Integrale aanpak agressie en geweld

Werknemers met een publieke taak hebben met grote regelmaat te maken met agressie en geweld tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden. Uit onderzoek blijkt dat in het afgelopen jaar 25% van de medewerkers slachtoffer was van agressie en geweld. Dit raakt niet alleen de individuele medewerker, maar het bedreigt ook de adequate uitvoering van de publieke taak en veroorzaakt onveiligheidsgevoelens bij de burger. Aan het woord zijn verschillende experts over de aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak.

Kansen en uitdagingen bij de aanpak van agressie en geweld tegen publieke dienstverleners

Ongeveer één op de drie werknemers met een publieke taak heeft te maken met agressie en geweld, vooral in de gezondheidszorg, bij politie en justitie en in het openbaar vervoer. De meest voorkomende vorm van agressie en geweld is intimidatie. Slachtoffers kampen vaker met gezondheidsproblemen, zijn vaker ziek en minder tevreden met hun werk. Het is voor de slachtoffers, hun organisaties en voor de samenleving als geheel van groot belang dit probleem zoveel mogelijk in te dammen. En – als het toch een keer misgaat – de beste nazorg en opvang te leveren. En te leren van incidenten. Dat spreekt allemaal voor zich, toch? Waarom is het dan toch zo moeilijk voor veel organisaties om agressie en geweld echt aan te pakken? Dat komt voornamelijk, is mijn ervaring, doordat beleid en werkvloer niet genoeg op elkaar aansluiten. We moeten van papier naar praktijk – en weer terug. Daar richt ik me dan ook vooral op sinds ik in 2006 begon met onderzoek en advies op het thema Veilige Publieke Taak. Wat ik heb geleerd? Het is helemaal niet zo moeilijk om intern een norm af te spreken. Het wordt pas moeilijk als die norm moet worden uitgedragen en als er actie moet worden ondernomen als de norm wordt overschreden. Daar liggen de échte uitdagingen en, gelukkig, ook heel veel kansen.
Sander Flight, zelfstandig adviseur en docent op de cursus Integrale aanpak agressie en geweld, verrichte in opdracht van het ministerie van BZK programma Veilige Publieke Taak een onderzoek naar agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak, begeleide in opdracht van het ministerie van VWS in het kader van Veilig Werken in de Zorg 30 zorginstellingen bij het ontwikkelen van een aanpak van agressie en geweld en trainde in het kader van Veilig Onderwijs docenten in het voortgezet onderwijs om beter om te gaan met agressie en geweld

Programma Veilige Publieke Taak en de aanpak van agressie en geweld

Via het programma Veilige Publieke Taak coördineert sinds 2007 de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de aanpak die zicht richt op het voorkomen, beperken en afhandelen van agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak. Deze aanpak bestaat uit werkgeversmaatregelen (vanuit BZK en de vakdepartementen), strafrechtelijke maatregelen en maatregelen die gericht zijn op de regionale (keten) samenwerking. Het programma vervult een coördinerende, aanjagende en stimulerende rol richting de primair verantwoordelijke partijen.

Ilse Zuijderwijk, accountmanager bij het programma Veilige Publieke Taak van het ministerie van BZK, levert diensten en instrumenten aan organisaties en medewerkers met een publieke taak, om hen te ondersteunen in hun aanpak van agressie en geweld

