Nieuwe media en oude werknemers: hoe gaat dat samen?

Met de nieuwe media komen een aantal nieuwe werkwijzen. Ik zie dat een aantal oude medewerkers zich daar niet gelukkig bij voelt. Het kost hen erg veel tijd en ze worden ongemakkelijk door de nieuwe sociale normen die aan hen opgelegd worden. Het belemmert de vele projecten die gebruik maken van sociale media als informatiebron. Hoe worden oude werknemers vertrouwd met nieuwe media? Mijn werk met wijkagenten biedt een beeld op zowel de hordes als de route erlangs.

Lucien Stöpler, directeur van Justice in Practice en docent op de cursus Big Data in het veiligheidsdomein, gespecialiseerd in het gebruik van sociale media door veiligheidspartners.

Ideaalbeeld

Eerst het ideaalbeeld. Agenten staan in de frontlinie en het gemiddelde beeld van de agent is, en blijft, de boevenvanger. Maar vooral wijkagenten hebben een steeds belangrijkere functie in het verbinden van de burgers met de handhaving. Wijkagenten zijn ‘het gezicht’ van veiligheid in een specifiek gebied en zijn laagdrempelig te benaderen voor advies en het doorgeven van signalen. Wijkagenten hebben in de basisteams de rol om deze signalen ter vertalen naar de operationele inzet op specifieke problemen. De wijkagent heeft daarom een belangrijke bron aan sociale media.

Praktijk

Tot zover de idealen, want de praktijk is dat niet alle wijkagenten aan dit beeld voldoen, en dan met name voor het onderdeel signaleren via sociale media. Veel wijkagenten zijn niet bekend met de werking van een WhatsApp groep en hebben er geen ervaring mee. De nationale politie heeft als beleidslijn om er niet in te gaan zitten, wat door agenten soms wordt opgevat als een negatief advies over app-groepen in het algemeen. Wijkagenten hebben hun contacten in de wijk en onderhouden die niet via sociale media, maar persoonlijk. Mails beschouwen wijkagenten nog vaak als brief, waar een antwoord op moet komen dat niet bijgesteld kan worden. Geen ongezonde houding, soms zouden we willen dat de rustige toewijding in de communicatie terugkwam. Maar dat is niet zo, en daar hebben wijkagenten ook mee te leven en werken.

De veranderbereidheid van oude wijkagenten op dit punt is moeizaam, ontdekte ik bij de introductie van WhatsApp groepen in verschillende gebieden. Ik betrek de wijkagent vanaf het begin bij het opzetten van de groepen en verzoek hen ook om voorlichting te geven aan coördinerende leden van de app-groep zodat regels op effectief appen gehandhaafd worden. Die regels gaan over dat de melder éérst de politie belt en dat hij/zij een duidelijk signalement en locatie meldt van het incident of verdachte situatie.

Omgaan met vernieuwing

De reactie van oudere wijkagenten was negatief. Niet over social media, maar over de rol die van hen gevraagd werd om voorlichting te geven. Dat liep uit op conflicten die me verrasten en me aan het denken zette. Waarom krijg ik conflicten over het organiseren van een avond? Ik vroeg om voorlichting over wat verdacht gedrag is, dat was toch niet een rare vraag voor politie? Ik dacht dat ik het verkeerd aanpakte, en dat sluit ik nog altijd niet uit, maar bij de tweede oude wijkagent herkende ik het patroon. De oude wijkagenten weten niet hoe het zit met appen en sociale media en daar worden ze onzeker van. Hun reactie op onzekerheid is van zich af bijten dan wel het afhouden. Waarom ik dit denk? Tijdens de voorlichting verscheen de wijkagent bloednerveus met zijn voorlichting uitgetypt als ware het een toespraak voor de koning was. Toen het achter de rug was en de bewoners zoals het hoorde een lauw applausje hadden gegeven, was de opluchting groot en waren de conflicten vergeten en waren we weer terug naar waar het om ging: contact met bewoners en ondernemers. Een andere wijkagent maakte ook een karikatuur van zijn rol bij voorlichting totdat hij meer zekerheid kreeg doordat een collega-wijkagent met heel veel ervaring in sociale media hem benaderde om het er eens over te hebben.

