Milieucriminaliteit – Gemeenten groeit het boven het hoofd

Een pijnlijk voorbeeld: meerdere gemeenten geven een bedrijf een flinke subsidie om haar kunstgrasmatten te recyclen. In feite haalt dat bedrijf de kunstgrasmatten op en stapelt ze gewoon op elkaar. Ze liggen nu ergens op een bedrijventerrein weg te rotten met het risico dat er zware metalen en andere schadelijke stoffen de grond in trekken. Vervolgens leggen gemeenten een dwangsom (bij elkaar €100.000) op om de matten toch te recyclen. Op de dag dat het in een gemeenteraad besproken gaat worden, vliegt het bedrijf in brand. Wat een toeval!

Klaas Litjens, adviseur veiligheid en innovatie bij Van Aetsveld en dagvoorzitter op het congres Milieucriminaliteit.

Goede intenties

Gemeenten proberen het juiste te doen en daarmee doen ze het foute. Hoe wil je goede duurzaamheidsinitiatieven van gemeenten de kop indrukken? Uiteraard wordt dit grondig onderzocht door de politie, maar ja, dat is pas achteraf. Die schadelijke stoffen zitten nou al in de lucht, het gemeenschapsgeld is al verspild, er is al enorm veel ambtenarencapaciteit in gaan zitten en tot slot, hoeveel kopzorgen heeft deze casus de betrokkenen wel niet gekost?

Landelijk programma

Betreffende gemeente heeft in een brief aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat te kennen gegeven dat de aanpak van deze problemen hen boven het hoofd is gegroeid. Zij opperen dat er een landelijk programma moet komen, omdat de problematiek ook een landelijk karakter kent. Immers, milieucriminelen beperken zich niet tot gemeente- of provinciegrenzen.

Landelijke regierol

Tweede kamerlid Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren), heeft een motie in de Tweede Kamer ingediend om de regie op de aanpak van milieucriminaliteit opnieuw naar het rijk toe te trekken. Hij beargumenteert dat kennis over dit onderwerp versnipperd is over verschillende bestuurslagen en instanties en dat het lang niet altijd duidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is.

Wassenberg: “Bovendien heeft een frauderend bedrijf een machtspositie: als het zich failliet laat verklaren, blijven lokale overheden met een miljoenenschuld achter voor het opruimen van de vervuiling.”

En wie moet dat betalen?

He, dat komt me bekend voor. Oh ja, want hoe zat dat ook al weer met drugsdumpingen? De eigenaar van de grond waarop drugs is gedumpt, draait meestal op voor de kosten. Dat kan in de tienduizenden euro’s lopen wanneer de grond nog gesaneerd moet worden. Boeren, ondernemers en gemeenten zijn vaak de pineut. Voorheen had het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een cofinancieringsconstructie waarbij ze 50% betaalde van de kosten. Echter, dat hebben ze afgeschaft. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten heeft aan de Tweede Kamer gevraagd om het, op welke manier dan ook, toch weer in te voeren. Links of rechtsom, de gemeenschap betaalt.

Ook jij wordt ondermijnd!

Ik vind het altijd weer fascinerend om te zien welke ministeries er nu weer een deel van de aanpak van ondermijnende criminaliteit ‘in de mik geschoven’ krijgen. Nu gaat het hierbij alleen om de cofinanciering, maar toch. We hebben er allemaal last van, we voelen het alleen niet direct in onze portemonnee, tenzij de vaten natuurlijk bij jou in je achtertuin worden gedumpt.

Kosten criminaliteit per inwoner

Over het algemeen handelt de politie sneller wanneer burgers ergens direct last van ondervinden. Volgens mij kunnen we nu met al die drugsdumpingen, weggegooide subsidies, niet geïnde dwangsommen, etc., best wel inzichtelijk maken wat al die ongein nu daadwerkelijk aan maatschappelijke kosten met zich meebrengt. Gewoon, wat betaal je per inwoner aan de aanpak van ondermijning? Nu zien we alleen astronomische bedragen van geschatte winsten van ‘de onderwereld’. Dat leest voor de gemiddelde burger hetzelfde als de, voor hen, nietszeggende kwartaalcijfers van een multinational. Sterker nog, hoe vaak hoor je niet om je heen bij het benoemen van die bedragen; “Ach ja, zolang ik er maar geen last van heb.” Hoe mooi zou het zijn als je dan kan zeggen; “Nou, dat heb je wel want dat kost jou €100 per jaar (totaal random gekozen getal).”

Samen doen!

Of je deze problematiek nou lokaal, regionaal of nationaal aanpakt, volgens mij is het allemaal nodig. Het is iets waar we allemaal last van ondervinden (direct of indirect). Laten we dan ook allemaal, deze criminelen maatschappelijk uitkotsen en de kop indrukken. Ofwel, alle criminaliteit is fout, ook als je er zelf niets van merkt. Niet als burger het heft in eigen handen nemen, niet als gemeente of politie de illusie hebben dat je het alleen kan, maar in gezamenlijkheid met alle partijen die maar willen helpen. Daarvoor is een regierol noodzakelijk. De heer Wassenaar vindt dat die rol bij de rijksoverheid moet liggen, prima, maar laten we het dan wel echt gaan doen!

Meer weten?

• Op het congres Milieucriminaliteit hoort u hoe u illegale activiteiten die de leefomgeving schaden waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op het congres Ondermijning & Georganiseerde Criminaliteit hoort u hoe u ondermijning veroorzaakt door criminele netwerken in uw gemeente voorkomt.
• Op de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leert u hoe u voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in uw gemeente.
• Op de opleiding Inzicht in de Criminologie leert u wat de verschijningsvormen, oorzaken en gevolgen zijn van criminaliteit en hoe u deze waar mogelijk voorkomt en waar nodig aanpakt.
• Op de opleiding bibob coördinator leert u hoe u de wet Bibob toepast in uw gemeente.
• Op de cursus Bestuursrechtelijk handhaven leert u hoe u misstanden in uw gemeente voorkomt dan wel bestrijdt.
• Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.
• Op de cursus Informatie uitwisseling in de veiligheidsketen leert u hoe u informatie verzamelt, analyseert en uitwisselt in samenwerking met uw veiligheidspartners.
• Op de opleiding Integriteitscoördinator in het publieke domein leert u hoe u komt tot een integriteitsbeleid voor uw organisatie.
• Op de cursus Waarheidsvinding leert u hoe u door de waarheid te achterhalen een einde kan maken aan een ongewenste situatie.