Schoolveiligheid: van curatief naar preventief

Scholen hebben steeds vaker te maken met geweld, agressie of andere calamiteiten. Enerzijds gaat het om ernstige incidenten waarbij leerlingen en personeel direct betrokken zijn, zoals steek- en schietpartijen. Anderzijds hebben gebeurtenissen (ver) buiten de school, een grote impact. Denk aan de ramp met de MH17. Veel scholen investeerden de afgelopen jaren in het vergroten van de fysieke en sociale veiligheid door instrumentele maatregelen als detectiepoortjes, hekken en regelgeving. Soms is er een begin gemaakt met een calamiteiten- of crisisplan, maar weinig scholen kennen een cultuur waar schoolveiligheid een integraal onderdeel is van het pedagogisch klimaat; preventief, maar ook curatief. Calamiteitenmanagement vraagt om expertise binnen en buiten de school en onderhoud door regelmatig met elkaar de veiligheidssituatie te bespreken en crisissituaties te oefenen, ook als daar geen directe aanleiding voor is. In een tijd waar scholen directer dan ooit verbonden zijn met de buitenwereld (radicalisering, sociale media en terrorisme) is dit allesbehalve een overbodige luxe.
Machiel van de Laar, adviseur schoolveiligheid bij KPC Groep, docent op de cursus Integrale aanpak agressie en geweld en lid van het Calamiteitenteam dat al ruim 10 jaar 24-uurs ondersteuning biedt bij incidenten op scholen, publiceerde in opdracht van het ministerie van OCW het rapport Als een ramp een school treft

Veiligezorg

Werknemers met een publieke taak krijgen steeds vaker te maken met agressie, geweld en intimidatie (AGI). Bij nieuwbouw, verbouw en renovatie kunnen technieken en maatregelen worden meegenomen die bijdragen aan het beheersbaar maken van AGI incidenten. Bij nieuwbouw van het Jeroen Bosch ziekenhuis is in de ontwerpfase al rekening gehouden met het beheersbaar maken van AGI incidenten. Daarnaast bepaald in grote mate de bejegening van de professional in het publieke domein, of een potentieel incident beheersbaar blijft of juist escaleert. Het is belangrijk om de fysieke maatregelen en de bejegening van professionals goed op elkaar af te stemmen.

Jeroen Peijnenburg, hoofd beveiliging bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis, docent op de cursus Integrale aanpak agressie en geweld en lid van de landelijke klankbordgroep beveiliging zorginstellingen, een platform voor beveiligingsmanagers in de zorgsector

Veiligheidsbewustzijn

In onze ‘risicosamenleving’ worden we met steeds meer risico’s, ook op de werkplek, geconfronteerd. De vraag welke veiligheidsmaatregelen reëel en wenselijk zijn moet gebaseerd zijn op een realistische risico-analyse. Hoe gaat u om met de objectieve onveiligheid en subjectieve onveiligheid? Nog belangrijker is het veiligheidsbewustzijn van de medewerkers. Protocollen en huisregels hebben alleen effect als er cultuur is van elkaar hierop mogen aanspreken. Veel maatregelen staan of vallen met de mens erachter. Is er daarnaast voldoende ‘awareness’ in uw organisatie dat het voorkomen van agressie start met een klantgerichte houding en cultuur? Daarin zijn medewerkers een belangrijkere (f)actor dan zij vermoeden.

Michiel Jansen en Leon Meijs, initiatiefnemers van Factor Veiligheid, begeleiden en adviseren organisaties met een publieke taak bij het voorkomen dan wel beperken van agressie- en geweld tegen hun medewerkers

Borgen van integrale aanpak agressie en geweld

In de VPT regio Oost-Brabant is het project Veilige Publieke Taak (VPT) “geadopteerd” door het veiligheidsoverleg. Het is een manier van verankeren in bestaande geborgde overlegstructuren.
Maar het is en blijft een vreemde eend in deze bijt. Immers, bij de meeste VPT organisaties is veiligheid geen core-busniness. Hoe kun je tocht vastigheid krijgen voor VPT?
Ton Wouters, projectleider Veilige Publieke Taak bij de regio Oost Brabant, waarin 41 gemeenten samenwerken aan het voorkomen dan wel beperken van agressie en geweld tegen publieke dienstverleners

 

Meer weten?

Op de cursus Integrale aanpak agressie en geweld leert u hoe u met een pakket van veiligheidsmaatregelen agressie en geweld tegen uw medewerkers voorkomt dan wel beperkt.