“Niet je zwakte laten zien, maar vanuit je kracht handelen.”

Een soortgelijke leus zal onderdeel zijn geweest van hun training als agent, maar ook buiten de wereld van de politie bij de generatie die nu boven de 50 is. Als je iets niet weet dan doe je net of je geïrriteerd bent over de domheid van de ander en dan voelt iemand anders zich dom en dimt in. Dat is weliswaar een negatieve reactie voor beide partijen, maar het voorkomt gezichtsverlies bij de persoon die zich eigenlijk onzeker voelt.

Een oudere fietsenmaker die niet weet hoe e-bikes gemaakt moeten worden reageren net zo, als ik hen vraag over mijn reparatie (dus door zijn medewerkers gedaan): grommend met moeilijke termen gooien en het gesprek afkappen als er om verduidelijking wordt gevraagd. De moderne tijd bestaat voor een belangrijk deel uit vragen stellen, niet uit oplossingen kennen. Het is een belangrijke basis voor sociale media: niet alleen #durftevragen maar álles nog even checken op internet (Google). Het maakt ons ongelooflijk slim trouwens en professionals die gewend zijn om op hun expertise en kennis te leunen worden nu uitgedaagd: professoren, huisartsen en politie verschillen daar niet in.

Verklaringen

Een mogelijke verklaring voor de negatieve reactie. De leeromgeving, van mensen die in de jaren 60 zijn geschoold, was kennelijk te onzeker om in te zien dat je eerst je zwakte moet erkennen voordat je in staat bent iets nieuws te leren.  Als wat ik zeg waar is, dan gelden twee oplossingen:

Een veilig gevoel

Als het onveilige gevoel de wijkagenten die met social media te maken hebben afschrikt, dan is een veilig en vertrouwd gevoel met social media een oplossing. Het koppelen van jonge aan oude wijkagenten om hen mee te nemen in de wondere wereld van social media zonder dat er machtsstrijd ontstaat, is een mogelijke vorm omdat politie onderling elkaar goed kan steunen en er ook veel te leren is. Dit werkte bij een wijkagent in een basiseenheid waar ik mee werkte: van conflictueus ging de sfeer naar dankbaar, positief en constructief.

Een veilige leeromgeving voor een gezamenlijke zoektocht

Een agent is primair een reactieve hulpverlener. Die moet een duidelijk probleem en een duidelijke oplossing hebben wil die er iets aan kunnen doen. Sociale media als oplossing is vaak niet geheel duidelijk en het ondersteunen of inzetten is daardoor lastig. Een goede insteek is om de wijkagent ondersteuning te bieden bij het zoeken naar een oplossing. Vanuit zijn expertise als handhaver van de wet en bekendheid met wijkproblemen – in al hun diffusie – kan een wijkagent daarin meegaan zonder dat hij verantwoordelijk wordt voor problemen in het gebruik van sociale media. Een veilige leeromgeving bestaat eruit dat niemand hét antwoord heeft en iedereen vanuit de eigen expertise zowel het probleem helpt oplossen als anderen aan het nadenken en leren zet.

En wat heb ik nu geleerd?

Dat je met al je slimheid tóch soms conflicten krijgt met een wijkagent. Die conflicten zijn écht vervelend, dat wordt nooit leuk. En het is daarom belangrijk om er constructief mee om te kunnen gaan. Dat is de reden dat ik dit deel, omdat ik een groot liefhebber ben van constructieve actie en dat graag zo veel mogelijk mensen zie doen.

Meer weten over burgerparticipatie in het veiligheidsdomein?

Bezoek dan de website, www.jipn.org. Heb een project waarbij Justice in Practice je kan helpen? Laat het ons weten en we nemen contact met je op. Mail: L.stopler@jipn.org

Meer weten over Big Data en Sociale Media in het veiligheidsdomein?
Op de cursus Big Data in het veiligheidsdomein leer je van o.a. Lucien Stöpler hoe je aan de hand van Big Data en Sociale Media veiligheidsproblemen voorspelt en waar mogelijk voorkomt.