans op ontsporing veel kleiner. Tevreden burgers zullen nooit radicaliseren, ze voelen zich juist verantwoordelijkheid voor de samenleving. Van belang is ook dat de overheid via media en voorlichtingsprogramma’s informatie gaat verspreiden over wervingstechnieken, zodat men deze kan herkennen. Hierbij is aan te raden gebruik te maken van ervaringsdeskundigen en serieuze spijtoptanten, zij kunnen door ‘kennis van binnenuit’ de werkwijze, wervingsmethoden, doelstellingen en dekmantels van terroristisch organisaties ontmaskeren. Overheid en bedrijven, vooral internationale bedrijven, hebben stabiliteit, zekerheid en veiligheid nodig om lange termijnplannen te kunnen realiseren. Om een stabiele, veilige situatie tot stand te kunnen brengen moet veel meer geïnvesteerd te worden in de preventieve kant. Zowel instanties als bedrijven kunnen een grote rol spelen op gebied van preventie door hun medewerkers goed voor te lichten en trainingen op dit gebied te laten volgen.
Wat zijn beste practices op het terrein van de aanpak van radicalisering en terrorisme? En wat kunnen we hiervan leren?
Voor de aanpak van radicalisme en terrorisme blijkt vooral het sneller signaleren en vroegtijdiger onderkennen en aanpakken van voedingsbodems zeer effectief. Des te eerder de voorstadia doorgrond en herkend worden, des te sneller men radicalisering voor kan zijn. Om ‘onzichtbare signalen’ waarneembaar te maken zijn speciale trainingen nodig waarin inzicht van binnenuit gegeven wordt. Ook investering in Interculturele Communicatie met de doelstelling cultuurkloven te overbruggen blijkt absoluut noodzakelijk, want als tussen culturen geen goede communicatie tot stand komt, vormt dit een voedingsbodem voor radicalisering aan beide kanten. Op dit gebied valt nog heel wat te doen. De ervaring heeft ons geleerd dat om radicalisering, en de extreme eindvorm terrorisme, te voorkomen het allereerst noodzakelijk is het verschijnsel in zijn geheel te doorgronden en de oorzaken te onderzoeken, om van daaruit de juiste preventiemethoden op te kunnen zetten. Met repressie bestrijden we alleen de uitingsvormen en gevolgen, de buitenkant van radicalisering. Door in te zetten op preventie kan radicalisering met wortel en al worden uitgeroeid. Een ingeënte en weerbare maatschappij hoeft niet beducht te zijn voor de manipulatie en indoctrinaties van terroristische organisaties, want deze zullen dan geen vat hebben op de burgers en groeperingen.
Meer weten?
Op het congres Radicalisering en terrorisme leert u hoe u misstanden veroorzaakt door (ideologische) radicaliserende groeperingen voorkomt.
Op de cursus Bestuurlijke aanpak van radicalisering en terrorisme leert u hoe u komt tot een integrale aanpak van (ideologische) radicaliserende groeperingen.
