Onderhoud in de praktijk

 

Door Vincent Meier, adviseur veiligheid bij D&F Group BV en docent op de opleiding Safety Manager

In ons dagelijks leven komen we zo nu en dan in aanraking met onderhoud. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer we een schilderklus hebben. Dan zijn we druk met de voorbereidingen en wordt de hele familie “ingelicht” dat er schilderwerk plaats zal gaan vinden. Stiekem wordt via deze weg gevraagd of ze mee willen helpen met het schilderen. Uiteindelijk zoeken we al het benodigde materiaal bij elkaar en wordt de nieuwe schuurmachine uitgeprobeerd. Hierbij zetten we de omgeving af, de ladders of steigers worden juist opgesteld, het mondmasker en de beschermende bril komen te voorschijn. We maken zorgvuldig een planning: vandaag moet dit deel klaar zijn, want dan kan het morgen gebruikt worden.

Onderhoud en ongevallen op de werkvloer

Onderhoud is essentieel en wordt doorgaans achteraf uitgevoerd. Vaak zelfs pas als iets stuk is of erger, wanneer er een ongeluk is gebeurd. Het onderhoud wordt uitgevoerd om een probleem te herstellen. Veelal wordt het gedaan met veel spoed, zonder een goede voorbereiding en met weinig aandacht voor kwaliteit van materialen en hulpmiddelen. De feiten zijn dat zich bij het onderhoud (preventief en correctief) ongeveer 20% van alle ongelukken voordoen. Zelfs 10 tot 15 % van alle dodelijke slachtoffers zijn te betreuren bij onderhoud. Vooral bij de opstart en bij het einde van de werkzaamheden.

We gebruiken werkvergunningsystemen en mogelijk nog aanvullende Taak Risico Analyses. Uiteindelijk blijven onderhoudswerkzaamheden gevaarlijke klussen. Door verschillende basisoorzaken zoals onder andere tijdsdruk en onvoldoende communicatie vinden de ongelukken plaats.

Achterstallig onderhoud

De gevaarlijkste werkzaamheden omtrent onderhoud zijn deze waar sprake is van achterstallig onderhoud of waar onvoldoende onderhoud is uitgevoerd. De risico’s zijn hier met name te vinden in de slechte staat waarin de installatie zich bevindt. Dit kan ernstige tot rampzalige gevolgen hebben. De oplossing voor deze onderhoudsproblematiek klinkt erg eenvoudig: het begint in de ontwerpfase.

Ontwerpfase

In de ontwerpfase moet nagedacht worden over de onderhoudsactiviteiten. Hoe kunnen we een machine of installatie onderhouden? Welke delen moeten periodiek vervangen worden? Wat te doen als een bepaalde aandrijfas breekt?

Onderhoudswerkzaamheden

Als is nagedacht over onderhoud in de ontwerpfase moeten we natuurlijk de onderhoudstaken nog met een werkvergunningsysteem uitgevoerd worden. Die werkvergunningen worden uitgeschreven voordat de klus begint. Tussentijds wordt toegezien of alle voorgeschreven maatregelen worden gehanteerd. Als de onderhoudswerkzaamheden gereed zijn moet gecontroleerd worden of de klus goed is uitgevoerd en veilig is voor inspectie en testen. De inspectie en testen worden uitgevoerd onder gereduceerde belasting en dienen ervoor om zeker te stellen dat de installatie veilig is.

Samengevat zijn er 5 tips voor onderhoudswerkzaamheden:

1. Werk volgens een planning
2.  Beveilig de werkomgeving
3. Gebruik passende uitrusting
4. Werk volgens de werkvergunning
5. Voer eindcontroles uit

 

1. Werk volgens een planning
Stel een planning op met de omvang van de taak, voer een risicobeoordeling uit. Maak voor de taak een werkvergunning, verstrek de middelen en tijd en communiceer de taak naar de omgeving (productie mensen). Verzorg een toolbox voor de werkzaamheden.

 

2. Beveilig de werkomgeving
Beveilig de werkplek tegen ongeoorloofde mensen, scherm de omgeving af met hekken en signalering. Breng een veilige looproute aan, breng waarschuwingen aan op de installatie, gebruik een lock out en tag out systeem.

 

3. Gebruik passende uitrusting 
Verstrek juiste gereedschappen en controleer deze visueel. Zorg dat het gereedschap is toegestaan in de omgeving, schrijf Persoonlijke Beschermings Maatregelen voor.

 

4. Werk volgens de werkvergunning
Tijdens de werkzaamheden moet toezicht gehouden worden op de medewerkers: worden de regels in acht genomen? Zijn er onverwachte omstandigheden die invloed hebben op de vergunning? Moet mogelijk het werk stilgelegd worden of moeten er andere maatregelen genomen worden?

 

5. Voer eindcontroles uit
De werkzaamheden moeten afgerond worden met eindcontroles. Is het afval opgeruimd, de taak afgehandeld en zijn andere medewerkers geïnformeerd? Tot slot is een evaluatie erg nuttig om te leren voor volgende onderhoudswerkzaamheden.

Het onderhoudswerk dient dus goed afgestemd en gepland te worden met de juiste capaciteit en de juiste uitrusting. Net zoals bij de schilderklus thuis dienen we de mensen in te lichten en de werkplek schoon en zuiver achter te laten.

 

Meer weten?

Op de opleiding Safety Manager leert u van o.a. Vincent Meier hoe u de veiligheid op de werkvloer in uw organisatie kunt verbeteren.

Dit artikel is gepubliceerd in het eerste nummer van NEN Machinebouw 2013.