Meer mensen bereiden zich voor op risico’s en dreigingen

Steeds meer mensen in Nederland komen in actie om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen. Meer dan de helft van hen doet dat uit gevoel van bezorgdheid of waakzaamheid. De meest aangegeven redenen om géén actie te ondernemen, is dat men het niet nodig vindt of dat men het gevoel heeft zelf geen actie te kunnen ondernemen. De helft van inwoners van Nederland maakt zich (gevraagd naar risico’s voor de nationale veiligheid) zorgen om geopolitieke en militaire dreigingen. Dat en meer blijkt uit een extra meting van de Risico- en Crisisbarometer (RCB), het publieksonderzoek van de NCTV naar de beleving van het algemeen publiek van risico’s en dreigingen voor de nationale veiligheid.

De (extra) meting 2024 van de Risico- en Crisisbarometer (RCB) is uitgevoerd tussen 16 december en 23 december 2024. Om inzicht te krijgen in wat Nederlanders als bedreigend ervaren beantwoordden deelnemers vragen over 17 mogelijke gebeurtenissen die een dreiging kunnen vormen voor de (nationale) veiligheid. Hierbij geven respondenten ook aan of zij in actie komen om zelf beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen voor de nationale veiligheid.

In de periode tussen de najaarsmeting (september) en dit extra onderzoek is er op verschillende manieren aandacht gevraagd voor de voorbereiding op risico’s. Zo was er de TV-uitzending BlackOut (EO) met een fictief scenario over langdurige stroomuitval in een groot deel van Nederland en presenteerde het kabinet zijn aanpak om de maatschappelijke weerbaarheid tegen militaire en hybride dreiging te verhogen. Ook riep secretaris-generaal Mark Rutte van de NAVO op tot mentale voorbereiding op oorlog en kondigden de Nederlandse banken aan dat inwoners cash geld in huis moeten hebben. Alhoewel in dit onderzoek niet een verband kan worden gelegd met deze publiciteit, geven inwoners wel aan dat informatie van nieuwsmedia (zoals het journaal, nieuwsapps, kranten) de belangrijkste reden was om in actie te komen.

Individuele weerbaarheid

Ruim een kwart van de inwoners (26%) zegt actie te hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen. In het voorjaar van 2024 (maart-april) was dat slechts 15%, in het najaar 18%. Ruim zes op de tien (61%) geven aan dat informatie van nieuwsmedia voor hen de reden was om actie te ondernemen. Ongeveer een derde (32%) geeft aan dat zij actie hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn door gesprekken met mensen in hun sociale omgeving of door communicatie vanuit de overheid (31%). Ongeveer zeven op de tien (69%) inwoners geven aan geen actie te hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen.

Nederlanders die actie hebben ondernomen, doen dit vooral vanuit een gevoel van bezorgdheid (63%) en waakzaamheid (53%). Eén op de vier (24%) geeft aan dat ze zich voorbereiden vanuit een gevoel van onafhankelijkheid.

Inwoners die geen actie hebben ondernomen noemen hiervoor verschillende redenen. Zo geeft ruim één op de drie (36%) aan dat zij het niet nodig vinden om actie te ondernemen (t.o.v. 30% in het najaar van 2024). Daarnaast geeft ruim één op de vier (27%) aan dat ze het idee hebben dat ze zelf geen actie kunnen ondernemen. Dit percentage is significant gedaald ten opzichte van het najaar  van 2024 (39%).

Meer zorgen om geopolitieke en militaire dreigingen

Maar liefst twee op de drie (65%) inwoners van Nederland zien geopolitieke en militaire dreigingen als (zeer) waarschijnlijk. Ook stijgen de zorgen over geopolitieke en militaire dreigingen, ruim de helft (51%) noemt het als één van de gebeurtenissen waar ze zich de meeste zorgen om maken, ten opzichte van vier op de tien (41%) in september 2024. Deze stijging is ingezet in de meting in het voorjaar van 2022. Een mogelijke verklaring hiervoor is de inval van Rusland in Oekraïne en de daarop volgende oorlog.

