Klaar

Soms ben ik er ineens helemaal klaar mee. Met verbinden, in contact blijven, stapje voor stapje werken aan respect en begrip. Maar evengoed met de vriendelijke welwillendheid die je dan vaak terugkrijgt. Slappe hap! De beuk erin! Dat zegt mijn gevoel soms. Mag het ook eens even flink knallen?

Kees Dijkman, ambassadeur voor Samen Sterk zonder Stigma, een samenwerkingsproject van Mind NL, GGZ Nederland en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) en partner van het congres Personen met verward gedrag.

Oké, ik weet het. Als je stigmatisering wilt bestrijden is echt het meest effectieve dat je kunt doen: ruimte maken voor ontmoeting, onder het motto ‘Openheid leidt tot begrip’. Dat is niet alleen wetenschappelijk goed te onderbouwen, het werkt ook echt, in de praktijk. Daarom is het beleid bij Samen Sterk om bij de aanpak van stigmatisering in de media niet aan ‘naming and shaming’ te doen. Ook niet als we publicaties tegenkomen die ronduit denigrerend of beledigend zijn voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Vertellen wat een bepaalde uitlating met jou doet mag altijd, ook in klare taal. Maar we laten die feedback altijd volgen door een opening voor een gesprek. Dus, nee, ik ga hier geen ‘wall of shame’ oprichten. Ik ben namelijk overtuigd van dat beleid. Mijn verstand dan. Mijn hart niet altijd.

Één oplossing?

• ‘Ik zie maar één oplossing,’ schreef iemand in een ingezonden brief in een grootstedelijk dagblad, naar aanleiding van de overlast door toeristen in de binnenstad. ‘De psychiatrische patiënten verplaatsen naar de binnenstad en het aantal toeristen wordt vanzelf minder.’
• ‘Natuurlijk hoef je niet met een psychiatrisch patiënt of een of andere schreeuwlelijk te gaan kletsen. Met die types heb ik ook niks,’ vond een televisiepresentator, geïnterviewd in een programmablad.
• ‘Wat mij betreft springt ze van een hoge flat,’ zei een slachtoffer van stalking door een persoon in een acute psychose, tegen een journalist van een landelijk dagblad. ‘Dan houdt ze pas écht op.’ De journalist schreef het op en liet het in de krant verschijnen onder de kop ‘Stalker zet door, zelfs vanuit het gesticht’. Een tweede slachtoffer van dezelfde mevrouw schrijft op zijn blog: ‘Ik heb haar en mezelf beloofd dat het een hete herfst zou worden als ze op de oude voet zou doorgaan. En laat een ding duidelijk zijn, wat ik beloof kom ik na. Er zit een veeg uit de pan aan te komen.’

Nuanceren

Blogs zijn meestal niet bedoeld om te nuanceren. Toch ga ik dat hier wel doen. Dit zijn extreme voorbeelden. Ze springen eruit in een zee van begripvolle verhalen in de media over mensen met een psychische kwetsbaarheid.

• ‘Verwarde mensen hebben een probleem, ze zijn het niet,’ kopte een opinieblad boven een stevige analyse.
• ‘We zijn te bangelijk geworden,’ stelde een psychiater in een lang, genuanceerd interview in een regionaal dagblad. ‘Lijden, dat vinden we in onze maatschappij doodeng.’
• ‘De paniek die opkomt als je voelt dat je het ontoelaatbare ooit toch zou kunnen doen,’ schreef een psycholoog in een boekbespreking voor een landelijk dagblad. ‘De angst om er met anderen over te praten, omdat die daarvan zullen schrikken, zich bedreigd voelen, het belachelijk of gestoord vinden, je niet meer normaal zullen behandelen.’
• ‘In de cel worden die mensen niet beter, dat kan de ziekte zelfs verergeren. We moeten toe naar een tijdelijke opvang die medisch geschikt is,’ zei een burgemeester, die koste wat kost wil voorkomen dat ‘verwarde personen’ in de cel belanden.

Hart van mij, houd je in

Dus, hart van mij, houd je even in. Zoek uit hoe het zit. Benader mensen met een open instelling. Val niemand aan. Luister eerst. Dat heb ik gedaan. En wat blijkt?

• De ingezonden brief is geschreven door een mevrouw die zelf met een psychische kwetsbaarheid te maken heeft. Haar brief was cynisch bedoeld, ze wilde vooral aandacht vragen voor het gebrek aan zorg voor mensen zoals zij. ‘Dat is kennelijk verkeerd overgekomen,’ geeft ze per mail toe.
• De televisiepresentator is op Facebook door heel veel mensen aangesproken op zijn uitlatingen. Hij heeft daar vervolgens zijn excuses aangeboden: ‘Ik lees nu ook dit artikel en schrik van mijn quotes over psychiatrisch patiënten. Ik begrijp de reacties van de mensen hierop en bied mijn excuses hiervoor aan. […] Ik wil de psychiatrisch patiënten zeker niet in de hoek van de schreeuwlelijken zetten! Dat slaat nergens op. […] Wat er nu staat is grof en niet de bedoeling. […] Ik sluit niet uit dat ik het eruit gegooid heb, tussen een golf van woorden. Ik ben een ouwehoer… Een vergissing.’
• Met de journalist van het landelijke dagblad, die schreef over de slachtoffers van een stalker met een psychische kwetsbaarheid, proberen we nog in gesprek te komen.

Wordt vervolgd!

Meer weten?

• Op het congres Personen met verward gedrag hoort u hoe u samen met uw partners samenwerkt aan de aanpak van personen met verward gedrag.
• Op de opleiding procesregisseur personen met verward gedrag leert u hoe u de opvang en hulpverlening voor personen met verward gedrag organiseert in uw gemeente.
• Op de opleiding beleidsadviseur integratie en diversiteit leert u hoe u ervoor zorgt dat (nieuwe) bewoners integreren en participeren in de samenleving met behoud van hun eigen identiteit en gebruiken zonder dat zij te maken krijgen met discriminatie en polarisatie.
• Op de opleiding coördinator eenzaamheid en sociaal isolement leert u hoe u de sociale cohesie bevordert en eenzaamheid en sociaal isolement waar mogelijk voorkomt en waar nodig doorbreekt.