Milieucriminaliteit gefaciliteerd door overheden

Er zijn weinig onderwerpen die zo paradoxaal zijn in saaiheid. Tja, laten we eerlijk zijn. Het klinkt ook oersaai. Echter, de aanpak hiervan is er een van zoveel meer actie dan men in eerste instantie zou verwachten! Op de gedachte dat de aanpak van milieucriminaliteit minder spannend is dan andere criminaliteitsvormen, zegt Toine Spapens (lector aan de politieacademie): “Dat is volkomen ten onrechte: criminele samenwerkingsverbanden die zich bezighouden met stroperij of de handel in illegaal vuurwerk, doen qua afscherming en geweldspotentieel vaak niet onder voor handelaars in harddrugs.”

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld en dagvoorzitter op het congres Milieucriminaliteit.

Diep verontrustend

De gedachte dat de aanpak van milieucriminaliteit saai is, heb ik snel laten varen. Sterker nog, mijn hart ging sneller kloppen. Van woede, onrecht en frustratie. Sommige landen gaan zo ongelooflijk dom om met deze wereld. Laat me hierbij een voorbeeld geven. China heeft sinds kort het verbod op de handel in tijgerbotten en neushoornhoorn opgeheven. Waarom vraagt u zich af? Omdat er volgens mythische verhalen geneeskrachtige eigenschappen aan worden toegeschreven. De medicijnindustrie in China heeft duizenden (met uitsterving bedreigde) tijgers in boerderijen zitten, om botten te produceren voor het maken van medicijnen. Kleine kanttekening: er bestaat geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het ook maar enige positieve werking heeft. Wereld Natuur Fonds spreekt uit dat ze de afschaffing van dit verbod diep verontrustend vinden en dat dit wereldwijde schadelijke consequenties heeft.

Geld is belangrijker dan het morele kompas

Ik vraag me af waarom de Chinese overheid dit verbod zou opheffen, terwijl ze weten dat dit wereldwijde commotie veroorzaakt en er geen enkel empirisch bewijs voor bestaat dat het ook maar enige positieve werking heeft? Het antwoord zal u niet verbazen: geld, money, floes, doekoe. De handel in deze producten levert onmogelijk veel geld op. Geschat wordt dat er jaarlijks zo’n 23 miljard dollar wordt verdiend in de illegale handel van wilde dieren. Dit soort astronomische bedragen voelen voor ons onwerkelijk. 23 miljard is 23.000 miljoen dollar. 23.000.000.000 dollar ieder jaar!

Verdeling criminele winsten

Maar hoe staat dat dan in verhouding tot andere criminaliteitsvormen? Nou, milieucriminaliteit staat op de vierde plaats:

1. Merkvervalsing 540 miljard dollar
2. Verdovende middelen 323 miljard dollar
3. Illegaal gokken 140 miljard dollar
4. Milieucriminaliteit 33 tot 75,5 miljard dollar

Hierbij is een schatting gemaakt van de illegaal verkregen winsten. Dat is dus geen omzet, want de onkosten zijn er al vanaf gehaald.

Parallelle economie

We horen tegenwoordig veel over het ontstaan van een parallelle economie. Dat ontstaat doordat er over bovengenoemde winsten, geen belasting wordt afgedragen en het vaak witgewassen wordt binnen faciliteiten van de bovenwereld. Toch als ik dan kijk naar waar de politie zich voornamelijk op richt, zie ik op bovengenoemde thema’s weinig aandacht (misschien de verdovende middelen steeds meer).

Waar is de handhaving en opsporing dan mee bezig?

Het is in Nederland nog steeds zo dat delicten waar de burger last van heeft (bijvoorbeeld woninginbraken, verkeersdelicten, diefstal en overvallen) het meest aandacht krijgen. Begrijp me niet verkeerd, dat is super belangrijk! Echter, de boefjes van deze wereld zijn, overigens net zoals vele anderen, vooral uit op het geld. Het is natuurlijk heel slim van China om een gemeende geneeskracht in de discussie te gooien. Dan krijg je een ethische discussie waar de meningen veel te ver uiteen gaan liggen. Maar geloof me, als die tijgerbotten en neushoornhoorns niks waard waren, had het Chinese verbod nog steeds bestaan. Misschien moeten we concluderen dat de ondermijnende criminaliteit in China zo succesvol is, dat ze federale besluitvorming hebben weten te beïnvloeden onder het mom van de gezondheid. Zo heeft ieder land wel zijn eigen delicten die een parallelle economie tot stand brengen en waar de maatschappij heel stiekem als een ‘guilty pleasure’ toch wel zijn vruchten van plukt (op korte termijn). Immers, als dat geld is witgewassen, heeft de belastingdienst gewoon inkomsten.

Milieucriminaliteit is haalcriminaliteit

Het is toch noemenswaardig dat we een parallelle economie als een groot probleem zien, maar dat we de aanpak van delicten die daartoe leiden nog maar mondjesmaat aanpakken. Milieucriminaliteit is haalcriminaliteit. Dat wil zeggen dat je als organisatie die betrokken is in de aanpak, informatie moet gaan halen, want het komt niet uit zichzelf naar je toe (zoals dat wel bij delicten zoals overvallen en woninginbraken het geval is door middel van aangiftes).

Hoe ontstaat er prioriteit?

De cijfers liegen er niet om, dus laten we de overheidsorganisaties vragen om deze criminaliteitsvorm ook eens wat harder aan te pakken. Zet de capaciteit in op het afpakken van deze criminele gelden. Zet vervolgens dat geld in om de slimste koppen van deze wereld betere manieren te laten ontwikkelen om dit soort delicten aan te pakken (en niet op onzin zoals het vaker laten klikken van mensen op een bepaalde onlineadvertentie). Ik ben er echt van overtuigd dat als we de intelligentie van de mensheid inzetten op het beter maken van de wereld in plaats van op het verdienen van nog meer geld, we deze kansloze criminaliteitsvormen permanent de kop in kunnen drukken.

Meer weten?

• Op het congres Milieucriminaliteit hoort u hoe u illegale activiteiten die de leefomgeving schaden waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding Inzicht in de Criminologie leert u wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe u deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leert u hoe u misstanden in uw gemeente voorkomt dan wel bestrijdt.
• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.
• Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leert u hoe u informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met uw veiligheidspartners.
• Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.
• Op de cursus Waarheidsvinding leert u hoe u door de waarheid te achterhalen een einde kan maken aan een ongewenste situatie.