De RCB wordt twee keer per jaar uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NCTV. Het onderzoek bestaat uit een online kwantitatieve vragenlijst. In de decembermeting hebben 969 Nederlanders van 18 jaar en ouder meegedaan aan het onderzoek. De uitkomsten worden gebruikt voor planvorming en de voorbereiding op risico- en crisiscommunicatie. In het voorjaar van 2025 wordt het onderzoek opnieuw uitgevoerd.

In navolging van het regeerprogramma werken alle ministeries samen om de maatschappelijke weerbaarheid en militaire paraatheid te versterken. De NCTV richt zich hierbij met name op de weerbaarheid van de overheid, economie en samenleving (civiele weerbaarheid).

Meer informatie en concreet handelingsperspectief over voorbereiding op risico’s en dreigingen is te vinden op https://www.denkvooruit.nl/.

Risico- en crisisbarometer – meting eind 2024

In opdracht van de NCTV doet Ipsos I&O periodiek onderzoek naar de beleving van Nederlanders van de nationale veiligheid en het vertrouwen dat zij hebben in het optreden van de overheid bij rampen en crises: de Risico- en Crisisbarometer.

Download rapport Risico- en CrisisbarometerExtra meting december 2024

Bron: Ipsos i&O – februari 2025

Meer weten?

Tijdens de opleiding Beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid leer je een lokaal integraal veiligheidsbeleid opstellen voor jouw gemeente.
Tijdens de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leer je van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor jouw uitvoeringspraktijk.
Tijdens de opleiding Aanpak overlast in de wijk leer je van praktijkcases over explosies in de wijk, overlastgevende jongeren, statushouders en personen met onbegrepen gedrag.
Tijdens de opleiding Adviseur Zorg en Veiligheid leer je de samenwerking tussen betrokken zorg- en veiligheidspartners organiseren en regisseren
Tijdens de cursus Aanpak Zorgcriminaliteit & Zorgfraude leer je zorgfraude herkennen, aanpakken en voorkomen
Tijdens de opleiding Informatiegestuurd adviseren OOV helpt je een goede informatiepositie opbouwen
Tijdens de cursus Aanpak complexe woonoverlast leer je woongenot terugbrengen en werk je aan een duurzame oplossing voor de overlastgever.
Tijdens de opleiding Aanpak van jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen leer je om met ketenpartners tot een preventieve integrale aanpak te komen.
Tijdens het congres Jonge aanwas uit de jeugdcriminaliteit hoor je hoe je tot succesvolle samenwerkings- verbanden komt bij de aanpak van jonge aanwas
Tijdens de cursus Omgaan met maatschappelijke onrust, polarisatie & radicalisering leer je onrust vroegtijdig signaleren en adequaat handelen
Tijdens de opleiding Coördinator Evenementenveiligheid leer je omgaan met risico’s zoals te grote bezoekersstromen, onvoorspelbare weersomstandigheden, excessief drugsgebruik en maatschappelijke onrust
Tijdens de opleiding Bibob coördinator leer je hoe je de wet Bibob toepast in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Personen met onbegrepen gedrag krijg je praktische handvatten en theoretische kaders om dit gedrag te begrijpen en beïnvloeden
Tijdens de jaaropleiding Integrale aanpak van ondermijning leer je hoe je verantwoording aflegt over de aanpak van ondermijning in jouw regio.
Tijdens de cursus Bestuurlijke aanpak van ondermijning leer je hoe je voorkomt dat criminele organisaties zich vestigen in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding coördinator nazorg ex-gedetineerden leer je hoe je komt tot een sluitende aanpak van ex-gedetineerden in jouw gemeente.
Tijdens de opleiding Wijk- en gebiedsmanager wordt aan de hand van zowel theorie als praktijkvoorbeelden uiteengezet hoe een strategie die zich richt op gedragsverandering richting verduurzaming niet los gezien kan worden van een participatiestrategie gericht op de wijk.
Ondermijning is niet alleen een veiligheidsprobleem maar ook een sociaal maatschappelijk probleem. Alle antwoorden en actualiteiten tijdens het congres Ondermijning