Noodmaatregel burgemeester deugt vaak niet

Noodmaatregelen van burgemeesters, zoals gebiedsverboden en evacuatiebevelen, zijn regelmatig in strijd met de wet. Dat blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid (COOV) van de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. De onderzoekers analyseerden in totaal ruim 250 noodverordeningen en noodbevelen op legaliteit, juridische houdbaarheid en handhaafbaarheid.

Adriaan Wierenga, docent en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen, noodrecht specialist bij het Centrum voor Openbare Orde en Veiligheid, docent op de cursus Openbare Orde, Rampen en Noodbevoegdheden en auteur van het onderzoeksrapport Naar handhaafbare noodbevelen en noodverordeningen.

‘Burgemeesters hebben moeite met het opstellen van juridisch houdbare noodvoorschriften. Ze zoeken de grenzen van de wet op en die worden af en toe ook overschreden. Ook worden noodbevelen niet altijd helder geformuleerd’, zegt Adriaan Wierenga.

Vrijwel wekelijks noodmaatregel

Vrijwel elke week is er ergens in Nederland een noodmaatregel van kracht. Dat is een tijdelijke maatregel van de burgemeester om een noodsituatie te voorkomen of te bestrijden. Jaarlijks zijn landelijk honderden politieagenten betrokken bij de handhaving hiervan.

Tegen grondrechten

Volgens het onderzoek druisen de maatregelen ook geregeld in tegen de grondrechten. Zo werden bij sinterklaasintochten nog noodbevelen gegeven om het demonstratierecht aan banden te leggen. Ook in de provincie Groningen zijn er voorbeelden van noodverordeningen die onwettig waren. ‘Zo gold er een noodverordening toen de koning en koningin Groningen bezochten. Die gaf de politie de mogelijkheid om binnen te treden in woningen. En toen er in Winschoten een pyromaan actief was, mocht er van de burgemeester van Oldambt preventief gefouilleerd worden’, aldus Adriaan Wierenga.

Geen extra bevoegdheden politie

Volgens de onderzoeker kan dit soort zaken niet in een noodverordening of met een noodbevel geregeld worden. ‘De politie kan geen extra bevoegdheden krijgen, dat is in strijd met de wet. Het is een taak van de gemeenteraad, de rechter en ook de wetenschap om daarop te controleren. Ook met het doel om dit soort maatregelen op een andere juridische grondslag te baseren’, vindt Adriaan Wierenga.

Meer weten?
Op de cursus Openbare Orde, Rampen en Noodbevoegdheden leert u wat de bevoegdheden en taken zijn van de burgemeester bij de openbare orde handhaving.

Op de cursus Wet- en regelgeving in Openbare Orde en Veiligheid leert u van experts wat de (nieuwe) wetten op openbare orde en veiligheid betekenen voor uw uitvoeringspraktijk.

Op de opleiding beleidsmedewerker Openbare Orde en Veiligheid leert u hoe u samen met uw veiligheidspartners komt tot een goed integraal veiligheidsbeleid voor uw gemeente.