Maak uw gemeente droneproof!

Iedereen kent ze. Die futuristische vliegende robots met dat zoomende geluid. Ze bestaan in allerlei vormen en maten. Sommige maken foto’s en video’s voor sociale media, andere maken inspectiebeelden van bouwwerken, nog weer andere hangen vol met meetapparatuur en we zien ze zelfs al vliegen als pakketbezorgers (van defibrillatoren en medicijnen tot een pakketje van Amazon). De topman van Boeing zegt zelfs dat de eerste automatisch bestuurde taxidrone binnen vijf jaar operationeel zal zijn. Let wel, deze man roept dit niet zomaar. Die heeft, voordat ze hij soort uitspraken deed, echt wel even bekeken of dat realistisch is. Ja beste mensen, ook in Nederland staat dit te gebeuren.

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld, hoofddocent van de cursus Drones in de openbare ruimte en dagvoorzitter op het congres Drones in het publieke domein.

Drones en droids

Pakketjes gaan met drones en droids (de rijdende robot) bezorgd worden. Dat is niet alleen duurzaam doordat er geen verpakkingsmaterialen meer nodig zijn, maar ook energiezuinig doordat ze allemaal elektrisch worden aangedreven en men dat met wind en zonne-energie wil opwekken. In Rotterdam is een Qatari’s bedrijf gestart, omdat de Nederlandse wetgever wel in is voor innovatie en pilots. In Amsterdam is onlangs een taxidrone (als pilot) geland in de Johan Cruijf Arena. Zo ver van je bed is deze sciencefiction toch niet he?

Waar moet je als gemeente rekening mee houden?

We moeten onderscheid maken tussen drones die de gemeente zelf inzet en drones die bewoners of bedrijven inzetten voor zowel hobby als bedrijfsmatige doeleinden. Laten we beginnen bij drones die je als gemeente gaat inzetten. Het is namelijk niet geheel ondenkbaar dat afdelingen die controles uitvoeren op illegale bouwwerken hun informatie real-time gaan vergaren met gebruik van drones.

Topless in je eigen tuin

Dan lig je op een mooie zonnige dag topless te zonnen, blijft er een drone hangen boven je tuin en dan blijkt deze ook nog eens van de gemeente te zijn! Ik kan me voorstellen dat je gevoel van privacy ver te zoeken is. We hebben dan een vraagstuk rondom informatievergaring. Met welk doel mag je deze informatie vergaren? Hoe verwerk je deze informatie en hoe zorg je ervoor dat er geen oneigenlijk beeldmateriaal in naar voren komt? Immers, je wilt toch niet dat je als gemeente een topless zonnende vrouw in je systeem hebt staan (met een illegaal schuurtje als doeleinde), waarbij je een Wob-verzoek krijgt en je die naaktbeelden moet gaan delen (fictieve situatie).

Hobbydronevliegers

Iedere gemeente gaat hiermee te maken krijgen of heeft hier al mee te maken. De vraag is: wat is acceptabel? Er zijn namelijk al redelijk duidelijke richtlijnen over waar men wel en niet mag vliegen (niet boven mensenmassa’s, bebouwde gebieden en No-Fly-Zones, hoogte en afstand is gereguleerd, het moet in zicht zijn van de bestuurder, etc.). Echter, we zien in nieuwsberichten toch regelmatig privacyvraagstukken en -schendingen ontstaan. Je zal dus als gemeente moeten bepalen wat je wel en niet acceptabel vindt. Is het bijvoorbeeld oké als men met een drone vliegt boven een kinderspeeltuintje buiten de bebouwde kom? Je kan als gemeente de kwaliteit van die drone niet garanderen en als hij per ongeluk naar beneden komt vallen, kan dat ernstige schade toebrengen aan spelende kinderen.

Bedrijven met drones

Een gemeente kan een vergunningsaanvraag binnenkrijgen voor het vliegen van een drone bij een evenement (en dus boven een mensenmassa). Hoe ga je beoordelen of dat toelaatbaar is, of die drone veilig is, welke criteria voor het vliegen met drones dan gelden en hoe ga je dit dan allemaal handhaven? We komen er dus achter dat de drone bij iedere gemeente van invloed gaat zijn op haar beleid, regelgeving en procedures. Dat wil zeggen dat er enige kennis benodigd is om deze zaken goed te regelen.

Handhaving

De handhaving van drones wordt door de politie gedaan. Echter, hoe weet de politie wanneer je als gemeente een bepaalde drone een vergunning hebt gegeven? En hoe weet de politie hoe die betreffende drone er dan uitziet? Bij grote evenementen zoals de Nijmeegse vierdaagse of Koningsdag in Amsterdam, is het niet geheel ondenkbaar dat er meer dan een drone zal rondvliegen. De key is informatie-uitwisseling. Dat klinkt misschien simpel, maar dat is in de praktijk meestal een kenmerkend zuchtwoord. Het is gewoon lastig om te weten welke informatie je als gemeente legitiem mag delen met partners. Dat wil alleen niet zeggen dat het niet kan! Sterker nog, het kan heel goed! Als je maar even weet hoe ;-).

Informatie-uitwisseling

Deze informatie-uitwisseling is een puntje dat in de praktijk niet alleen de uitwisseling van informatie behelst tussen de gemeente en de politie, maar ook tussen afdelingen binnen eenzelfde gemeente. Neem als voorbeeld dronebeelden die verkregen zijn voor het in kaart brengen van iemands tuin (op illegale bebouwing), waarbij een aantal wietplanten op beeld wordt vastgelegd. Het doel voor die beelden was niet om delicten vanuit het wetboek van Strafrecht op te sporen, maar om situaties volgens de ruimtelijke regelgeving op naleving te controleren. Daarom mogen deze beelden niet zomaar door worden gespeeld naar de afdeling veiligheid.

Experimenteer met drones

Een raadslid uit Hengelo schreef in 2016 al een artikel waarin hij gemeenten opriep om te gaan experimenteren met drones. Het biedt namelijk grote economische kansen, kansen voor de veiligheid bij een proactieve houding en potentiele kansen rondom werkgelegenheid. Gemeenten kunnen experimenteren met de inzet van drones voor taken rondom handhaving, controle, inspectie en toezicht. Burgers kunnen experimenteren met het besturen van een drone. En bedrijven kunnen experimenteren met allerlei oplossingen rond pakketbezorging, persoonsvervoer, fotografie, etc. We hebben in Nederland een aantal van dit soort locaties en de overheid wil het opzetten van nieuwe testlocaties ook vergemakkelijken.

Meer weten?

• Op het congres Drones in het publieke domein hoort u wat de belangrijkste trends en ontwikkelingen zijn op het terrein van drones en welke kansen en risico’s dit met zich meebrengt.
• Op de cursus Drones in de openbare ruimte leert u hoe u drones kunt inzetten om de veiligheid te bevorderen en welke contra drone interventies u wanneer kunt gebruiken wanneer drones worden misbruikt.